Το πρώτο στον κόσμο «Μνημείο του Ανώνυμου Ομότιμου Κριτή» επιστημονικών δημοσιεύσεων

Συνήθως οι χώρες τιμούν τους πεσόντες των πολέμων τους με κάποιο «μνημείο του άγνωστου στρατιώτη». Όμως, στη Ρωσία αποφάσισαν -με λίγη δόση χιούμορ μαζί με τη δέουσα σοβαρότητα- να τιμήσουν τους αφανείς «ήρωες» που εγκρίνουν ή απορρίπτουν τις πολυάριθμες επιστημονικές εργασίες των συναδέλφων τους επιστημόνων, οι οποίες υποβάλλονται προς δημοσίευση στα χιλιάδες επιστημονικά περιοδικά.

   Έτσι, στη Μόσχα την Παρασκευή, σε ειδική τελετή όπου παραβρέθηκε και εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Επιστήμης και Εκπαίδευσης, αποκαλύφθηκε το «Μνημείο στον Ανώνυμο Ομότιμο Κριτή». Είναι ένας κύβος βάρους ενάμιση τόνου, ο οποίος έχει χαραγμένες στις πέντε ορατές πλευρές του τις βασικές «ετυμηγορίες» κάθε κριτή μιας υποψήφιας επιστημονικής δημοσίευσης: «αποδεκτή», «μικρές αλλαγές», «μεγάλες αλλαγές», «αναθεώρηση και επανυποβολή» και -το χειρότερο όλων- «απορρίπτεται».

   Το μνημείο βρίσκεται έξω από την Ανωτέρα Σχολή Οικονομικών της Μόσχας και η όλη ιστορία ξεκίνησε όταν, σύμφωνα με το "Nature", ο διευθυντής του Ινστιτούτου Εκπαίδευσης της Σχολής Ίσακ Φρούμιν ζήτησε από τους καθηγητές να υποβάλουν ιδέες για το τι να κάνουν με ένα άχρηστο κομμάτι τσιμέντου που βρισκόταν έξω από το πανεπιστήμιο, έτσι ώστε να γίνει πιο όμορφο και πιο χρήσιμο.

   Ο κοινωνιολόγος Ιγκόρ Τσιρίκοφ, ο οποίος διδάσκει στη Μόσχα και στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ, πρότεινε τότε να αναλάβει κάποιος να λαξεύσει την πέτρα και να την μετατρέψει σε ένα μνημείο για τον άγνωστο κριτή.

   Όπως είπε, «όταν άρχισα να εργάζομαι στο πανεπιστήμιο, συνειδητοποίησα ότι οι ομότιμοι κριτές έχουν ένα σημαντικό ρόλο, ο οποίος όμως δεν αναγνωρίζεται πάντα. Από την άλλη, μπορώ να νιώσω τους ερευνητές και πόσο δύσκολο τους είναι να έρχονται αντιμέτωποι με ένα γράμμα απόρριψης ή, μερικές φορές, με άθλια σχόλια από τους κριτές».

   Η πρωτότυπη ιδέα άρεσε στους συναδέλφους του και γρήγορα ξεκίνησε μια καμπάνια άντλησης χρημάτων, συλλέγοντας περίπου 2.500 δολάρια από ερευνητές από όλο τον κόσμο.

   Το τελικό αποτέλεσμα αποπνέει υπόγεια έναν κάποιον αέρα ειρωνείας, αλλά, σύμφωνα με τον Τσιρίκοφ, η πρόθεση είναι ειλικρινής. Όπως είπε, «η κρίση των ομότιμων (σ.σ. peer review) στον ακαδημαϊκό χώρο είναι μια ιστορία αγάπης και μίσους, αλλά τελικά οι κριτές είναι οι αόρατοι ήρωες της επιστήμης και το μνημείο είναι ο καλύτερος τρόπος αναγνώρισης του έργου τους».