Ευγένιος Σπαθάρης… Ο καραγκιοζοπαίχτης της ζωής μας!

Ο Ευγένιος Σπαθάρης ήταν ζωγράφος, ίσως ο σημαντικότερος καραγκιοζοπαίχτης των τελευταίων δεκαετιών και άξιος πρεσβευτής της ελληνικής παράδοσης. Ήταν ένας άνθρωπος που πέρασε όλη του την ζωή πίσω από τον μπερντέ. Άλλωστε το έλεγε και ο ίδιος: «Δεν θα σταματήσω να παίζω στον μπερντέ. Αν μου στερήσεις τον Καραγκιόζη, θα πεθάνω».

Γεννήθηκε στις 2 Ιανουαρίου του 1924 στην Κηφισιά. Όταν τελείωσε το σχολείο ασχολήθηκε με την ζωγραφική. Έχοντας έρθει ήδη σε επαφή με το θέατρο σκιών από μικρή ηλικία, αποφάσισε να συνδυάσει τα δυο ενδιαφέροντά του σε ένα. Άλλωστε ο πατέρας του, Σωτήρης, ήταν γνωστός καραγκιοζοπαίχτης και ο Ευγένιος Σπαθάρης είχε μέσα στο σπίτι του ένα ανεκτίμητο σχολείο.

Άρχισε να μιμείται τον πατέρα του στο σπίτι. Αλλά ο πατέρας του δεν ήθελε να κάνει ο ίδιο επάγγελμα με αυτόν και του απαγόρευσε να πιάνει τις φιγούρες. Η περιπλανώμενη ζωή του καραγκιοζοπαίχτη φαίνεται πως τον έχει κουράσει με όλες τις δυσκολίες της και προτιμούσε για τον γιο του κάποιο άλλο επάγγελμα, όπως αυτό του αρχιτέκτονα.

Τον πείθει όμως να πηγαίνει μαζί του και να τον βοηθάει. Ζωγραφίζει καινούργιες φιγούρες και η προσήλωση που δείχνει κάνει τον πατέρα του να αλλάζει σταδιακά γνώμη. Μια μέρα, ο χτυπημένος από την φυματίωση πατέρας του δεν θα μπορέσει να δώσει μια παράσταση. Ο Ευγένιος προσπαθεί να πάρει την άδεια του ώστε να τον αντικαταστήσει. Ο πατέρας είπε το «ναι» στον 17χρονο γιο του. Έναν μήνα αργότερα θα δει κρυφά μια παράστασή του. Δεν του ξαναείπε ποτέ να γίνει αρχιτέκτονας.

Ο Ευγένιος Σπαθάρης ξεκίνησε να δίνει παραστάσεις μέσα στα δύσκολά χρόνια της κατοχής. Και από τότε δεν σταμάτησε ποτέ. Παρουσίασε πολλά έργα με κεντρικό ήρωα τον Καραγκιόζη τόσο με φιγούρες όσο και σε έμψυχες παραστάσεις, όπως «Το ταξίδι», «Το καταραμένο φίδι», «Ο δικτάτορας», «Ο Αλέκος με τα κυδώνια» κ.ά.

Ειδικά από το 1945 και έπειτα, που περιόδευσε δεκάδες φορές στην Ελλάδα, ο Καραγκιόζης του, ο φίλος του, γίνεται σταθερή αξία σε πανηγύρια, σε φεστιβάλ και σε εκδηλώσεις για παιδιά, περνώντας μηνύματα ηθικά, παραδοσιακά που γαλούχησαν γενιές και γενιές. «Θα έπρεπε να φτιάξουν ένα άγαλμα του Καραγκιόζη. Όλη η Ελλάδα θεατρίστηκε μαζί του. Οι άνθρωποι με αυτόν έμαθαν να γελούν και να ονειρεύονται» είχε πει ο Σπαθάρης την εποχή που του ζητούσαν να δώσει παραστάσεις παντού.

Την δεκαετία του ’50 μάλιστα θα περιοδεύσει και στο εξωτερικό, κυρίως σε ΗΠΑ και Καναδά. Από το 1962 και μετά ηχογραφεί τις παραστάσεις του αγαπημένου λαϊκού ήρωα και κυκλοφορούν οι πρώτοι δίσκοι. Ο Καραγκιόζης εισέρχεται σε πολλά σπίτια, με τις οικογένειες να μαζεύονται γύρω από το τραπέζι και να βάζουν τον δίσκο, γελώντας με τις περιπέτειες του Καραγκιόζη.

Από το 1966 μέχρι και το 1992 θα παίξει έργα του και στην τηλεόραση. Αργότερα τα συγκεκριμένα έργα του θα κυκλοφορήσουν σε βιντεοκασέτες και DVD. Κανένας δεν έχει ξεχάσει την φωνή του εναρκτήριου λόγου του, το αξέχαστο «Ακούσατε, ακούσατε…».

Το 1974 θα φύγει από την ζωή ο πατέρας του. Περιοδεύει στην Ελλάδα και εκδίδει το βιβλίο «Ο Καραγκιόζης των Σπαθάρηδων». Στην προσπάθειά του να ζωντανέψει το ενδιαφέρον γύρω από τον ήρωά του, μεταφέρει το θέατρο σκιών στο θέατρο και σε έμψυχες παραστάσεις με ηθοποιούς.

Ο Ευγένιος Σπαθάρης ήταν μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος και του Ινστιτούτου Παγκοσμίου Θεάτρου της UNESCO. Τιμήθηκε με το Βραβείο Ρώμης (1962), με το Α’ Μετάλλιο του Πρίγκιπα του Μοντ, το Α’ Βραβείο Πολωνίας (1978), το Α’ Μετάλλιο Τοσκανίνι (Ιταλία) το 1978 κ.α. Το 2007 τιμήθηκε ιδιαίτερα από το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού για τη μεγάλη του προσφορά στο καλλιτεχνικό αυτό είδος, για το οποίο του αναγνωρίστηκε ο τίτλος του μεγάλου δασκάλου.

Το 1991 στο Μαρούσι, ιδρύθηκε το «Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών», το οποίο λειτούργησε πλήρως από το 1996 και έχει σκοπό να διατηρήσει και να προβάλει το θέατρο σκιών και των κύριο ήρωά του, τον Καραγκιόζη.

Στις 6 Μαΐου του 2009, είχε καλεστεί στο Ινστιτούτο Γκαίτε, σε μια εκδήλωση προς τιμήν του. Σε κάποια στιγμή έχασε την ισορροπία του και έπεσε από τις σκάλες. Ο 85χρονος Ευγένιος Σπαθάρης υπέστη πολλαπλά κατάγματα, ενώ του δημιουργήθηκε ένα σοβαρό αιμάτωμα στον εγκέφαλο. Τρείς ημέρες αργότερα, στις 9 Μαΐου του 2009, ίσως ο τελευταίος μεγάλος καραγκιοζοπαίχτης της χώρας μας, άφησε την τελευταία του πνοή. Η σορός του εξετέθη σε λαϊκό προσκύνημα στο Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών. Ο άνθρωπος που εμψύχωνε τον κόσμο σε δύσκολες εποχές μέσω του λαϊκού ηρώα του θα μείνει για πάντα αξέχαστος, για την καλοσύνη, το ήθος και το πηγαίο ταλέντο του σε κάτι πολύ δύσκολο: να κάνει τον κόσμο να ονειρεύεται και να γελάει…

Η κηδεία του έγινε στις 13 Μαΐου του 2009, στο Μαρούσι, με δημόσια δαπάνη.

ΠΗΓΕΣ: 

patrisnews.com

Wikipedia.gr

http://www.karagiozismuseum.gr/