Η Μεγάλη Αλλαγή ή πώς ο Ανδρέας έστησε την ιστορία στο ραντεβού που είχαν...

Στις 18 Οκτωβρίου 1981 η Ελλάδα είχε ραντεβού με την ιστορία! Άσχετο εάν δεν πήγε ποτέ, αλλά το ραντεβού είχε κλειστεί! Μετά από… δεκετίες δεξιοκρατίας, εξέλεγε την πρώτη "σοσιαλιστική κυβέρνηση" με πρωθυπουργό τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ Ανδρέα Παπανδρέου, δίνοντάς του στις εκλογές το θριαμβευτικό ποσοστό του 48% και οδηγώντας τη Νέα Δημοκρατία του Γεωργίου Ράλλη στην αντιπολίτευση. Η ορκωμοσία της κυβέρνησης έγινε στις 21 Οκτωβρίου και η ανάγνωση των προγραμματικών δηλώσεων διεξήχθη το βράδυ της Κυριακής 22 Νοεμβρίου του 1981.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου ,που πραγματικά έχασε τότε την ευκαιρία να εκτοξεύσει την χώρα, εκμεταλλεύθηκε με διορατικότητα το ριζοσπαστικό κύμα που σάρωσε την Ελλάδα τη δεκαετία του 1970 για να οικοδομήσει σοσιαλιστικό κόμμα εξουσίας. Το ρεύμα της Αλλαγής αναπτύχθηκε γύρω από τρεις άξονες: 

Πρώτον, τον εκδημοκρατισμό και την οριστική υπέρβαση των υπολειμμάτων του εμφυλιοπολεμικού κλίματος. 

Δεύτερον, την εθνική χειραφέτηση από την ξένη εξάρτηση. 

Τρίτον, τη δημιουργία Κράτους Πρόνοιας.

Εκφράζοντας το κύμα του αριστερόστροφου μικροαστισμού το ΠΑΣΟΚ εκτοξεύθηκε από το 13% του 1974 στο 48% του 1981. Η είσοδος στους αρμούς της εξουσίας έφερε τα κατά κανόνα θολά οράματα αντιμέτωπα με την πραγματικότητα. Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε αποδείξει ότι ήξερε άριστα να κάνει αντιπολίτευση. Αναλαμβάνοντας το πηδάλιο κλήθηκε να αποδείξει ότι μπορούσε να ασκήσει δημιουργικά και τις κυβερνητικές ευθύνες.

Λένε πολλοί κι όχι αδίκως ότι “στην ελληνική Ιστορία δεν υπάρχει κανένα άλλο κόμμα που να επηρέασε σε τέτοιο βαθμό την νοοτροπία, το γίγνεσθαι και την σκέψη του Έλληνα, όσο το ΠΑΣΟΚ. Η Αλλαγή που έφερε ήταν τόσο σαρωτική που ούτε ο ίδιος ο Ανδρέας δεν κατάφερε να την ανακόψει όταν είδε τα πρώτα σημάδια εκτροχιασμού. Ο Λαός πλέον απαιτούσε και το καθεστώς έγινε «ελληνικός τρόπος», με συνέπεια να σιγοβράζει επανάσταση κάθε φορά που έβλεπε πως του παίρνουν όλα όσα του είχαν τάξει.

Ούτε το ΠΑΣΟΚ ούτε κανένα άλλο κόμμα δεν κατάφερε να στρίψει το τιμόνι, αντιθέτως και η Νέα Δημοκρατία, αναγκάστηκε να βαδίσει στα βήματά του τόσο για να διατηρήσει τα ποσοστά της όσο και για να διεκδικεί με αξιώσεις την εξουσία. Με λίγα λόγια αυτό που είδαμε ως νέα πολιτική του '81 μετατράπηκε σε παγιωμένο σκηνικό”.

Τα συνθήματα

Με συνθήματα όπως "έξω από την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ-το ίδιο συνδικάτο", «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» , «Εδω και τώρα αλλαγή», ο Ανδρέας Παπανδρέου πέτυχε  την μεγάλη νίκη.

Το ΠΑΣΟΚ με 48,07% κατέλαβε 172 έδρες, η ΝΔ με 35,87% των ψήφων κατέλαβε 115 έδρες και το ΚΚΕ με 10,93% 13 έδρες. Τα υπόλοιπα κόμματα που συμμετείχαν δεν κατάφεραν να εκλέξουν κανένα βουλευτή.

Για τον Ανδρέα Παπανδρέου η ημερομηνία των εκλογών (18 Οκτωβρίου) ήταν συναισθηματικά φορτισμένη, καθώς ακριβώς 37 χρόνια πριν, στις 18 Οκτωβρίου 1944, ο πατέρας του Γεώργιος Παπανδρέου είχε εισέλθει απελευθερωτής στην Αθήνα ως Πρωθυπουργός της ελεύθερης ελληνικής κυβέρνησης (στην οποία συμμετείχαν και υπουργοί του ΕΑΜ), έχοντας υψώσει την γαλανόλευκη στην Ακρόπολη.

Το 1981 έκλεισε ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ελληνική πολιτική ιστορία και ταυτόχρονα άνοιξε ένα νέο. Ο Ανδρέας Παπανδρέου έκλεισε τα τραύματα του Εμφυλίου, άνοιξε τους διεθνείς ορίζοντες της χώρας και πραγματοποίησε αρκετά από εκείνα που είχε υποσχεθεί προεκλογικά αναφερόμενος στη «μεγάλη αλλαγή».

Το φαινόμενο ΠΑΣΟΚ και Ανδρέα Παπανδρέου 39 χρόνια μετά τη νίκη στις εκλογές του 1981 καλόν είναι να αναλυθεί και να ερμηνευθεί μακριά από αξιολογικές απλουστεύσεις. Είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που άλλαξε τις δομές αλλά κυρίως την συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας. Οι πολλαπλές του όψεις καθιστούν ιδιαίτερα παρακινδυνευμένη κάθε απόπειρα συνολικής αξιολόγησης, καθώς θα πρέπει να συνεκτιμηθεί τόσο το διεθνές διπολικό περιβάλλον, όσο και το γενικότερο πολιτικό κλίμα των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης.

Η πρώτη πολιτική συγκέντρωση έγινε στις 5 Σεπτεμβρίου στην Πάτρα από τον Α. Παπανδρέου ανοίγοντας την αυλαία.

Η ΝΔ έκανε την πρώτη μεγάλη συγκέντρωση της στις 20 Σεπτεμβρίου στην Θεσσαλονίκη. Σε αυτές τις προεκλογικές ομιλίες της ΝΔ έμεινε το ιστορικό «δε θέλω ου» από τον Γεώργιο Ράλλη, αλλά και το γνωστό σύνθημα του ΠΑΣΟΚ «Αλλαγή».

Η πρώτη προεκλογική ομιλία του ΚΚΕ ήταν στον Βόλο, αντίστοιχες ομιλίες έγιναν και από το ΚΟΔΗΣΟ-ΚΑΕ αλλά και την ΕΔΗΚ.

Επεισόδια έγιναν στις 10 και 11 Οκτωβρίου όπου ο Παπανδρέου έχοντας στον εξώστη και τον Φελίπε Γκονζάλες μιλούσε στην «γαλάζια» Θεσσαλονίκη, αλλά και στο «πράσινο» Ηράκλειο όπου μιλούσε ο Γεώργιος Ράλλης.

Το ΠΑΣΟΚ με 48,07% κατέλαβε 172 έδρες, η ΝΔ με 35,87% των ψήφων κατέλαβε 115 έδρες και το ΚΚΕ με 10,93% 13 έδρες. Τα υπόλοιπα κόμματα που συμμετείχαν δεν κατάφεραν να εκλέξουν κανένα βουλευτή.

Μόλις διαφάνηκε η επικράτηση του ΠΑΣΟΚ στις βουλευτικές εκλογές, ο Ράλλης συνεχάρη τον Παπανδρέου για τη νίκη του και τις επόμενες ημέρες έγινε ομαλά η παράδοση της εξουσίας. Επτά χρόνια μετά την αποκατάσταση των θεσμών, η ομαλή κυβερνητική αλλαγή του 1981 αποδείκνυε με τον πιο περίτρανο τρόπο την οριστική εδραίωση της δημοκρατίας στην Ελλάδα.