Φυτά χωρίς παράσιτα και μέλισσες σώες και αβλαβείς - Κι όμως γίνεται!

Μία μεγάλη πρόκληση για τους παραγωγούς και την ερευνητική κοινότητα αποτελεί η προσπάθεια να σκοτωθούν, μεν, τα παράσιτα των φυτών, χωρίς, όμως, να μειωθεί ο πληθυσμός των μελισσών.

Επιστήμονες του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας βρήκαν τη λύση!

Όπως εξηγούν, τα προ-εντομοκτόνα είναι ουσίες που εκδηλώνουν τη δράση τους μόνο εφόσον προσληφθούν και ενεργοποιηθούν εντός των οργανισμών που στοχεύουν. Χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές που απαιτούν χαμηλή τοξικότητα, όπως για την εκλεκτική αντιμετώπιση του παρασίτου Βαρρόα, το οποίο ζει πάνω στη μέλισσα και αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της μελισσοκομίας παγκοσμίως, καθώς έχει συνδεθεί με τη μείωση των πληθυσμών των μελισσών.

Η ομάδα του καθηγητή Γιάννη Βόντα, ερευνητή στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας - Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΜΒΒ-ΙΤΕ) και Διευθυντή του Εργαστηρίου Γ. Φαρμακολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, και των συνεργατών του, με κύριο ερευνητή τον υποψήφιο διδάκτορα Σπύρο Βλογιαννίτη, ανακάλυψε ένα νέο μηχανισμό υπεύθυνο για την ανθεκτικότητα του Βαρρόα στα παρασιτοκτόνα.

 

Το Βαρρόα κατάφερε να αναστείλει τον μηχανισμό ενεργοποίησης του προ-εντομοκτόνου coumaphos. Στα ανθεκτικά παράσιτα μειώνονται δραματικά τα επίπεδα ενός ενζύμου (κυτοχρωμική οξειδάση) υπεύθυνου για την ενεργοποίηση του εντομοκτόνου, με αποτέλεσμα το φάρμακο να εισέρχεται μεν στο Βαρρόα, αλλά να μην καταφέρνει να το «δηλητηριάσει». Αυτός ο μηχανισμός «αντίστασης» προκαλεί εντυπωσιακά επίπεδα ανθεκτικότητας και πρακτικά αδρανοποιεί το παρασιτοκτόνο. Προς το παρόν έχει περιορισμένη γεωγραφική έκταση.  

Τα ευρήματα τροποποιούν αντιλήψεις σε σχέση με τα προ-εντομοκτόνα, αλλά και ανοίγουν δρόμους για τον σχεδιασμό πιο αποτελεσματικών και φιλικών στο περιβάλλον φαρμάκων έναντι των βλαβερών παρασίτων. Η εργασία δημοσιεύεται σήμερα στα χρονικά της επιθεώρησης της Αμερικανικής Ακαδημίας Επιστημών (Proceedings National Academy of Science – PNAS).

«Πρόκειται για μια σημαντική εργασία, που ρίχνει φως σε μια εξελικτικά σπάνια περίπτωση ανθεκτικότητας, μέσω της αναστολής της ενεργοποίησης των παρασιτοκτόνων, στον πιο σημαντικό εχθρό της μέλισσας, η οποία αναδεικνύει την έρευνα του ΙΤΕ και στον Αγροδιατροφικό τομέα» τόνισαν ο Διευθυντής του ΙΜΒΒ Δρ. Ιωάννης Ταλιανίδης και ο Πρόεδρος ΙΤΕ, Καθηγητής Νεκτάριος Ταβερναράκης. Το ΙΜΒΒ-ΙΤΕ συμμετέχει στην έρευνα για την ανάπτυξη φιλικών στο περιβάλλον και αποτελεσματικών εντομοκτόνων μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων από το Κοινοτικό Πλαίσιο Horizon 2020. 

Σχετικός σύνδεσμος https://www.pnas.org/content/118/6/e2020380118

Φωτογραφία εξωφύλλου: Ανθεκτικά Βαρρόα, του πιο καταστροφικού εχθρού της μέλισσας, παρασιτούν «ανενόχλητα» τη μέλισσα, και δεν επηρεάζονται από υψηλές δόσεις του εντομοκτόνου  coumaphos, που «κανονικά» θα έπρεπε να τα σκοτώνουν.