«Υιοθέτησε μια παραλία»: Πρώτος χρόνος υλοποίησης

Εκτιμώντας ότι η πλαστική ρύπανση αποτελεί μια από τις κυριότερες απειλές για το θαλάσσιο οικοσύστημα, θεωρώντας ότι η συλλογή σχετικών στοιχείων αποτελεί βασική προϋπόθεση για την αντιμετώπιση του προβλήματος και αναγνωρίζοντας την κομβική σημασία της επιστήμης των πολιτών στην παραγωγή γνώσης, το WWF Ελλάς ξεκίνησε τον Μάιο του 2021 την υλοποίηση του προγράμματος «Υιοθέτησε μια παραλία».

Το «Υιοθέτησε μια παραλία» είναι ένα πρόγραμμα πανελλαδικής εμβέλειας, στο οποίο οι πολίτες καλούνται να «υιοθετήσουν» παραλίες ή περιοχές του παράκτιου χώρου, για τη συλλογή ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων για την παράκτια και πλαστική ρύπανση, με απώτερο στόχο την καταπολέμησή της. Είναι ένα πρόγραμμα citizen science (επιστήμης των πολιτών), αφού η υλοποίησή του στηρίζεται στην πολύτιμη βοήθεια των πολιτών. Δεν αποτελεί ένα απλό πρόγραμμα μεμονωμένων καθαρισμών παραλίας, αλλά ένα πρόγραμμα παρακολούθησης της παράκτιας ρύπανσης, σύμφωνα με έγκριτα επιστημονικά πρωτόκολλα και παράλληλη καταγραφή δεδομένων, ενώ συμβάλλει παράλληλα και στην ευαισθητοποίηση των πολιτών αναφορικά με το πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης.

Με την πολύτιμη συμβολή εθελοντικών ομάδων, στόχος του προγράμματος είναι η δημιουργία μίας ολοκληρωμένης πανελλαδικής πλατφόρμας καταγραφής της παράκτιας ρύπανσης της χώρας μας και η δημιουργία μιας βάσης δεδομένων με λεπτομερή στοιχεία για την κάθε παραλία. Τα δεδομένα που συγκεντρώνονται είναι δημόσια διαθέσιμα και προσβάσιμα σε όλους ανεξαιρέτως τους ενδιαφερόμενους. Στο πλαίσιο του προγράμματος, κάθε ομάδα υιοθετεί μία συγκεκριμένη παραλία και εκπαιδεύεται από στελέχη του WWF Ελλάς στη διαδικασία παρακολούθησης και καταγραφής των απορριμμάτων. Η δράση επαναλαμβάνεται περιοδικά 2 με 4 φορές τον χρόνο για τη δημιουργία “χρονοσειρών” και τα δεδομένα από τις καταγραφές καταχωρούνται στην ιστοσελίδα του προγράμματος adoptabeach.wwf.gr, ώστε να είναι δημόσια διαθέσιμα προς όλους. Ο όγκος των απορριμμάτων σε μια παραλία αυξομειώνεται συνεχώς ανάλογα με την επισκεψιμότητα ή τον εκβρασμό απορριμμάτων στις ακτές. Για το λόγο αυτό είναι σημαντική η ανάπτυξη χρονοσειρών που θα επιτρέψει την αναγνώριση των τάσεων σε σχέση με τα «στιγμιότυπα» των απλών καθαρισμών.

Το πρόγραμμα ξεκίνησε επίσημα τον Μάιο του 2021 και μέσα σε έναν μόλις χρόνο, σημείωσε μια πολύ θετική πορεία, μιας και υπήρξε μια πολύ θερμή ανταπόκριση και κινητοποίηση από πολίτες και ομάδες απ’ όλη την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, την περίοδο Μάιος 2021- Απρίλιος 2022, συνολικά 97 εθελοντικές ομάδες υιοθέτησαν 110 παραλίες σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, αναλαμβάνοντας την καταγραφή, αλλά και τον καθαρισμό των πλαστικών απορριμμάτων που υπήρχαν σε αυτές. Την περίοδο αυτή, καταγράφηκαν από τις εθελοντικές ομάδες συνολικά 126.410 απορρίμματα (αντικείμενα μεγέθους άνω των 2,5 εκ.), τα οποία ανασύρθηκαν από περίπου 11.000μ ακτογραμμής.

Μέσα από τις καταγραφές που πραγματοποιήθηκαν από τις συμμετέχουσες ομάδες σε προκαθορισμένες χρονικές περιόδους, προέκυψαν χρήσιμα δεδομένα που συνθέτουν για πρώτη φορά μια αρκετά ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης της πλαστικής ρύπανσης σε έναν μεγάλο αριθμό παράκτιων περιοχών της χώρας. Σύμφωνα με τα δεδομένα αυτά, το μεγαλύτερο ποσοστό των ευρημάτων στις ελληνικές παραλίες (περίπου 84%) είναι τα πλαστικά (τεχνητά πολυμερή υλικά), ενώ πάνω από το 50% των συνολικών απορριμμάτων που καταγράφηκαν αποτελούν μόλις 4 συγκεκριμένα αντικείμενα: τα αποτσίγαρα- φίλτρα, κομμάτια πλαστικών (από 2,5 έως 50cm), τα πλαστικά καπάκια ποτών και νερού, καθώς και τα καλαμάκια. Μάλιστα, τα προαναφερθέντα υλικά, μαζί με τα μικρά κομμάτια διογκωμένης πολυστερίνης (φελιζόλ) αποτελούν τα πέντε πιο συχνά ευρήματα στις «υιοθετημένες» παραλίες εντός της χώρας.

Σύμφωνα με τις έως τώρα μετρήσεις, στην παραλία όπου καταγράφηκαν τα περισσότερα απορρίμματα, ο αριθμός των ευρημάτων ανά 100 μέτρα ακτογραμμής είναι 248 φορές μεγαλύτερος από όσο ορίζει η ελάχιστη τιμή των 20 απορριμμάτων/100 μέτρα που ορίζονται από την Οδηγία Πλαίσιο για τη Θαλάσσια Στρατηγική ως ανώτατη οριακή τιμή για τον αριθμό των παράκτιων απορριμμάτων προκειμένου να θεωρείται μια ακτή καθαρή. Ακόμα όμως και στην παραλία όπου καταγράφηκαν τα λιγότερα απορρίμματα, ο αριθμός των ευρημάτων ήταν κατά πολύ μεγαλύτερος από το ελάχιστο αυτό όριο (σχεδόν διπλάσιος), κάτι που αποδεικνύει το μέγεθος της πλαστικής ρύπανσης στις ελληνικές ακτές.

«Η πλαστική ρύπανση συνεχώς διογκώνεται και δεν πρόκειται να εξαλειφθεί, εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα. Ο περιορισμός της πλαστικής ρύπανσης πρέπει να καταστεί προτεραιότητα, όχι μόνο σε ατομικό, αλλά και σε συλλογικό επίπεδο, με τον καθένα από εμάς να συμβάλλει προς αυτή την κατεύθυνση», δήλωσε ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, υπεύθυνος του προγράμματος “Υιοθέτησε μια παραλία”. «Μέσα σε μόλις έναν χρόνο, το εν λόγω πρόγραμμα σημείωσε μια πολύ θετική πορεία, επιβεβαιώνοντάς μας πως ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας είναι πρόθυμο να ενημερωθεί, να κινητοποιηθεί και αναλάβει ενεργό δράση, προκειμένου να συμβάλλει στην αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης. Χωρίς εκείνους, η συλλογή τόσο σημαντικών δεδομένων για την εθνική διάσταση του προβλήματος θα ήταν αδύνατη».

Το πρόγραμμα «Υιοθέτησε μια παραλία» συνεχίζεται και όποιος επιθυμεί να δηλώσει συμμετοχή, καλείται να επικοινωνήσει στο [email protected].

Το πρόγραμμα υλοποιείται με τη χρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου και την υποστήριξη του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών. Η διαδικασία της καταγραφής των θαλάσσιων απορριμμάτων διεξάγεται βάσει του κοινώς αποδεκτού πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Ομάδας για την παρακολούθηση της παράκτιας ρύπανσης από απορρίμματα.

Το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων είναι στρατηγικός εταίρος του «Υιοθέτησε μια παραλία», ενώ το μουσικό συγκρότημα ONIRAMA είναι επίσημοι πρεσβευτές του προγράμματος.

Η πλήρης ετήσια έκθεση αποτελεσμάτων του προγράμματος «Υιοθέτησε μια παραλία» (Μάιος 2021- Ιανουάριος 2022) είναι διαθέσιμη εδώ.