Το BeReal θέλει να κάνει τα social media πιο ανθρώπινα. Μπορεί;

Άλλη μια μέρα που κάποια από τις αδερφές Καρντάσιαν/Τζένερ έκανε κακό photoshop στις ειδυλλιακές φωτογραφίες της στο Instagram και οι «δαιμόνιοι» συντάκτες του κίτρινου Τύπου το εντόπισαν. Άλλη μία μέρα που fake news έφτασαν στο feed μας, αυτή τη φορά στο Twitter από το νεοσύστατο κιόλας αφεντικό του, Έλον Μασκ. 

Είναι κοινή παραδοχή πως αυτό που ξεκίνησε στον πλανήτη social media ως μια ψηφιακή δικτύωση ήδη υπαρχουσών κοινοτήτων (όλοι έχουμε δει το «Social Network») δεν άργησε να μετατραπεί σε κολοσσούς, που βάσισαν τα παχυλά τους κέρδη στο να μετατραπούν εν μέρει τις πλατφόρμες τους σε διαφημιστικό χώρο -κι αυτό αφορά από πολυεθνικές μέχρι ανθυπο-influencers- αλλά και αυτές να αποτελέσουν το πιο εύφορο έδαφος για να ξεδιπλώσουν οι χρήστες τους κάθε ναρκισσιστική τους πτυχή, να χτίσουν το δικό τους ποθητό αφήγημα του ποιοι είναι, ακόμα κι αν αυτό έχει από μικρή έως μηδαμινή σχέση με την πραγματικότητα. 

Στον αντίποδα όλου αυτού του καλογυαλισμένου κόσμου θέλησε να βρεθεί το BeReal, ένα app κοινωνικής δικτύωσης που έβαλαν μπρος πίσω στο 2019 και κυκλοφόρησαν το 2020 οι Γάλλοι Αλέξις Μπαρεγιά (με προϋπηρεσία στην GoPro) και Κέβιν Περό. 

Η ιδέα είναι απλή: μια συγκεκριμένη ώρα μέσα στην ημέρα το BeReal στέλνει ειδοποίηση στους χρήστες του. Τότε αυτοί έχουν στη διάθεσή τους 2 λεπτά ώστε να τραβήξουν ό,τι κάνουν εκείνη τη στιγμή -χρησιμοποιώντας τόσο την εξωτερική όσο και την εσωτερική κάμερα συγχρόνως. Τα φίλτρα δεν επιτρέπονται. Ούτε μπορεί κάποιος να ανεβάσει κάτι που τράβηξε σε ανύποπτο χρόνο. Μπορείτε να κάνετε παραπάνω από μία λήψεις, βέβαια, οι φίλοι σας θα μάθουν πόσες ακριβώς φορές προσπαθήσατε για το πολυπόθητο «κλικ». Αν πάλι κάνετε «skip» κάποια μέρα, οι φίλοι σας επίσης θα το μάθουν. Ό,τι τραβήξατε θα ανέβει στην πλατφόρμα κι εσείς με τη σειρά σας θα δείτε την αντίστοιχη φωτογραφία από την καθημερινότητα των φίλων σας. Οι άλλοι θα δουν -και θα δείτε- μια αυθεντική, αυθόρμητη, αφτιασίδωτη στιγμή σας/τους. 

Τι σημαίνει όλο αυτό στην πράξη; Ότι τη στιγμή που «πρέπει» να δείξετε στον κόσμο του BeReal τι κάνετε, μπορεί να βρίσκεστε στη μέση ενός μίτινγκ, να οδηγείτε, να βρίσκεστε στην τουαλέτα, σε έναν γάμο ή σε μια κηδεία. Πως οτιδήποτε κι αν κάνετε, θα πρέπει να το σταματήσετε για δύο λεπτά και να το απαθανατίσετε. Πως πρέπει, πάση θυσία, να παράξετε περιεχόμενο σε καθημερινή βάση, ακόμα κι αν αυτό που θα ανεβάσετε δεν έχει κανένα ενδιαφέρον και άρα δεν νοιάζει κανέναν (μάλλον), να προσφέρετε πρόσβαση στο ματάκι της κλειδαρότρυπας και μάλιστα, χωρίς την απαραίτητη «σκηνοθεσία». 

Πάντως, η ιδέα πουλάει. Τον Απρίλιο του 2022 οι εταιρείες Andreessen Horowitz και Accel χρηματοδότησαν με 30 εκατομμύρια δολάρια το app, ενώ έναν μήνα αργότερα η DST Global επένδυσε στο BeReal 85 εκατομμύρια δολάρια. Και κάπως έτσι, η αξία του app άγγιξε τα 600 εκατομμύρια δολάρια. 

Μπορεί το BeReal να μετρά δύο χρόνια «στον αέρα», πάντως, μέσα στο 2022 είδε τους χρήστες του να αυξάνονται κατά 315% -στα τέλη Αυγούστου, η πλατφόρμα είχε πάνω από 10 εκατομμύρια ενεργούς χρήστες καθημερινά, ενώ οι μηνιαίοι χρήστες ανέρχονταν στα 21.6 εκατομμύρια, με τη μερίδα του λέοντος να ανήκει στη Gen Z. Ενδεικτικά, το 65% των συνολικών downloads της εφαρμογής έχουν γίνει μέσα στη φετινή χρονιά. 

Όπως φαίνεται, λοιπόν, υπάρχει χώρος στην αγορά για ένα υβρίδιο του Snapchat και του Instagram (όταν ακόμη το «insta» στο όνομά του είχε κάποιο νόημα) και μια ανάγκη για ένα social medium πιο προσιτό και καθημερινό. Για να κάνουμε όμως τον δικηγόρο του διαβόλου, πόσο πραγματικά αυθόρμητο και «υγιές» μπορεί να είναι ένα τέτοιο app; Αργεί, άραγε, η στιγμή που θα δούμε celebrities και influencers να καταναλώνουν «τυχαία» προϊόντα στην ανυποψίαστη στιγμή τους μέσα στην ημέρα, για τα οποία φυσικά έχουν πληρωθεί αδρά; Κι από την άλλη, χρειαζόμαστε ένα ακόμα άγχος μέσα στην ημέρα, ένα ακόμα task που αν δεν εκπληρωθεί θα οδηγήσει σε ανελέητο FOMO;

Και καλά όλα αυτά περί «φυσικότητας», αλλά όλοι όσοι θα σπεύσουν να καταγράψουν χωρίς φίλτρα το στιγμιότυπο της καθημερινότητας τους στο BeReal, είναι με μαθηματική ακρίβεια οι ίδιοι που το αμέσως προηγούμενο και επόμενο λεπτό θα μπουν στο Instagram για να καταναλώσουν και να παράξουν την επίπλαστη «πραγματικότητά» του. Μάλλον θα καταλήξουμε να βλέπουμε ακόμα περισσότερους ανθρώπους αποχαυνωμένους μπροστά από την κάμερά τους «in media res» και μάλιστα, με την επιτακτικότητα αυτή τη φορά για καταγραφή και παραγωγή περιεχομένου «τώρα» να μην αποτελεί μία γενικότερη «φυτεμένη» τάση και λογική, αλλά μία καθαρή εντολή σε μορφή ειδοποίησης. 

Αυτό που έρχεται να κάνει το BeReal, κι όσα σχετικά apps πιθανόν ακολουθήσουν στην αντίστοιχη λογική είναι στην πραγματικότητα να γεμίσει ένα κενό του σοσιαλμιντιακού χάρτη, να κάνει άλλο ένα κομμάτι της καθημερινότητάς μας υλικό που, στο τέλος της ημέρας, θα αποφέρει κέρδη σε άλλη μία εταιρεία με μεγάλες φιλοδοξίες. 

Με τα social media να αποτελούν όλο και περισσότερο οργανικό μέρος της ύπαρξής μας, είναι σαφώς πορνογραφική η ματιά που έχουμε στις ζωές των άλλων. Έχουμε φτάσει να απολαμβάνουμε περισσότερο το να βλέπουμε ζωές παρά να ζούμε τις δικές μας απαλλαγμένοι από τη ματιά ενός κοινού. 

Αυτό που αφορά όλο και περισσότερο το σύμπαν των κοινωνικών δικτύων δε φαίνεται να είναι η επικοινωνία (αυτή με την ουσιαστική της έννοια έχει χαθεί από καιρό), αλλά η συνεχής επαφή του χρήστη με το ίδιο το μέσο. Με το BeReal, όχι μόνο θα αρχίσουμε να βλέπουμε περισσότερο τους φίλους μας με πιτζάμες και αγκαλιά με τα κατοικίδιά τους. Θα αναγκαστούμε να επικαλεστούμε για άλλη μια φορά τη διασημότερη φράση του Μάρσαλ ΜακΛούαν.