Η μέρα που "έφυγε" ο ποιητής της Ρωμιοσύνης

Γιάννης Ρίτσος… 

Ο ποιητής της Ρωμιοσύνης που έφυγε σαν σήμερα 11 Νοεμβρίου στα 1990!

"...Αν όλα τα παιδιά της γης πιάναν γερά τα χέρια

κορίτσια αγόρια στη σειρά και στήνανε χορό

ο κύκλος θα γινότανε πολύ πολύ μεγάλος

κι ολόκληρη τη Γη μας θ’ αγκάλιαζε θαρρώ..."

Ο Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε την πρωτομαγιά του 1909 στη Μονεμβασιά. Με καταγωγή από τον πατέρα του Ελευθέρια από την Κρήτη  και μια μητέρα με πολλή τρυφερότητα που τον ανέθρεψε μέσα στην φύση , την μουσική και τις τέχνες. Μια γιαγιά που έλεγε πολλά παραμύθια και ένα παιδί που από πολύ νωρίς ζωγράφιζε, αγαπούσε τα ποιήματα, έγραφε στίχους από τα επτά του χρόνια κι έπαιζε πιάνο.

 «Η μητέρα του Ρίτσου ήταν η Ελευθερία Βουζαναρά, γεννημένη το 1879, κόρη πλουσίων εμπόρων από το Γύθειο. Οι δυο τους παντρεύτηκαν όταν ήταν ακόμα εκείνη 13 ετών και είχε συμφωνηθεί ότι θα συζούσαν οριστικά μόλις τελείωνε το γυμνάσιο.Το ζευγάρι δεν τα πήγαινε καλά, καθώς ο Ελευθέριος ήταν μανιώδης χαρτοπαίχτης και γυναικάς. Ένα οριστικό περιστατικό για τη σχέση τους ήταν όταν απέκτησαν το δεύτερο παιδί τους: Ενόσω η Ελευθερία βρισκόταν στο νοσοκομείο, εκείνος εξαφανίστηκε για εβδομάδες στο Λουτράκι, περνώντας ξέγνοιαστες ώρες. Η οικογένεια Ρίτσου απέκτησε τελικά τέσσερα παιδιά, τη Νίνα το 1898, τον Δημήτρη το 1899, τη Σταυρούλα (Λούλα) το 1908 και τον Γιάννη το 1909.Η οικογένεια ζούσε απέναντι από την Παναγία τη Χρυσαφίτισσα. Αργότερα εγκαταστάθηκε οριστικά, μετά τη γέννηση του Γιάννη, σε ένα σπίτι που αγόρασε ο Ελευθέριος στην είσοδο της καστροπολιτείας, δίπλα στα τείχη.»΄

«Έφτιαχνα μαργαρίτες και παπαρούνες, σβήνοντας τους αριθμούς.» Λέσχη Αθανάτων,Γιάννης Ρίτσος

 

Αγαπούσε τόσο την ζωγραφική και τα παιχνίδια που με την είσοδο του στο σχολείο και το ελεύθερο πνεύμα του ήταν συνέχεια τιμωρημένος από τους δασκάλους του. 

«Νομίζω πως ο άνθρωπος που δεν τιμωρήθηκε ποτέ στη ζωή του δεν ξέρει τι σημαίνει παραβίαση της απαγόρευσης. Κι επειδή η ζωή είναι γεμάτη απογοητεύσεις, έμαθα να δουλεύω την ποίηση, ξεπερνώντας τες.» Λέσχη Αθανάτων,Γιάννης Ρίτσος

Ακολουθεί η οικονομική κατάρρευση της οικογένειας όταν με την αγροτική μεταρρύθμιση του Ελευθέριου Βενιζέλου απαλλοτριώθηκαν τσιφλίκια ή δόθηκαν σε ακτήμονες , με αποτέλεσμα να χάσουν όλη την περιουσία τους. Μετα ήλθε η αρρώστια ( φυματίωση) στην οικογένεια και χάνει τον αδελφό του από αυτήν  και την μητέρα του από στεναχώρια. Στα 1925 μόνο με την αδελφή του Λούλα έρχεται στην Αθήνα. Πιάνει αργότερα δουλειά ως δακτυλογράφος σε γραφείο ενός συμβολαιογράφου, στη βιβλιοθήκη του οποίου γνώρισε τον Άγγελο Σικελιανό, τον Κωστή Παλαμά. Στα 1926 που κάνει την πρώτη του αιμόπτυση και επιστρέφει στην Μονεμβασιά για την καλυτέρευση της υγεία του.

Στις 22 Φεβρουαρίου 1927 εισήλθε στο νοσοκομείο Νοσοκομείο Σωτηρία, όπου για τα επόμενα τρία χρόνια ήρθε σε επαφή με διάφορους αριστερούς και συνδικαλιστές. Εκλει θα συναντήσει την Μαρία Πολυδούρη.

«Υπήρχε μια μεγάλη "αίθουσα υποδοχής" με το μοναδικό πιάνο με ουρά στη «Σωτηρία». Τ' απόγευμα, πήγαινα εκεί και έπαιζα αναζητώντας κάποια παρηγοριά στη μουσική. Ακούγοντας το πιάνο η Πολυδούρη κατέβαινε από το δωμάτιό της και έτσι γνωριστήκαμε.» Κ. Σταματίου, Μαρία Πολυδούρη, Άπαντα, Τα Νέα, 3 Απριλίου 1982

Θα καταλήξει μετα από τρια χρόνια στο Άσυλο Φυματικών Καψαλώνας, ένα ερειπωμένο και άθλιο κατάλυμα όπου οι  συνθήκες εκεί ήταν απαράδεκτες. Τότε θα στείλει ένα γράμμα στην εφημερίδα Εφεδρικός Αγών για τα προβλήματα που βίωναν καθημερινά οι ασθενείς εκεί :

«Στην Καψαλώνα ένιωσα πρώτη φορά τον εαυτό μου σαν εντολοδόχο, τον υπεύθυνο ενός κόσμου.»

Τον Οκτώβριο του 1931 επέστρεψε στην Αθήνα κι ανέλαβε τη διεύθυνση του καλλιτεχνικού τμήματος της Εργατικής Λέσχης. Εκεί σκηνοθέτησε και συμμετείχε σε παραστάσεις. Η υγεία του βελτιώθηκε σταδιακά, το ίδιο και τα οικονομικά του με τη βοήθεια της αδερφής του Λούλας, που είχε στο μεταξύ παντρευτεί και φύγει για την Αμερική. Τον επόμενο χρόνο, ο πατέρας του μπήκε στο Ψυχιατρείο στο Δαφνί (όπου πέθανε το 1938) και πέντε χρόνια αργότερα τον ακολούθησε η Λούλα, η οποία πήρε εξιτήριο το 1939.

Το 1933 συνεργάστηκε με το αριστερό περιοδικό «Πρωτοπόροι» και για τέσσερα χρόνια ως ηθοποιός με τους θιάσους Ζωζώς Νταλμάς, Ριτσιάρδη, Παπαϊωάννου και Μακέδου. Το 1934 άρχισε να αρθρογραφεί από τις στήλες του Ριζοσπάστη κι εξέδωσε την πρώτη του συλλογή με τίτλο «Τρακτέρ» με το ψευδώνυμο Σοστίρ (αναγραμματισμό του επιθέτου του). Τον ίδιο χρόνο έγινε μέλος του ΚΚΕ, στο οποίο παρέμεινε πιστός μέχρι το θάνατό του. Το 1935 κυκλοφορεί τη δεύτερη ποιητική συλλογή του με τίτλο «Πυραμίδες» και προσλαμβάνεται ως επιμελητής κειμένων στις εκδόσεις «Γκοβόστη».

Στις 9 Μαΐου 1936 γίνονται στη Θεσσαλονίκη αιματηρές ταραχές, κατά τη διάρκεια της μεγάλης καπνεργατικής απεργίας. Την επομένη, ο Ρίτσος βλέπει στο «Ριζοσπάστη» τη φωτογραφία μιας μάνας να θρηνεί το νεκρό παιδί της και παίρνει αφορμή για να γράψει ένα από πιο δημοφιλή ποίηματά του, τον «Επιτάφιο», που εκδίδεται σε 10.000 αντίτυπα. Με τη δικτατορία Μεταξά (1936-1940) τα τελευταία 250 καίγονται στους στύλους του Ολυμπίου Διός.

Στη διάρκεια της Κατοχής, ο Ρίτσος έζησε κατάκοιτος, παρόλα αυτά συμμετείχε στη δραστηριότητα του μορφωτικού τμήματος του ΕΑΜ και αρνήθηκε να δεχτεί χρήματα από έρανο όταν κινδύνεψε η ζωή του από τις κακουχίες το 1942. Μετά την ήττα του ΕΛΑΣ στα «Δεκεμβριανά» ακολούθησε τις δυνάμεις του στη σύμπτυξη. Περνά από τη Λαμία, όπου συναντά τον Άρη Βελουχιώτη και φθάνει μέχρι την Κοζάνη, όπου ανεβάστηκε το θεατρικό του «Η Αθήνα στ’ άρματα». 

Το 1945 γράφει τη «Ρωμιοσύνη», που μελοποίησε το 1966 ο Μίκης Θεοδωράκης.

Το 1952 επέστρεψε στην Αθήνα και πολιτεύτηκε στην ΕΔΑ. Το 1954 παντρεύτηκε την παιδίατρο Φηλίτσα Γεωργιάδου από τη Σάμο, με την οποία απέκτησε μία κόρη, την Έρη (1955). Το 1956 ταξίδεψε στη Σοβιετική Ένωση ως μέλος αντιπροσωπείας διανοουμένων και δημοσιογράφων και την ίδια χρονιά τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο ποίησης για τη «Σονάτα του Σεληνόφωτος».

Συμμετείχε στα γεγονότα του Πολυτεχνείου…

Ο Γιάννης Ρίτσος έφυγε από τη ζωή στις 11 Νοεμβρίου 1990, αφήνοντας πίσω του 50 ανέκδοτες ποιητικές συλλογές. Ενταφιάστηκε τρεις μέρες αργότερα στη γενέτειρά του Μονεμβασιά.


 

www.sansimera.gr

Wikipedia.gr 

https://zhtunteanagnostes.blogspot.com/