Ολική έκλειψη Ηλίου - Όλα έτοιμα για το "κοσμικό ραντεβού" του με τη Σελήνη

Με απλά λόγια ο διευθυντής του Ινστιτούτου Αστροφυσικής του ΙΤΕ, Βασίλης Χαρμανδάρης περιγράφει τι ακριβώς είναι η σημερινή ολική έκλειψη Ηλίου που έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη Γη. 

Όπως αναφέρεται σε ανάρτηση που δημοσιεύεται στη σελίδα των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης: 

"Πιστοί στο κοσμικό ραντεβού τους, η Σελήνη και ο Ήλιος, θα προσφέρουν για ακόμη μια φορά σήμερα (στις 6:18 μμ ώρα Γκρίνουιτς – 9:18 μμ ώρα Ελλάδας) ένα εντυπωσιακό θέαμα σε εκατομμύρια κατοίκους του πλανήτη μας.

Ζητήσαμε από τον Βασίλη Χαρμανδάρη, διευθυντή του Ινστιτούτου Αστροφυσικής / ITE να μας πει λίγα λόγια γι΄αυτό το φαινόμενο!

Τι είναι η ολική έκλειψη Ηλίου;

Η Σελήνη θα βρεθεί ακριβώς στην ευθεία ανάμεσα στη Γη και τον Ήλιο. Όσοι είναι τυχεροί και βρίσκονται σε μια ζώνη πάχους σχεδόν 200 χλμ, η οποία ξεκινά από το δυτικό Μεξικό και διασχίζει τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής προς τα βορειοανατολικά, θα παρατηρήσουν μια έκλειψη Ηλίου, δηλαδή θα δουν τον Ήλιο να εξαφανίζεται για 4 περίπου λεπτά!

Το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό και απόκοσμο και όπως είναι φυσικό προκαλεί δέος από την αρχαιότητα, όταν ο ζωοφόρος Ήλιος είχε τη θέση του θεού σε πολλούς πολιτισμούς, μέχρι και σήμερα που γνωρίζουμε πλήρως τους λόγους για τους οποίους συμβαίνει.

Οι εκλείψεις είναι σχετικά σπάνια φαινόμενα και συμβαίνουν μια με δυο φορές το χρόνο, όταν η Γη, η Σελήνη και ο Ήλιος ευθυγραμμίζονται. Ειδικά οι εκλείψεις Ηλίου είναι πολύ σπάνιες αν δεν είμαστε διατεθειμένοι να ταξιδέψουμε στη μικρή περιοχή της Γης την οποία διασχίζει η σκιά της Σελήνης, από όπου και είναι ορατή.

Τι θα συμβεί κατά τη διάρκεια της έκλειψης;

Η θερμοκρασία θα πέσει αισθητά, ο ουρανός θα σκοτεινιάσει και τα αστέρια θα εμφανιστούν, ενώ τα ζώα και τα πουλιά θα είναι ιδιαίτερα ανήσυχα. Παράλληλα θα εμφανιστεί το αχνό στέμμα του Ήλιου αλλά και οι κόκκινες προεξοχές του δίσκου.

Πότε ήταν ορατή τελευταία φορά έκλειψη Ηλίου από την Ελλάδα;

Η τελευταία φορά που μπορέσαμε να δούμε μια ολική έκλειψη Ηλίου στην Ελλάδα, και μάλιστα μόνο από το ακριτικό Καστελόριζο, ήταν στις 29 Μαρτίου του 2006. Η επόμενη έκλειψη Ηλίου που θα είναι ορατή από μερικές περιοχές της χώρα μας (από την Πελοπόννησο μέχρι την Εύβοια) θα πραγματοποιηθεί την 1η Ιουνίου 2030. Μάλιστα, στην περίπτωση αυτή η έκλειψη θα λέγεται «δακτυλιοειδής» διότι η Σελήνη, αν και σε ευθεία γραμμή με τον Ήλιο, θα είναι λίγο πιο μακριά από τη Γη από ότι συνήθως και έτσι δεν θα μπορέσει να καλύψει πλήρως τον δίσκο του Ήλιου. Ένα μέρος του θα μείνει ακάλυπτο και θα φαίνεται σαν φωτεινό δακτυλίδι.

Αντίστοιχα, τι συμβαίνει με την έκλειψη Σελήνης;

Η έκλειψη της Σελήνης, η οποία συμβαίνει όταν η Γη βρίσκεται ανάμεσα στη Σελήνη και τον Ήλιο και η σκιά της Γης πέφτει πάνω στη Σελήνη, είναι ορατή από ολόκληρο τον πλανήτη μας αρκεί να είναι η Σελήνη πάνω από τον ορίζοντα. Έτσι κάθε σχεδόν δύο με τρία χρόνια έχουμε τη δυνατότητα να την παρατηρήσουμε και να δούμε το ολόγιομο φεγγάρι αρχικά να κοκκινίζει και μετά να σκοτεινιάζει πλήρως για 2-3 ώρες καθώς μπαίνει μέσα στην σκιά της Γης.

Τι μας μαθαίνουν οι εκλείψεις;

Οι εκλείψεις έχουν σημαντικό αστρονομικό ενδιαφέρον. Ιστορικά απέδειξαν το ότι η Γη είναι σφαιρική και βοήθησαν στην εκτίμηση της απόστασης της Σελήνης και του Ήλιου από τη Γη. Η περιοδικότητά τους, η οποία μετρήθηκε με ακρίβεια από τη εποχή των Βαβυλωνίων και των Φαραώ της Αιγύπτου, οδήγησε αιώνες αργότερα στην ανάπτυξη της ουράνιας μηχανικής και έδωσε απαντήσεις σε πολύπλοκα φαινόμενα, που μπόρεσαν να γίνουν κατανοητά και να επιβεβαιωθούν χάρη σε αυτές τις αρχαίες μετρήσεις. Επιπλέον, η έκλειψη Ηλίου της 18ης Αυγούστου του 1868, που ήταν ορατή από την Ινδία, οδήγησε τον Γάλλο αστρονόμο Jules Janssen στην ανακάλυψη ενός νέου χημικού στοιχείου που δεν είχε παρατηρηθεί μέχρι τότε στη Γη. Ήταν το αδρανές (και ασφαλές), πολύ ελαφρύ αέριο με το οποίο σήμερα γεμίζουμε τα μπαλόνια με την Μίνι Μάους και την Πέππα το Γουρουνάκι που κάνουμε δώρα στα παιδιά μας, το γνωστό ήλιο, το οποίο ονομάστηκε έτσι διότι για πρώτη φορά παρατηρήθηκε στον Ήλιο!

Πάνω από όλα, όμως, οι εκλείψεις μας θυμίζουν πόσο μικροί είμαστε σε σχέση με το Σύμπαν που μας περιβάλλει καθώς και πώς το πέρασμα του χρόνου όπως τον βιώνουμε ως άνθρωποι περνά πολύ γρήγορα σε σχέση με τα ουράνια φαινόμενα.

Παρακολουθήστε τη σημερινή έκλειψη Ηλίου: