«Αθάνατος…Ζεις… Ελευθερία… Δημοκρατία!»

Στις 20 του Σεπτέμβρη του 1971 ο Μεγάλος Έλληνας νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης φεύγει απ’ τη ζωή. Δύο μέρες αργότερα στις 22 του Σεπτέμβρη η κηδεία του θα μείνει στην Ιστορία σαν μια από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις κατά της Χούντας την περίοδο της Δικτατορίας στην Ελλάδα. 

«Στο περιγιάλι το κρυφό κι άσπρο σαν περιστέρι …» ακούγονταν από το στόμα όλων όσων παραβρέθηκαν σε τούτη την «διπλή» ιστορική στιγμή και αμέσως συνθήματα και λέξεις που δεν μπορούσαν να ειπωθούν  δημόσια μέχρι τότε γέμισαν τον αέρα : «Αθάνατος…Ζεις… Ελευθερία… Δημοκρατία!»

Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος θα γράψει για αυτό :

"Ποιός θα φανταζόταν, και πρώτα απ' όλα ο ίδιος ο Γιώργος Σεφέρης, ότι ένας ολόκληρος λαός θα τον κήδευε με τα τραγούδια του. Ποιός άλλος ποιητής στον κόσμο αξιώθηκε αυτήν τη τιμή: 150-200 χιλιάδες άνθρωποι να τον συνοδεύουν με το ποιητικό του μελοποιημένο έργο, στην τελευταία του κατοικία, ως πράξη αντιστάσεως".

Την επόμενη μέρα η εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ θα γράψει χαρακτηριστικά  :

«Χιλιάδες κόσμου, στην συντριπτική πλειοψηφία του νέοι, αποχαιρέτησαν χθες το απόγευμα τον Γιώργο Σεφέρη. Από τις πρώτες απογευματινές ώρες , ο Ναός της Μεταμόρφωσης  του Σωτήρος στην Πλάκα είχε πληρωθεί από κόσμο, το ίδιο δε και το προαύλιο του ναού. Από την 3^η απογευματινή  ώρα ο κόσμος άρχισε να καταλαμβάνει τα γύρω του ναού πεζοδρόμια και τις γειτονικές παρόδους, εκτός της οδού Κυδαθηναίων, όπου και παρέμεινε μέχρι το τέλος της νεκρώσιμης ακολουθίας, για να συνοδέψει τον ποιητή πεζή, μέχρι την τελευταία του κατοικία. Συγκινητικές και πάνω απ όλα αυθόρμητες εκδηλώσεις εκ μέρος του κόσμου υποδέχτηκαν την έξοδο της σωρού, από την εκκλησία. Το φέρετρο τοποθετήθηκε σε αυτοκίνητο, ενώ το πλήθος ξεσπούσε σε χειροκροτήματα. Με το ξεκίνημα της πομπής από την εκκλησία το πλήθος άρχισε να τραγουδά τον Εθνικό Ύμνο, το μελοποιημένο ποίημα από τον Μίκη Θεοδωράκη, ποίημα του Σεφέρη « Άρνηση» και το κρητικό δημοτικό τραγούδι « Πότε θα κάνει ξαστεριά».

Σε όλη τη διάρκεια της πομπής μέχρι την πύλη του Α΄ Νεκροταφείου, ο κόσμος συνέχισε να τραγουδά και να φωνάζει συνθήματα. Πολλοί ήταν εκείνοι που ακολουθούσαν κλαίγοντας.

Η πομπή διήλθε  δια των οδών Κυδαθηναίων, Φιλελλήνων, Λεωφ. Αμαλίας,Αθ. Διάκου και Αναπαύσεως όπου η κυκλοφορία είχε διακοπεί επί μίαν και πλέον ώρα.

Συμπαγείς δυνάμεις αστυνομικών εν στολή ή και με πολιτική περιβολή είχαν διατεθεί στα πέριξ του ναού και σε επίκαιρα σημεία της διαδρομής και του Α΄Νεκροταφείου. Εξ  αστυνομικής πηγής ανακοινώθει  ότι  ουδέν επεισόδιον συνέβη κατά την χθεσινήν κηδεία του Γεώργιου Σεφέρη και ουδείς συνελήφθει. Ελήφθησαν τα στοιχεία ταυτότητος ορισμένων ατόμων διότι δεν συμμορθώθησαν προς τας συστάσεις αστυνομικών οργάνων. Εξ άλλου έγινε γνωστόν, ότι ερρίφθησαν  προκηρύξεις με αντιστασιακόν  περιεχόμενον υπό της οργανώσεως «Λαϊκή Αντίσταση».

Περί την 4^η απογευματινήν, ώρα ενάρξεως της νεκρώσιμου ακολουθίας , ήλθεν στον Ναόν Μεταμορφώσεως του Σωτήριος , ενώ δεν αναμένετο, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.  Ιερώνυμος, ο οποίος και εχοροστάτησε στην νεκρώσιμη ακολουθία. Παρίστατο επίσης στην ακολουθία και ο πρωτοπρεσβύτερος κ. Πυρουνάκης.

Στις 5.15^η πομπή έφθασε στο Α΄Νεκροταφείο.Η σωρός του ποιήτη  καταβιβάστηκε από τη νεκροφόρο και μεταφέρθηκε « στα χέρια »ως τον οικογενειακό τάφο της οικογένειας Σεφεριάδη, στο βορειδυτικό τμήμα του νεκροταφείου.Οι παραστάτες ( εκπρόσωποι του πνευματικού κόσμου )που τον συνόδευαν ως εκείνη τη στιγμή αποχώρησαν και τη θέση τους πήραν νέα παιδιά. Τα στεφάνια παρέλαβαν φίλοι του ποιητή, συνάδελφοί του και νέοι φοιτητές. Η σωρός  προηγήθηκε της πομπής και ακολούθησε το πλήθος χειροκροτώντας και φωνάζοντας « Αθάνατος , Αθάνατος». Ο τάφος που δέχτηκε τον ποιητή ήταν λιτός. Είχε στολιστεί από νωρίς με λίγα λουλούδια. Λίγο  πριν δύσει ο ήλιος , ο ποιητής αποχεραιτούσε τον Αττικό ουρανό και η οδύνη της συζύγου και των συγγενών του καθώς και αμέτρητων φίλων εκδηλωνόταν με ακράτητους λυγμούς. Άνθρωποι που δεν είχαν δει ούτε μία φορά τον ποιητή από κοντά, έκλαιγαν. Μετά την ταφή και τις δεήσεις που εψάλλησαν, το πλήθος ξέσπασε σε χειροκροτήματα και άρχισε πάλι να τραγουδά. Τα χειροκροτήματα και οι επευφημίες «Αθάνατος, Αθάνατος », διεκόπησαν από την πρωταγωνίστρια του θεάτρου Άννα Συνοδινού που κλαίγοντας παρακάλεσε το κοινό : « Ένας  νέος θέλει ν αποχαιρετήσει τον Γιώργο Σεφέρη, εκ μέρους όλων »

«Σου δόθηκε η χάρη να μιλήσεις απλά. Με τη δική σου χάρη θα σε αποχαιρετήσουμε κι μείς σήμερα, χωρίς λόγους, χωρίς επισημότητες, όπως εσύ ήθελες. Είπες κάποτε πως όποιος αγαπάει  αγαπάει τους νέους, πως όποιος έχει την αγάπη των νέων, αυτός δεν γερνάει. Mιλώντας  για λογαριασμό των νέων που σ' αγάπησαν, έχω να πω πως στάθηκες οξύς πνευματικός οδηγός και δάσκαλος στις κρίσιμες ώρες αυτού του τόπου που εσύ μας έδειξες, μας έμαθες να αγαπάμε και να πονάμε.

Σ' ευχαριστούμε για ό,τι μας έδωσες, για ό,τι μας δίνεις με το έργο σου και με το ζωντανό σου παράδειγμα. Σ' ευχαριστούμε γιατί αύριο θα μπορούμε να λέμε στα δικά μας παιδιά: ``Eίμασταν κοντά στον Σεφέρη όταν έφυγε''. Xαίρε αγαπημένε δάσκαλε και φίλε».

Η 23η Σεπτεμβρίου 1971 ήταν η επομένη της κηδείας του Σεφέρη, ημέρα κατά την οποία οι εφημερίδες «Το Βήμα» (στην πρώτη σελίδα) και «Τα Νέα» (στη δεύτερη σελίδα) δημοσίευσαν για πρώτη φορά στα ελληνικά το «Επί Ασπαλάθων...»

Το ποίημα «Επί ασπαλάθων…» είναι το τελευταίο που συνέθεσε ο Γιώργος Σεφέρης και αποτελεί μια καταγγελία κατά της δικτατορίας. Το καθεστώς ανελευθερίας, που διένυε την πέμπτη του χρονιά, προκαλούσε έντονη δυσαρέσκεια στον ποιητή, ο οποίος μέσα από έναν τυχαίο συνειρμό φέρνει στο νου του την τιμωρία που είχε επιβληθεί στον Αρδιαίο -έναν αδελφοκτόνο και πατροκτόνο τύραννο της Παμφυλίας- όπως αυτή καταγράφεται στην Πολιτεία του Πλάτωνα.

Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού

πάλι με την άνοιξη.

Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες

το κόκκινο χώμα κι ασπάλαθοι δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια

και τους κίτρινους ανθούς.

Απόμακρα οι αρχαίες κολόνες, χορδές μιας άρπας αντηχούν ακόμη …

Γαλήνη.

- Τι μπορεί να μου θύμισε τον Αρδιαίο εκείνον;

Μια λέξη στον Πλάτωνα θαρρώ, χαμένη στου μυαλού τ” αυλάκια·

τ” όνομα του κίτρινου θάμνου

δεν άλλαξε από εκείνους τους καιρούς.

Το βράδυ βρήκα την περικοπή:

«Τον έδεσαν χειροπόδαρα» μας λέει

«τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν

τον έσυραν παράμερα τον καταξέσκισαν

απάνω στους αγκαθερούς ασπάλαθους

και πήγαν και τον πέταξαν στον Τάρταρο, κουρέλι».

Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του

ο Παμφύλιος Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος.

31 του Μάρτη 1971, Γιώργος Σεφέρης

ΠΗΓΕΣ:

Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ

Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ

 musicpaper.gr

Cretalive.gr