«Διαβατήρια άνθρακα» για όσους ταξιδεύουν υπερβολικά με αεροπλάνο

Το καλοκαίρι του 2023 ήταν πολύ σημαντικό για την ταξιδιωτική βιομηχανία. Μέχρι το τέλος Ιουλίου, οι διεθνείς τουριστικές αφίξεις παγκοσμίως έφτασαν στο 84% των προ της πανδημίας επιπέδων. Σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γαλλία, η Δανία και η Ιρλανδία, η τουριστική ζήτηση ξεπέρασε ακόμη και το προ της πανδημίας επίπεδο.

Αυτό μπορεί να είναι σπουδαίο νέο από οικονομικής άποψης, αλλά υπάρχει ανησυχία ότι η επιστροφή στο status quo έχει σοβαρές περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνέπειες.

Ο τομέας του τουρισμού παράγει περίπου το ένα δέκατο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που οδηγούν στην κλιματική κρίση. Οι αρνητικές επιπτώσεις του στο περιβάλλον έχουν γίνει τόσο σοβαρές που ορισμένοι υποστηρίζουν ότι είναι αναπόφευκτες οι δραστικές αλλαγές στις ταξιδιωτικές μας συνήθειες. Σε μια έκθεση του 2023 που ανέλυε το μέλλον των βιώσιμων ταξιδιών, το ταξιδιωτικό γραφείο Intrepid Travel ανέφερε ότι τα «διαβατήρια άνθρακα» θα γίνουν σύντομα πραγματικότητα, αν η τουριστική βιομηχανία ελπίζει να επιβιώσει.

Τι είναι το διαβατήριο άνθρακα;

Η ιδέα ενός διαβατηρίου άνθρακα προϋποθέτει ότι σε κάθε ταξιδιώτη ανατίθεται ένα ετήσιο επιτρεπόμενο όριο εκπομπής άνθρακα το οποίο δεν μπορεί να υπερβεί. Και το οποίο θα ελαττώνεται αναλογικά με κάθε αεροπορικό ταξίδι κατά τη διάρκεια του έτους.

Το μέσο ετήσιο αποτύπωμα άνθρακα για ένα άτομο στις ΗΠΑ είναι 16 τόνοι – ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στον κόσμο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο ο αριθμός αυτός βρίσκεται στους 11,7 τόνους, που εξακολουθεί να είναι υπερπενταπλάσιος από τον αριθμό που συνιστάται από τη Συμφωνία του Παρισιού για να διατηρηθεί η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, το μέσο ετήσιο αποτύπωμα άνθρακα ενός ατόμου είναι πιο κοντά στους 4 τόνους. Όμως, για να έχουμε τις καλύτερες πιθανότητες να αποτρέψουμε την αύξηση της θερμοκρασίας από το να ξεπεράσει τους 2 βαθμούς Κελσίου, το μέσο αποτύπωμα άνθρακα πρέπει να μειωθεί κάτω από δύο τόνους μέχρι το 2050. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί σε περίπου δύο πτήσεις μετ' επιστροφής μεταξύ Λονδίνου και Νέας Υόρκης.

Η έκθεση του Intrepid Travel προβλέπει ότι θα δούμε τα διαβατήρια άνθρακα να εφαρμόζονται μέχρι το 2040. Ωστόσο, αρκετοί νόμοι και περιορισμοί έχουν τεθεί σε εφαρμογή κατά το προηγούμενο έτος, και δείχνουν ότι οι ταξιδιωτικές μας συνήθειες μπορεί να βρίσκονται ήδη στα πρόθυρα αλλαγής.

Περιορισμοί στα αεροπορικά ταξίδια

Μεταξύ 2013 και 2018, η ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπεται από τα εμπορικά αεροσκάφη παγκοσμίως αυξήθηκε κατά 32%. Οι βελτιώσεις στην αποδοτικότητα των καυσίμων μειώνουν σιγά σιγά τις εκπομπές ανά επιβάτη. Όμως, έρευνα του 2014 διαπίστωσε ότι όποιες κι αν είναι οι προσπάθειες του κλάδου για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, θα υπερκαλύπτονται από την αύξηση της αεροπορικής κίνησης.

Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έχουν αρχίσει να λαμβάνουν μέτρα για τη μείωση των αεροπορικών ταξιδιών. Από την 1η Απριλίου 2023, οι επιβάτες των πτήσεων μικρών αποστάσεων και των παλαιότερων αεροσκαφών στο Βέλγιο υπόκεινται σε αυξημένους φόρους, για την ενθάρρυνση εναλλακτικών μορφών ταξιδιού.

Λιγότερο από δύο μήνες αργότερα, η Γαλλία απαγόρευσε τις εσωτερικές πτήσεις μικρών αποστάσεων στις περιπτώσεις που το ίδιο ταξίδι μπορεί να γίνει με τρένο σε δυόμισι ώρες ή λιγότερο. Η Ισπανία αναμένεται να ακολουθήσει το παράδειγμά της.

Ένα παρόμοιο σύστημα είναι πιθανό να εφαρμοστεί και στη Γερμανία. Το 2021, μια δημοσκόπηση της YouGov διαπίστωσε ότι το 70% των Γερμανών θα υποστήριζε τέτοια μέτρα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, εάν υπήρχαν εναλλακτικά μέσα μεταφοράς, όπως τρένα ή πλοία.

Φωτογραφία αρχείου από happyalex via vista.create