Ρόκκος Χοϊδάς: O πρώην εισαγγελέας εφετών που πέθανε στη φυλακή

Ένας πρώην εισαγγελέας εφετών, ένας βουλευτής, πεθαίνει στη φυλακή. 

Κατηγορήθηκε για την «ελευθεροτυπία» του στα δύο άρθρα του στην εφημερίδα «Ραμπαγάς » που θεωρήθηκαν υβριστικά για τον Βασιλέα Γεώργιο και τον διάδοχο Κωνσταντίνο. 

Ήταν 3 Μαΐου 1890 όταν άφηνε την τελευταία του πνοή. Το όνομά του Ρόκκος Χοϊδάς. Είναι 3 Μαΐου η μέρα που ορίστηκε σαν παγκόσμια ημέρα ελευθεροτυπίας ,σε ανάμνηση της Διακήρυξης του Βίντχουκ, μία έκκληση για την ελευθερία του Τύπου που υπέγραψαν αφρικανοί δημοσιογράφοι το 1991 για ελεύθερα, ανεξάρτητα και πλουραλιστικά Μ.Μ.Ε. από το 1993 μέχρι και τις μέρες μας. Η Παγκόσμια Ημέρα Ελευθεροτυπίας μάς υπενθυμίζει τη σπουδαιότητα της προστασίας του θεμελιωδών δικαιωμάτων της ελευθερίας της έκφρασης και της ελευθερίας του Τύπου, όπως κατοχυρώνονται από το άρθρο 19 της Παγκόσμιας Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ, αλλά και από το Σύνταγμά μας. Χωρίς αυτά τα δύο θεμελιώδη δικαιώματα, η Δημοκρατία είναι κενή περιεχομένου. Κι όλα αυτά 106 χρόνια μετά από την δημοσίευση του περιβόητου άρθρου «Πατρίς και στρατός».

Ποια ήταν όμως τα γεγονότα που εκτυλίχτηκαν στην Ελλάδα του 19ου αιώνα και έφεραν τον Ρόκκο Χοϊδά στην φυλακή;

Ήταν η δεκαετία του 1850 στο καφενείο «Ωραία Ελλάς», του Γιαννόπουλου  με θαμώνες πολλούς φοιτητές και με αιχμηρές συζητήσεις για την πολιτική κατάσταση της χώρας που αφορούσαν τις επεμβάσεις των ξένων και οι δολοπλοκίες της αυλής. Ανάμεσα στους θαμώνες ξεχωρίζουν οι φοιτητές, οι επίγονοι της δημοκρατικής «Φοιτητικής Φάλαγγας». Φανατικοί δημοκρατικοί, δε χάνουν την ευκαιρία να κατακεραυνώνουν το θρόνο, να λογομαχούν με τους φιλοβασιλικούς βουλευτές και πολλές φορές να έρχονται στα χέρια μαζί τους. Ανάμεσα τους ξεχωρίζει «...μια φυσιογνωμία παράδοξος, μια μορφή η οποία είχε κάτι τι το λεόντιον και κάτι το ασκητικόν και ιερατικόν ενταυτώ, μια μορφή η οποία, με τα αδρά της χαρακτηριστικά, με την μακράν μιξοπόλιον γενειάδα υπενθύμιζε τους τολμηρούς ομολογητάς των πρώτων του Χριστιανισμού αιώνων και των βυζαντινών εποχών, τους φανατικούς ασκητάς, οι οποίοι ήρχοντο να ελέγξουν κατά πρόσωπον τους αιρετικούς ή εικονομάχους βασιλείς, μια μορφή, ήτις έπρεπε ν' απεικονισθή με ζωντανά χρώματα και να παραμείνει εις μέρος επιφανές της νεωτέρας μας κοινωνικής πινακοθήκης…». Ήταν ο νεαρός τότε Ρόκκος Χοϊδάς.

Γεννημένος στην Κεφαλονιά στα 1830 με οικογένεια που καταγόταν από την Κρήτη. ο Ιωάννης Χοϊδάς μετανάστευσε στην Κεφαλλονιά γύρω στο 1500. Η ευγενική καταγωγή της οικογένειας, καταγράφεται στο χρυσόβιβλο, το περίφημο LIBRO D’ORO. Σε ηλικία 18 ετών, ο Χοϊδάς θα πάει στην Ιταλία, όπου και θα σπουδάσει νομικά, φτάνοντας μέχρι τον βαθμό του αντιεισαγγελέα Εφετών.

Τα γεγονότα στην πολιτική κατάσταση της χώρας πολλά. Λαμβάνει μέρος στην επανάσταση της Νεάπολης. Αν και η επανάσταση κατεστάλη, μετά την πάροδο οκτώ μηνών συντελέστηκε η εκθρόνιση του Όθωνα. Στο μεταξύ, ο Ρόκκος Χοϊδάς, λόγω της ενεργούς ανάμιξής του, αυτοεξορίστηκε στην Κωνσταντινούπολη. Ταυτόχρονα, 19 πρωτεργάτες – ανάμεσά τους και ο φίλος του, στρατηγός Γρίβας – είχαν διαφύγει στην Ιταλία. Μετά την εκθρόνιση του Όθωνα, ο Χοϊδάς επιστρέφει στην Ελλάδα, την εποχή που η Αγγλία προσφέρει στα Επτάνησα την ένωση με την Ελλάδα με αντάλλαγμα την ενθρόνιση ενός βασιλιά της αρεσκείας της.

Στις 12 Απριλίου 1869, ο Χοϊδάς θα κληθεί να ασκήσει καθήκοντα εισαγγελέα. Από τη θέση του δικαστή, ο Χοϊδάς είχε έλθει σε επαφή με τη δυσοίωνη νεοελληνική πραγματικότητα, με όλες εκείνες τις διαστρεβλώσεις του πολιτικού - πελατειακού κράτους, το όποιο τρώει τις σάρκες της χώρας μέχρι σήμερα, καθώς και με τις τερατώδεις προκαταλήψεις και δομικές αναπηρίες που εμποδίζουν την Ελλάδα να καταστεί επιτέλους ένα σύγχρονο κράτος.

Το 1875 στις 18 Ιουλίου εκλέγεται βουλευτής Κραναίας στην Κεφαλονιά.

Την ίδια χρονιά σε μία συγκέντρωση διαμαρτυρίας του λαού στην πλατεία Συντάγματος για τις αυθαιρεσίες της κυβέρνησης Βούλγαρη, ο Μεσολογγίτης βουλευτής Στάικος εξύβρισε το συγκεντρωμένο λαό με αποτέλεσμα την επέμβαση υπέρ του λαού του Χοϊδά, ο οποίος από την θέση του εισαγγελέα εφετών προέβαλε τις φιλελεύθερες ιδέες του. «Εις την πλατείαν του Συντάγματος περιήλθε εις έριδα μετά του αξιωματικού Δημοσθένους Στάϊκου και προεκλήθη μονομαχία., Ενώ όλοι ενόμιζον ότι θα εφόνευεν ο Ρόκκος τον αξιωματικόν, αντιθέτως ούτος του εφύτευσε μιαν σφαίραν εις τον πνεύμονα. Απερίγραπτος υπήρξεν η συγκίνησις της πόλεως. Εις την οικίαν του συνέρρεεν αθρόον πλήθος και διήρχετο προ της κλίνης του, αυτός δε, διατρέχων τον έσχατον κίνδυνον, εξέπεμπε κεραυνούς κατά της καμαρίλλας, φέρων εις απελπισίαν τους ιατρούς του. Η δημοτικότης του τότε έφθασεν εις το κατακόρυφον. Το πλήθος ηκολούθει τας φάσεις του τραύματος του και εις τους ναούς ετελούντο δοξολογίαι υπέρ της σωτηρίας του». Για το ίδιο περιστατικό η εφημερίδα «Αιών» αναφέρει ότι οργανώθηκε έρανος για να βοηθηθεί ο τραυματίας: «Ο έρανος αυτός ήρξατο γενναίους αποφέρων καρπούς. Έκφρασις χάριτος και θαυμασμού προς τον ενθουσιώδη στρατιώτην των δημοσίων ελευθεριών, τιμά τους εις αυτόν εισφέροντας. Ευελπιστούμεν ότι το εισπραχθησόμενον ποσόν έσεται άντάξιον της θυσίας και της αυταπαρνήοεως του θύματος».

Βρισκόμαστε στις 17 Νοεμβρίου του 1877 σε μία συνεδρίαση δηλώνει από του βήματος πως, αν αποδοκιμαστεί, θα παραιτηθεί. Ήταν η ευκαιρία που ζητούσαν οι αντίπαλοί του. Στο βήμα, ο αυλοκόλακας Γεράσιμος Ζωχιός, προκειμένου να τον προκαλέσει, δηλώνει: «Ότι είπεν ο βασιλεύς θα πιστεύω, ό,τι θέλει αυτός θα γίνη. Αν ειπεί ου, δέκα λαοί δεν δύνανται να υπερισχύσουν». Στο άκουσμα των γελοιοτήτων του Ζωχιού, ο Χοϊδάς πετάγεται και βροντοφωνάζει: «Αν ειπεί ου, ανατρέπεται ως τόσοι άλλοι»! Στη Βουλή ακολούθησε πανδαιμόνιο. «Εθορυβήθησαν και εξανέστησαν οι σήμερον ουχί πλέον της βασιλείας, αλλά της τυραννίας οπαδοί». Τότε τον κατηγόρησαν ως υβριστή του πολιτεύματος. Στην προσπάθειά του να μιλήσει τον αποδοκίμασαν και ο Χοϊδάς, θεωρώντας τον εαυτό του δεσμευμένο, παραιτήθηκε.

Το 1878, περίοδο κατά την οποία εκδηλώθηκαν εξεγέρσεις στην Ήπειρο και τη Θεσσαλία, ο Ρόκκος Χοϊδάς είχε ενεργό συμμετοχή. Το 1883 εκλέχτηκε εκ νέου βουλευτής, αυτή τη φορά στην Αττική. Και στη δεύτερη θητεία του ως βουλευτής διακρίθηκε για τις ρητορικές του ικανότητες, αλλά κυρίως για την αντίθεσή του προς τη βασιλεία. Στις προεκλογικές του συγκεντρώσεις αντιμετώπισε ξανά ενοχλήσεις από παρακρατικούς μηχανισμούς. Το 1885 παραιτήθηκε οριστικά από το βουλευτικό του αξίωμα ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του που πραγματοποιήθηκε στις σκάλες της Βουλής με κύριο οργανωτή τον αστυνόμο Κοκκινόπουλο. Στη συνέχεια θα συνεργαστεί με τον Κλεάνθη Τριανταφύλλου στην έκδοση του σατιρικού – πολιτικού περιοδικού « Ραμπαγάς». Η ιδεολογία του ήταν αντίθετη με αυτή του Τρικούπη με αποτέλεσμα να έρθουν σε ρήξη.

Στις 4 και στις 8 Σεπτεμβρίου του 1888 δημοσίευσε ένα άρθρο του στην εφημερίδα «Ραμπαγάς» με τίτλο «Πατρίς και στρατός»., τα οποία θεωρήθηκαν υβριστικά για τον Βασιλιά Γεώργιο Α’ και τον διάδοχο του θρόνου Κωνσταντίνο. Τότε, ο Χοϊδάς συνελήφθη κατόπιν και πιθανής συναίνεσης του αρθρογράφου του «Τις πταίει;», και οδηγήθηκε σε δίκη στην Άμφισσα, όπου τον Μάιο του 1889, έπειτα από μία απολογία που διήρκεσε 24 ώρες, κατά την οποία κατηγόρησε δριμύτατα τους αυλοκόλακες και τα βασιλικά κόμματα της εποχής, καταδικάστηκε σε τριετή φυλάκιση και οδηγήθηκε στις φυλακές της Χαλκίδας. Λέγεται ότι ο Τρικούπης τον ενημέρωσε ότι θα του δινόταν χάρη αν προηγουμένως δήλωνε πίστη στο Σύνταγμα. Ο Χοϊδάς, όμως, θεώρησε την πρόταση εξευτελιστική και αρνήθηκε την αποδοχή της.

Θα πεθάνει ένα χρόνο στις 3 Μαΐου 1890 τσακισμένος από της κακουχίες της φυλακής και την υποτροπή του παλιού τραύματος στον πνεύμονα.

Απόσπασμα από το άρθρο του :

"ΠΑΤΡΙΣ! Ανέχεσαι Συ η της ελευθερίας, η της επιστήμης, η της καλλιτεχνίας Μήτηρ άτιμος δούλη να καλήσαι και ατίμως τω μωρώ Γεωργίω Χριστιανώ και τω προδότη Χαριλάω Τρικούπη ατίμως να δουλεύης;

ΠΑΤΡΙΣ! Επελάθεσο της ιστορίας Σου, της καταγωγής Σου, της γλώσσης Σου, των παραδόσεών Σου, των ηθών Σου, των εθών Σου, των συμφορών Σου, των νικών Σου και των περί του μεγαλείου Σου ελπίδων Σου;

ΠΑΤΡΙΣ! Η υψιπέτις κρίσις Σου ημβλύνθη; Η ευγενής καρδία Σου επαύσατο παλμούς ευγενείς δημιουργικούς παλλομένη; Της τρισμεγίστης ψυχής Σου το σθένος εξησθένησαν ή τελέως εξέλιπε; Της χειρός Σου, της γιγαντώδους χειρός Σου, η ρώμη και η ισχύς εις ρώμην και ισχύν ατίμου, ανάνδρου και δειλής δούλης περιήχθησαν;

ΠΑΤΡΙΣ! Μέμνησο του παρελθόντος Σου, παρατήρησον το άθλιον παρόν Σου, και εγκολπόθητι το μέλλον, το τοις Λαοίς και Σοι, προσφιλεστάτη Πατρίς, διά της ελευθερίας, της ισότητος και της αδελφότητος ανήκον!...

... ΠΑΤΡΙΣ! Σπεύσον να εγερθής του ληθάργου, ενώ άτιμος δουλεία προ πολλού περιήγαγε Σε, και τιμώρησον, τιμωρίαν την υπάτην, τους τυράννους Σου, τους προδότας Σου, τους υβριστάς Σου, τους ασελγείς εραστάς Σου!....

... Μωροί, δειλοί, άνανδροι, αισχροί κερδοσκόποι, βασιλείς, ηγεμονόπαιδες, δούκες της Σπάρτης, Πρωθυπουργοί, εισπράκτορες, χωροφύλακες, άτιμος και αισχίστη γενεά, η ώρα της τιμωρίας υμών εγγίζει!

ΠΗΓΕΣ :

Wikipedia.org

topontiki.gr

“Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος”1927, διευθυντής Γ. Δροσίνης, εκδότης Ι. Σιδερής

San shmera.gr

Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Cretalive.gr