Κώστας Γουργουλιάνης: «Μελετάμε αν η υψηλή θερμοκρασία εμποδίζει τον κορωνοϊό»

Μελέτη για την επίδραση των υψηλών θερμοκρασιών στην εξάπλωση του κορωνοϊού εκπονεί η ομάδα του κ. Κωνσταντίνου Γουργουλιάνη, Καθηγητή Πνευμονολογίας του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ιδρυτή και Διευθυντή της Πνευμονολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Ο κ. Γουργουλιάνης και η ομάδα του έχουν συγκεντρώσει όλα τα στοιχεία από τις χώρες που έχουν εκδηλωθεί κρούσματα. Η μελέτη ερευνά αν όταν η καμπύλη των κρουσμάτων αρχίσει να πέφτει, η θερμοκρασία στις συγκεκριμένες χώρες παρουσίασε άνοδο. Ο ίδιος πιστεύει ότι η υψηλή θερμοκρασία εμποδίζει την εξάπλωσή του.

Ο καθηγητής Πνευμονολογίας, με παράδειγμα την καραντίνα στο κρουαζιερόπλοιο Diamond Princess, υποστηρίζει ότι ο ιός μπορεί να παρουσιάσει καμπή κρουσμάτων μέσα σε έναν μήνα. Τέλος μιλάει για το πόσο τα μέτρα «φρέναραν» την εξάπλωση του ιού και εκτιμά ότι αν ο κορωνοϊός επιστρέψει το φθινόπωρο θα έρθει σε μικρότερη κλίμακα και θα μας βρει με όπλα για την καταπολέμησή του.

Αναλυτικά η συνέντευξη έχει ως εξής:

Κύριε Καθηγητά, ζούμε πλέον και  την απαγόρευση κυκλοφορίας. Πόσο θα βοηθήσει αυτό το μέτρο στη μείωση της διάδοσης του ιού;

Είναι ένας τρόπος που μπορεί να ελέγξει και τα προηγούμενα μέτρα που πάρθηκαν και να βάλει περιορισμούς εκεί που χρειάζεται. Σκοπός όλων των μέτρων είναι η μείωση της μετάδοσης. Ξέρουμε ένας άνθρωπος που έχει νοσήσει από κορωνοϊό ότι μεταδίδει τη νόσο σε περίπου 2,5 άτομα. Αυτός είναι ο ρυθμός μετάδοσης. Τα μέτρα τείνουν να μειώσουν τον αριθμό μειώνοντας τις κοινωνικές επαφές. Όλα αυτά τα μέτρα έχουν σκοπό κάποιος που φέρει τον ιό να κολλήσει το πολύ έναν ή λιγότερο από έναν ανθρώπους στατιστικά. Τότε δεν θα πολλαπλασιάζεται η νόσος, έτσι δεν θα υπάρχουν κρούσματα και θα τελειώσει αυτή η επιδημία. Ο στόχος είναι να μειώσουμε την μολυσματικότητα.  Για να δούμε πόσο απέδωσαν τα μέτρα πλην από αυτό της απαγόρευσης της κυκλοφορίας, βλέπουμε ότι από το ρυθμό μετάδοσης που είναι 2,5 νέα κρούσματα από άνθρωπο που νοσεί, με το κλείσιμο των σχολείων και το κλείσιμο των εστιατορίων κατεβάσαμε το δείκτη μετάδοσης στα 2. Επίσης βοήθησε πολύ η ιχνηλάτηση. Προφανώς βοηθάει μια επιθετική τακτική με τεστ για κορωνοϊό, αλλά στη φάση που βρισκόμαστε δεν είναι πρωταρχικό. Εάν αφήσουμε τους ανθρώπους να βγαίνουν μόνο για τις βασικές τους ανάγκες, όπως η διατροφή και η άσκησή τους, κατεβάζεις τα ποσοστά και έτσι μπορείς να πετύχεις έναν ρυθμό μολυσματικότητας πολύ χαμηλό.

Καλά τα μέτρα. Αλλά έχουμε έναν ορίζοντα για το πότε θα μπορέσουμε να βγούμε από τα σπίτια μας;

Καταρχήν γνωρίζουμε την εμπειρία της Κίνας. Έτσι έχουμε ένα καταπληκτικό εργαλείο για να μάθουμε πως κινείται η επιδημία. Το εργαλείο αυτό είναι να δούμε τι έγινε στο κρουαζιερόπλοιο Diamond Princess όπου εκδηλώθηκε ο κορωνοϊός. Εκεί ήταν 3.000 άνθρωποι, κατά κανόνα μεγάλης ηλικίας. Από τους 700 που νόσησαν πέθαναν 8. Κάποιοι είναι ακόμη στα νοσοκομεία. Θυμίζω ότι το πλοίο μπήκε σε καραντίνα. Αυτά τα δεδομένα που πήραμε από την καραντίνα του Diamond Princess είναι πολύ χρήσιμα. Φάνηκε ότι από την επιβολή της καραντίνας σε ένα διάστημα 20 ημερών, τα νέα κρούσματα περιορίστηκαν. Όταν τα μέτρα τα επέβαλλαν στο πλήρωμα, εκεί τα κρούσματα μηδενίστηκαν στις 20 μέρες.

Άρα λέω ότι εάν εφαρμοστούν αυτά τα μέτρα τότε θα φτάσουμε ένας που έχει το ιό να τον μεταδίδει σε λιγότερο από έναν άνθρωπο. Έτσι η πανδημία σβήνει. Με την εμπειρία από το Diamond Princess σε λιγότερο από έναν μήνα μπορεί η επιδημία να αρχίσει να τελειώνει.

Βλέπουμε ότι αυτός ο ιός προκαλεί πνευμονία. Νέες μελέτες λένε ότι αφήνει και υπολείμματα στους πνεύμονες που πιθανόν να είναι σοβαρά. Έχουμε κάποια εξήγηση;

Να τα βάλουμε τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση. Κάθε λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού, εάν βρει «ταλαιπωρημένα» πνευμόνια σε ασθενείς που έχουν ΧΑΠ ή είναι καπνιστές (που περνάνε πιο δύσκολα αυτή την κατάσταση και ο ιός φτάνει βαθιά στα πνευμόνια τους) κάνουν βαρύτατες λοιμώξεις. Το πρόβλημα με αυτόν τον ιό είναι ότι έχουμε μεγάλη μεταδοτικότητα, άρα θα νοσήσουν πολλοί. Περισσότεροι θα την περάσουν στο… πόδι. Σε κάποιους ο ιός θα φτάσει στα πνευμόνια με κίνδυνο να πεθάνουν.

Οι βλάβες που αφήνει έχουν περιγραφεί σε δημοσιεύσεις, αλλά είναι πολύ νωρίς για να βγάλουμε συμπέρασμα. Θα έλεγα ότι ξέρουμε πως οι ιοί στους πνεύμονες δεν αφήνουν μόνιμες βλάβες. Δεν πρέπει να περάσει στον κόσμο το μήνυμα ότι κάποιοι θα έχουν χρόνιες βλάβες στα πνευμόνια αν νοσήσουν από τον κορωνοϊό. Άλλωστε όλα αυτά είναι στο στάδιο της μελέτης.

Κερδίσαμε τελικά χρόνο με την περιοριστική λογική που ακολουθήσαμε ως χώρα;

Κερδίσαμε πάρα πολύ χρόνο. Να πούμε ότι η γρίπη τελείωσε. Κερδίσαμε χρόνο και ο καιρός βελτιώνεται. Εάν αντιμετωπίζαμε ένα φαινόμενο τύπου Ιταλίας, όποιο σύστημα και να είχαμε δεν θα μπορούσε να ανταπεξέλθει. Το κράτος στην Ελλάδα κατάφερε να κάνει μια οικονομία δυνάμεων και να οργανωθεί. Φτιάξαμε πτέρυγες ειδικά για τον κορωνοϊό. Για παράδειγμα δεν γίνονται προγραμματισμένα χειρουργεία για να έχουμε χώρο για τους ασθενείς με κορωνοϊό. Άρα οργανωτικά κερδίσαμε χρόνο.

Αλήθεια ή μύθος; Ανεβαίνει η θερμοκρασία και ο ιός δυσκολεύεται να μεταδοθεί. Τι ισχύει; Θυμίζω ότι στην Αυστραλία που είναι καλοκαίρι έχει κορωνοϊό.

Η Αυστραλία ξεκίνησε με κάποια κρούσματα λίγο μετά την Κίνα, στις αρχές Ιανουαρίου. Τότε εκεί ήταν καλοκαίρι. Ακόμη και σήμερα έχει λίγα κρούσματα. Η Αυστραλία είναι ένα παράδειγμα ότι ο καλός καιρός εμπόδισε την μολυσματικότητα του ιού το καλοκαίρι. Πιθανότατα τώρα να έχουν κρούσματα καθώς μπαίνουν στο φθινόπωρο. Έχουμε ετοιμάσει μια μελέτη στην κλινική μας. Πήραμε τα στοιχεία από όλες τις χώρες για το πως μολύνθηκαν από τον ιό. Ερευνούμε με βάση αυτά τα στοιχεία αν η πτώση των κρουσμάτων σχετίζεται με την άνοδο της θερμοκρασίας. Φαίνεται ότι η θερμοκρασία παίζει θετικό ρόλο στη μη εξάπλωση του κορωνοϊού. Μάλιστα υπάρχουν ορισμένα όρια. Η θερμοκρασία που ευνοείται ο κορωνοϊός πιθανότατα να είναι από 5-15 βαθμούς Κελσίου. Το ερευνούμε. Για παράδειγμα δεν έχουμε κρούσματα στον Βόρειο Καναδά. Πιθανό να μην τον βοηθούν οι θερμοκρασίες κάτω από το 0. Η θερμοκρασία είναι αμφιλεγόμενο θέμα, αλλά παίζει σημαντικό ρόλο.

Ένα άλλο θέμα είναι η υγρασία. Υπάρχουν μελέτες που λένε ότι η υγρασία είναι σημαντικός παράγοντας που εμποδίζει την μετάδοση του κορωνοϊού. Σε αυτό πραγματικά ακόμη δεν έχω σχηματίσει άποψη. Δεν έχω πειστεί ότι η υγρασία παίζει θετικό ή αρνητικό ρόλο. Αλλά νομίζω ότι η αύξηση τη θερμοκρασίας είναι καθοριστικός παράγοντας.

Θεωρούμε ότι θα ξαναέρθει το επόμενο φθινόπωρο ο κορωνοϊός; Τι «όπλα» θα έχουμε για να τον αντιμετωπίσουμε μέχρι τότε;

Η τακτική μας να εμποδίσουμε τη μετάδοση, αυξάνει κάπως τις πιθανότητες να ξαναρθεί ο ιός. Βέβαια έχουμε δύο εμπειρίες από τον MERS και τον SARS. Γνωρίσουμε ότι αυτές οι πανδημίες εξαφανίστηκαν. Ο SARS ήρθε την επόμενη χρονιά σε πολύ μικρότερη κλίμακα. Αν μπορώ να κάνω μια μικρή εκτίμηση, πιστεύω ότι θα έχουμε ένα μικρό κύμα για την επόμενη χρονιά, αλλά θα μας βρει με φάρμακα. Ήδη έχουμε την εμπειρία φαρμάκων που βοηθούν τους ανθρώπους. Ενδέχεται μέχρι τότε να έχουμε και κάποιο εμβόλιο. Προφανώς και θα έχουμε όπλα.

Κλείνοντας θέλω ένα σχόλιό σας για τους ανθρώπους που είναι στην  πρώτη γραμμή αντιμετώπισης του κορωνοϊού.

Είναι σημαντική και αξιέπαινη η δουλειά των ανθρώπων που δουλεύουν στα τμήματα λοιμωδών και ΜΕΘ. Στα νοσοκομεία συναντάμε ανθρώπους που εθελοντικά θέλουν να προσφέρουν. Πριν από λίγες ημέρες συνάντησα έναν γιατρό που έχει προβλήματα υγείας και νόμιζα ότι ήρθε να πάρει ένα πιστοποιητικό για να μην ασχοληθεί. Όταν του είπα να μείνει σπίτι γιατί ανήκει σε ευπαθείς ομάδες μου απάντησε «εγώ ήρθα γιατί θέλω να είμαι εδώ και να είμαι στην πρώτη γραμμή». Άρα έχουμε αυτούς τους ανθρώπους που έχουν ηρωική συμπεριφορά. Για εμάς αυτές οι καταστάσεις είναι κομμάτι της δουλειάς μας. Είναι καλά τα χειροκροτήματα, αλλά ο γιατρός και νοσηλευτής δεν μπορεί να είναι μικροβιοφοβικός ή ιοφοβικός. Μπροστά μας έχουμε να αντιμετωπίσουμε κάτι πολύ σημαντικό.