Το "Λάθος" που έφερε διεθνή αναγνώριση

Ο Αντώνης Σαμαράκης γεννήθηκε στην Αθήνα, στις  16 Αυγούστου 1919  και πέθανε στην Πύλο Μεσσηνίας στις 8 Αυγούστου 2003.

Ήταν Έλληνας πεζογράφος της μεταπολεμικής γενιάς, το έργο του οποίου έτυχε διεθνούς αναγνώρισης.

Ο Αντώνης Σαμαράκης σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εργάστηκε αρχικά στο Υπουργείο Εργασίας, θέση την οποία εγκατέλειψε μετά την επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά, για να επανέλθει το 1945 μέχρι και το 1963. Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής συμμετείχε στην εθνική αντίσταση. Το 1944 συνελήφθη από τους Ναζί και καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά κατάφερε να αποδράσει.

Αντιστασιακή δράση ανέπτυξε και κατά τη δικτατορία. Στη Μεταπολίτευση δημοσίευσε πολλά κείμενα κοινωνικού και πολιτικού περιεχομένου. Το 1963 νυμφεύτηκε την Ελένη Κουρεμπανά.

Εργάσθηκε ως εμπειρογνώμων της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας των Ηνωμένων Εθνών σε πολλές χώρες για κοινωνικά θέματα και το 1989 ανακηρύχθηκε Πρεσβευτής Καλής Θέλησης της UNICEF για τα παιδιά του κόσμου.

Η πρώτη του ουσιαστική εμφάνιση στον λογοτεχνικό χώρο γίνεται το 1954 με την έκδοση της συλλογής διηγημάτων Ζητείται ελπίς. Είχαν προηγηθεί δημοσιεύσεις ποιημάτων στις αρχές της δεκαετίας του 1930. Πρόκειται για έναν από τους περισσότερο μεταφρασμένους Έλληνες πεζογράφους, καθώς τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες.

Το έργο του Σαμαράκη έχει έντονο το στοιχείο της κοινωνικής καταγγελίας και αντικατοπτρίζει τις προσωπικές του ανησυχίες για το παρόν και το μέλλον της σύγχρονης κοινωνίας. Χρησιμοποίησε απλή γλώσσα και μη επιτηδευμένο ύφος και προσέγγισε τα θέματά του από μια έντονα ανθρωποκεντρική γωνία. Χαρακτηριζόταν από την αγάπη του για τους νέους. Δική του ιδέα ήταν η δημιουργία της Βουλής των Εφήβων, που οδήγησε στη διοργάνωση άτυπων συνεδριάσεων της Βουλής, όπου δίνεται ο λόγος σε νέους από όλη τη χώρα.

Το «Λάθος» ήταν ένα στυλιστικό και µυθοπλαστικό επίτευγµα, µοντέρνο τόσο ως προς τη γραφή όσο και ως προς τη µυθιστορηµατική ιδεολογία. Περίπου δύο χρόνια πριν από τη δικτατορία των συνταγµαταρχών ο Σαµαράκης έδωσε ένα µυθιστόρηµα µε θέµα τον ολοκληρωτισµό.

«Πολύ πριν ξεκινήσω να το γράφω – το άρχισα το 1962 – µε βασάνιζε το πρόβληµα “ολοκληρωτισµός” (...) Ο ολοκληρωτισµός ήταν πάντα εδώ – και είναι και σήµερα, το 1996» έγραφε ο ίδιος στο αυτοβιογραφικό του «1919 - », που κυκλοφόρησε το 1996. Αλλά τελικά δεν είναι το θέµα «ολοκληρωτισµός» που κάνει το βιβλίο τόσο µοντέρνο, έστω κι αν ο Σαµαράκης έβαλε µέσα τη δική του αυτοβιογραφική εµπειρία από τα ολοκληρωτικά συστήµατα που είχε ζήσει, τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου και την Κατοχή. «Το λάθος» είναι τελικά η διαρκής αναζήτηση της ελευθερίας, της «ενδόµυχης ελευθερίας», όπως έλεγε ο ίδιος ο Σαµαράκης, δηλαδή αυτής που έχει σχέση µε την ίδια την ανθρώπινη συνθήκη και την ανθρώπινη υπόσταση.

Θρίλερ, αστυνοµικό και ταυτόχρονα ψυχολογικό και φιλοσοφικό µυθιστόρηµα, «Το λάθος» συνάντησε µία παγκόσµια πρωτοφανή υποδοχή. Μεταφράσεις σε περισσότερες από 30 γλώσσες, µια πασίγνωστη κινηµατογραφική ταινία, του Γερµανού Πέτερ Φλάισµαν, µε τον Μισέλ Πικολί και τον Ούγκο Τονιάτσι, όπου το σενάριο υπέγραφαν – αξίζει να σηµειωθεί, για τη συγγραφική τους ποιότητα – ο Γάλλος Ζαν-Κλοντ Καριέρ και ο Γερµανός Μάρτιν Βάλσερ , και κυρίως ένας κριτικός θρίαµβος.*

Ο Αντώνης Σαμαράκης έφυγε από τη ζωή στις 8 Αυγούστου του 2003. Σύμφωνα με επιθυμία του, το σώμα του δωρίθηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για έρευνες των φοιτητών της Ιατρικής.

Μυθιστορήματα

Σήμα κινδύνου (1959)

Το λάθος (1965)

Εν ονόματι (1998)

Διηγήματα

Ζητείται ελπίς (1954)

Αρνούμαι (1961)

Το διαβατήριο (1973)

Η κόντρα (1992)

Αυτοβιογραφία 1919- (1996)

Γραφείον ιδεών

Βραβεία

Κρατικό Βραβείο Διηγήματος (2012 για το Αρνούμαι)

Βραβείο των Δώδεκα - Έπαθλο Κώστα Ουράνη (1966 για Το λάθος)

Μέγα Βραβείο Αστυνομικής Λογοτεχνίας στη Γαλλία (1970 για Το λάθος)

Europalia (1982, για τη συνολική προσφορά του)

Σταυρός του Ιππότη των Γραμμάτων και των Τεχνών (1995)

Κρατικό Βραβείο Τεχνών και Λογοτεχνίας. (1995, Γαλλία)

el.wikipedia.org

Το Βήμα, εφημερίδα, Νίκος Μπακουνάκης