WWF: "Μαθητές σε δράση για το κλίμα"

Ένα νέο πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης από το WWF Ελλάς, με την πολύτιμη δωρεά  του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), την υποστήριξη του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη και του Ιδρύματος Μποδοσάκη και την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας & Θρησκευμάτων, ξεκίνησε φέτος τον Σεπτέμβριο και φιλοδοξεί μέσα στα επόμενα δύο χρόνια να έχει εμπλέξει άμεσα 40 σχολεία ανά την Ελλάδα, αλλά και έμμεσα όλη τη σχολική κοινότητα, στον δρόμο της καινοτομίας και της αναχαίτισης της κλιματικής κρίσης. 

Δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια, κατά προτεραιότητα από ευάλωτες κοινωνικά ή περιβαλλοντικά περιοχές της χώρας, σχηματίζουν ομάδες μαθητών που αναλαμβάνουν να ερευνήσουν το ανθρακικό αποτύπωμα του σχολείου τους και να λειτουργήσουν ως νεαροί «σχεδιαστές» πρακτικών λύσεων για τη μείωσή του. Έμφαση δίνεται στην αποτελεσματικότητα των λύσεων για μια ουσιαστική μείωση του αποτυπώματος του εκάστοτε σχολείου. Δίπλα στους μαθητές, οι εκπαιδευτικοί αναλαμβάνουν ρόλο εμψυχωτή και συντονιστή κι εργάζονται επίσης σε ομάδες, εμπνέοντας, αλλά και στηρίζοντας έμπρακτα τους μαθητές μέσα από το παράδειγμά τους. 

Σε αυτήν την πορεία, οι συμμετέχοντες (εκπαιδευτικοί και μαθητές) υποστηρίζονται από το WWF Ελλάς με το παιδαγωγικό υλικό που έχει ετοιμαστεί για κάθε βαθμίδα και με διά ζώσης εργαστήρια στα σχολεία (Climathons και Climate Labs) που βασίζονται στη μεθοδολογία «Design Thinking», η οποία προωθεί τη δημιουργικότητα, την κριτική σκέψη, την ενσυναίσθηση και την επίλυση των προβλημάτων, για τη δημιουργία νέων και πρωτότυπων ιδεών. Μία ομάδα κατάλληλα καταρτισμένων μεντόρων (έμπειρων στελεχών της διά βίου μάθησης) στηρίζει τόσο τους μαθητές, όσο και τους εκπαιδευτικούς στην εφαρμογή της μεθοδολογίας.

«Ένα εκκολαπτήριο νέων  πολιτών ικανών να συλλαμβάνουν εναλλακτικές εκδοχές του  μέλλοντος και να μετατρέπουν τις ιδέες τους σε πράξη τόσο για χάρη του πλανήτη, όσο και προς όφελος της δικής τους -«πράσινης»- πιθανής επαγγελματικής διαδρομής. Αυτό είναι το πρόγραμμα «Μαθητές σε δράση για το κλίμα». Μαθητές και εκπαιδευτικοί ανοίγουν έναν νέο δρόμο στην περιβαλλοντική εκπαίδευση και μετατρέπουν τα σχολεία τους σε «εργαστήρια ιδεών και λύσεων», μέσα από τις αρχές της καινοτομίας», σημειώνει η Ελένη Σβορώνου, υπεύθυνη περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του WWF Ελλάς. 

Τι σημαίνει όμως καινοτομία στην πράξη και πώς θα λειτουργήσει;

Αξιοποιώντας τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων, τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, τις Ζώνες Δημιουργικών Δραστηριοτήτων, τα καινοτόμα προγράμματα και άλλες ζώνες δημιουργικότητας, αλλά και καινοτόμα εργαλεία που προσφέρει το σχολικό σύστημα, σχηματίζονται ομάδες μαθητών που αναλαμβάνουν να ερευνήσουν το δικό τους ανθρακικό αποτύπωμα  και να σχεδιάσουν λύσεις που απαντούν στο συγκεκριμένο πρόβλημα του σχολείου τους, βοηθώντας, με αυτόν τον τρόπο, στην αποτελεσματική μείωση του.

Στο τέλος της σχολικής χρονιάς, οι προτεινόμενες λύσεις των μαθητών που παρουσιάζονται σε μια μακέτα (πρωτότυπο/prototype), αξιολογούνται από την Ειδική Επιτροπή του προγράμματος και μία ιδέα από κάθε βαθμίδα (δηλ. τα δημοτικά, τα γυμνάσια και τα λύκεια που συμμετέχουν), θα ενισχυθεί με ένα μικρό χρηματικό ποσό (seed funding) ώστε να εφαρμοστεί στα σχολεία των βραβευμένων ομάδων.

Στο τέλος, όλες οι σχολικές ομάδες, και αυτές ακόμα που δεν θα έχουν βραβευθεί, θα έχουν εισαχθεί στη λογική της κατανόησης του προβλήματος και της δοκιμής μιας ιδέας σε μικρή κλίμακα που, εφόσον αποδεικνύεται επιτυχής, θα μπορούσε δυνητικά να διεκδικήσει και οικονομική υποστήριξη για την εφαρμογή της. 

«Πρόκειται για την προσέγγιση της καινοτομίας Design Thinking: κατανοώ την οπτική των «χρηστών» του σχολείου, καθορίζω το πρόβλημα, αναπτύσσω ιδέες και τις αξιολογώ βάσει κριτηρίων, ετοιμάζω ένα πρόχειρο πρωτότυπο γρήγορα και φθηνά, παίρνω ανατροφοδότηση και βελτιώνω την ιδέα, την καθιστώ λειτουργική και αποτελεσματική και διεκδικώ στήριξη για την εφαρμογή της», εξηγεί η Ελένη Σβορώνου, υπογραμμίζοντας πως «σε αυτό το πρόγραμμα καταργείται η διάκριση ανάμεσα στους ανθρώπους του πνεύματος και της πράξης, της ακαδημαϊκής και τεχνικής κατεύθυνσης. Η καινοτομία του συγκεκριμένου προγράμματος είναι πως σκέψη και πράξη είναι όψεις του ίδιου νομίσματος».

Η Μαρία Δημοπούλου Υπεύθυνη περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Διεύθυνσης Π.Ε Α’ Αθήνας και Σύμβουλος Παιδαγωγικής στο πρόγραμμα σχολιάζει: «Παρακολουθώ με ιδιαίτερη χαρά την πρωτοτυπία αυτού του project. Ξεχωρίζω το γεγονός ότι το πρόγραμμα, εκτός από τη λειτουργία του ως επιταχυντής της μαθητικής δημιουργικότητας, προσφέρει μια εργαλειοθήκη χαμηλού κόστους που μπορεί να αποκτήσει το κάθε σχολείο για να καλλιεργήσει τις δεξιότητες των μαθητών στις Φυσικές Επιστήμες μέσα από την πράξη (STEM education) με σκοπό την προστασία του κλίματος».

Η δυναμική εκκίνηση έγινε με το επιμορφωτικό σεμινάριο της 10^ης Οκτωβρίου 2022, στο οποίο συμμετείχαν οι περίπου 50 εκπαιδευτικοί, που θα εφαρμόσουν το πρόγραμμα και οι αντίστοιχοι Υπεύθυνοι Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Σχολικών Δραστηριοτήτων της οικείας Διεύθυνσης Εκπαίδευσης, καθώς και οι Παιδαγωγικοί Σύμβουλοι του προγράμματος, Μαρία Δημοπούλου (Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Α/θμιας Εκπαίδευσης, Α’ Αθηνών) και Ιωάννα Παπαϊωάννου (Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Β/θμιας Εκπαίδευσης Ν.Αχαϊας). 

Μέχρι σήμερα έχει ολοκληρωθεί ο ετήσιος κύκλος των εργαστηρίων Climathons σε 5 Δημοτικά και 6 Γυμνάσια της χώρας, ενώ έχει υλοποιηθεί η πρώτη φάση των Climalabs σε 10 Επαγγελματικά και Γενικά Λύκεια. Ο διαγωνισμός ιδεών ολοκληρώνεται στις 30 Μαρτίου 2023 για τα Δημοτικά και τα Γυμνάσια και στις 4 Μαΐου 2023 για τα Λύκεια.

Μετά το πέρας της διετίας, η τελειοποιημένη, πλέον  με βάση την εμπειρία, μέθοδος θα είναι στη διάθεση όλων των εκπαιδευτικών για εφαρμογή σε όλα τα σχολεία της Ελλάδας. Η διάχυση θα γίνει μέσω σειράς σεμιναρίων και διαρκούς υποστήριξης της εκπαιδευτικής κοινότητας από το WWF Ελλάς.

Περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα «Μαθητές σε δράση για το κλίμα», μπορείτε να βρείτε ΕΔΩ.