Πριν από την ύπαρξη των σύγχρονων μέσων μεταφοράς, πριν από τη δημιουργία της γραφής ή των ΜΜΕ που έκαναν γνωστή τη γοητεία ενός προορισμού, και πριν από την ύπαρξη επιπλέον εισοδήματος που μπορεί διατεθεί για ταξίδι και αναψυχή στη σύγχρονη εποχή, οι άνθρωποι επέλεγαν να μετακινηθούν σε έναν άλλο τόπο για να προσευχηθούν, να προσκυνήσουν και να γνωρίσουν θεματοφύλακες της πίστης τους. Συνεπώς, ο θρησκευτικός και προσκυνηματικός τουρισμός «είναι η πρώτη μορφή τουρισμού που έχει καταγραφεί στην ανθρωπότητα», σημείωσε μιλώντας στην εκδήλωση "Τουρισμός - Ελλάδα: Στόχευση και δυνατότητες" η διευθύντρια Υπηρεσιών Εσωτερικού και Εξωτερικού του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (Ε.Ο.Τ.), Αγγελική Βαρελά.
Όπως εξήγησε η κυρία Βαρελά, οι τουρίστες που επιλέγουν, να ταξιδέψουν με αυτή τη στόχευση, ανήκουν στην κατηγορία των ταξιδευτών που χαρακτηρίζεται ως τουρισμός ατόμων «με ειδικά ενδιαφέροντα. Αυτή η κατηγορία τουριστών περιλαμβάνει πολλά είδη μεταξύ των οποίων τα ταξίδια πίστης, τα προσκυνήματα ή και θρησκευτικές αποστολές όπου επιστήμονες επισκέπτονται «έναν τόπο για να ολοκληρώσουν ένα έργο».
Όπως ανέφερε η διευθύντρια Υπηρεσιών Εσωτερικού και Εξωτερικού του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού για ένα μνημείο του είδους όπως π.χ έναν ιερό ναό στην Ελλάδα δεν ενδιαφέρονται μόνον οι Χριστιανοί αλλά πολλοί τουρίστες που θα φτάσουν σε έναν τόπο και τούτη η επιλογή τους φέρνει στο προσκήνιο έναν τομέα που είναι εξαιρετικά προσοδοφόρος και ανερχόμενος. Μόνον το 2018 η Ελλάδα κέρδισε περί τα 300.000.000 ευρώ από το παγκόσμιο εισόδημα, ενώ το ίδιο έτος 1,4 δισ. άτομα ταξίδεψαν στο πλαίσιο του θρησκευτικού τουρισμού, οι εισπράξεις έφτασαν τα 18 δισ. ευρώ και έγιναν 600 εκατομμύρια σχετικά ταξίδια διεθνώς.
Για κάθε χώρα, που φιλοδοξεί να πρωταγωνιστεί στον τομέα, τα σημαντικότερα όπλα είναι τα θρησκευτικά τοπόσημα κάτι που ισχύει και στη χώρα μας, όπου σημαντικό ενδιαφέρον θα κερδίσουν οι διαδρομές στα Βήματα του Αποστόλου Παύλου, το 'Αγιο Όρος, οι Ιερές Μονές, η Πάτμος, ιεροί τόποι στα νησιά όπως και τα Μετέωρα που μάλιστα συγκινούν, ιδιαίτερα τους Κινέζους επισκέπτες στη χώρα μας. Η κυρία Βαρελά τόνισε πως κατά κανόνα οι τουρίστες του είδους, δεν ενδιαφέρονται για πολυτέλειες και χαρακτήρισε τον θρησκευτικό τουρισμό ως ένα "ευαίσθητο" είδος τουρισμού, αφού οι επισκέπτες «θέλουν να νιώσουν ανάταση για την ψυχή τους».
Σημαντική εξέλιξη σύμφωνα με την διευθύντρια Υπηρεσιών Εσωτερικού και Εξωτερικού του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού ήταν και η δημιουργία του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων στη χώρα «μια εποικοδομητική πρωτοβουλία», όπως τη χαρακτήρισε, αφού από τη δημιουργία του το Γραφείο αυτό έχει προχωρήσει σε εξαιρετικές συνεργασίες και, μεταξύ άλλων, αναπτύξει και ένα διεθνές δίκτυο δημοσίων σχέσεων και με άλλες εκκλησίες και έχει προχωρήσει στην καταγραφή του πλούτου της Εκκλησίας ένα από τα πολλά απαραίτητα στοιχεία, ώστε να «δομηθεί το τουριστικό προϊόν» που ζητούν οι συγκεκριμένοι τουρίστες. Εξήγησε, επίσης, πως πολλές χώρες έχουν επενδύσει στην ανάπτυξη τουριστικών διαδρομών που είναι παράδειγμα προς μίμηση, ενώ κάθε χώρα έχει οργανώσει διαφορετικά το προϊόν της. Τα σκήπτρα στον τομέα κρατά το Βατικανό ενώ και η Γαλλία, η Ισπανία, το Βέλγιο είναι χώρες με εξέλιξη στον τουριστικό αυτό χώρο.
«Δεν είναι δυνατό όλη η χώρα να οργανωθεί σε μια στιγμή. Κάθε τόπος θα πρέπει να αντιστοιχεί σε έναν θεματικό προορισμό», τόνισε η κυρία Βαρελά σημειώνοντας με έμφαση πως αυτός ο τουρισμός έχει να κάνει με την πίστη των ανθρώπων και το σχέδιο στη χώρα θα πρέπει να δομηθεί με πολλή προσοχή. Την ίδια ώρα παραδέχτηκε πως αυτή τη στιγμή στον τομέα αυτό έχουμε μια υποχώρηση αφού δύο βασικές αγορές, αυτές της Ρωσίας και της Ουκρανίας δεν ταξιδεύουν στην Ελλάδα αν και η προσπάθεια εστιάζει σε χώρες οδικά κοντά στη χώρα μας.
Σε ότι αφορά τα βήματα, που πρέπει να γίνουν, βασικό στοιχείο, σύμφωνα με την ίδια, είναι η σύνθεση ολοκληρωμένων θεματικών οδοιπορικών, ενώ σημαντικότατη παράμετρος επιτυχίας είναι η προστασία των μνημείων με κάθε μέσο και κύριος τρόπος επίτευξης του στόχου αυτού, η «ρύθμιση της ροής των επισκεπτών». Την ίδια ώρα κρίνεται απαραίτητη και η εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας. Όταν αυτή εμπλέκεται ενεργά, όπως συμβαίνει σε πολλές χώρες, μπορούν π.χ. να γίνουν και αναπαραστάσεις για να παρακολουθούν οι επισκέπτες. Οι, δε, ντόπιοι πρέπει να προσέχουν τα σχετικά μνημεία και να σχεδιάζουν την οποιαδήποτε δράση τους γύρω και μέσα σε αυτά με πολλή προσοχή και σύνεση. Από την άλλη, η Ελλάδα δεν έχει ακόμη αναπτύξει ιδιαίτερα τα σημεία αγορών ενώ σε πολλές χώρες υπάρχουν σε τέτοια μέρη ακόμη και καταστήματα με προϊόντα που σέβονται τους κανόνες βιωσιμότητας πάντα όπως π.χ στα μοναστήρια του Βελγίου και την μπύρα ή της Γαλλίας και της Ιταλίας με τοπικά προϊόντα. Όσο για τις προοπτικές του θρησκευτικού και προσκυνηματικού τουρισμού γενικά, η διευθύντρια Υπηρεσιών Εσωτερικού και Εξωτερικού του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού τόνισε πως «όταν έχουμε ηρεμία σε μια περιοχή η ανάπτυξη αυτού του είδους τουρισμού είναι δεδομένη».
Ο τουρισμός, η Ελλάδα, οι στόχοι
Σε ότι αφορά τα συνολικά μεγέθη του τουριστικού προϊόντος η κυρία Βαρελά ανέφερε πως το 2022 ήταν η πρώτη χρονιά που η ανθρωπότητα βγήκε από τη στενωπό της πανδημίας και ο κόσμος άρχισε σιγά-σιγά να ταξιδεύει και έτσι περί τα 900 εκατομμύρια τουρίστες μετακινήθηκαν διεθνώς, αριθμός πάντως που αντιστοιχεί στο 63% περίπου των μεγεθών προ πανδημίας. Ο μεγαλύτερος τουριστικός προορισμός είναι η Ευρώπη, ενώ τα έσοδα από τον κλάδο έφτασαν τα 852 δισ. δολάρια. Από την άλλη και παρά το απόλυτο νούμερο, καταγράφηκε 20% αύξηση εσόδων από τον τουρισμό καθώς «υπήρχε διάθεση οι άνθρωποι να ξοδέψουν πολλά και υπήρξε και ανάκαμψη στη διάθεση των τουριστών».
Για το 2023 η παγκόσμια κοινότητα του τουρισμού αναμένει 30% αύξηση στα τουριστικά μεγέθη συγκριτικά με το 2022, ενώ η πρόκληση των κρατών είναι και η αποκατάσταση της ανθεκτικότητας του τουρισμού όπως η αντιμετώπιση του προβλήματος της μείωσης των εξειδικευμένων ατόμων που απασχολούνται στον τουρισμό. Σύμφωνα με την κυρία Βαρελά, η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η βιώσιμη τουριστική ανάκαμψη αφού ο τουρισμός είναι και ένα «άυλο οικονομικό φαινόμενο που αν δεν "καταναλωθεί" χάνεται».
Σε ότι αφορά τις σύγχρονες τάσεις πάρα πολλοί προτιμούν να ταξιδέψουν μέσα στη χώρα τους, ενώ οι νέοι από την άλλη θέλουν να ταξιδέψουν ακόμη και σε άγνωστους προορισμούς ώστε να έχουν στιγμές ευεξίας και χαλάρωσης.
Την ίδια ώρα υπάρχει μια ανάκαμψη των επαγγελματικών ταξιδιών - συμπεριλαμβάνονται εκθέσεις, συνέδρια, ταξίδια για σύναψη συμφωνιών - που είναι μια πάρα πολύ προσοδοφόρα μορφή τουρισμού αφού τέτοια ταξίδια πολλές φορές γίνονται και off season οπότε διαμορφώνεται και μια αγορά με πολύ υψηλά έσοδα. Μια έτερη τάση είναι οι digital nomads που διαθέτουν χρήματα και θέλουν να βρίσκονται σε σημεία με πιο ενδιαφέρουσα ζωή, ενώ ξοδεύουν πάρα πολύ και μένουν για πάρα πολύ στον προορισμό. Από την άλλη, όταν θα φύγουν αυτοί οι επισκέπτες είναι και «οι καλύτεροι πρεσβευτές του τόπου μας», όπως χαρακτηριστικά είπε η διευθύντρια Υπηρεσιών Εσωτερικού και Εξωτερικού του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού.
Μια άλλη μεγάλη τουριστική τάση διεθνώς είναι και η βιωσιμότητα που σχετίζεται με την κλιματική αλλαγή και την κατανάλωση ενέργειας, ενώ εδώ υπάρχει η συζήτηση για την «φέρουσα ικανότητα των προορισμών» που έχουν ή πρέπει να έχουν όρια στο πόσους τουρίστες μπορούν να δεχτούν.
Όπως εξήγησε, η Ελλάδα μέσα σε αυτό το διεθνές περιβάλλον είχε περίπου 18 δισ. έσοδα το 2022, υποδέχτηκε περί τους 27,6 εκατ. τουρίστες, ενώ η μέση τουριστική κατανάλωση στον προορισμό στη χώρα μας αυξήθηκε. Ήταν σημαντικό πως τα αεροδρόμια λειτούργησαν το 2022 κανονικά, όπως και οι τουριστικές επιχειρήσεις, και το θετικό αποτέλεσμα καλλιεργεί αυξημένες θετικές προσδοκίες για το 2023. «Μας γνωρίζει όλος ο κόσμος. Η Ελλάδα είναι ο 5ος δημοφιλέστερος προορισμός παγκοσμίως και όσοι έρχονται, πολλές φορές έρχονται ξανά. Οι επισκέπτες μας αγαπάνε και προβάλλουν την εικόνα μας. Είμαστε ένας ασφαλής προορισμός και μια χώρα ανοιχτό μνημείο με πάρα πολλές επιλογές, είμαστε εύκολα προσβάσιμοι από τις βασικές μας αγορές. Το πολύ σε 2μιση ώρες με το αεροπλάνο», σχολίασε η κυρία Βαρελά.
Την ίδια ώρα αναφερόμενη στην εθνική στρατηγική για τον τουρισμό, μεταξύ άλλων, τόνισε πως μας ενδιαφέρουν οι επαναλαμβανόμενοι τουρίστες, οι ομογενείς, οι λάτρεις της φύσης, τα ΑμΕΑ και πολλές ειδικές κατηγορίες τουριστών. Οι λύσεις στις αδυναμίες του τουριστικού προϊόντος της χώρας είναι η στροφή σε πράσινες πρακτικές, οι ενεργές τοπικές κοινότητες, που είναι και το κλειδί για πολλά, αφού κάθε τοπική κοινωνία πρέπει να λειτουργεί και ως ανεξάρτητη τουριστικά με τα δικά της προϊόντα.
Την ίδια ώρα σημαντική είναι και η στόχευση σε ανεξάρτητες δραστηριότητες όπως συμβαίνει με τους επονομαζόμενους Independent Travelers που αφήνουν πολλά χρήματα στον προορισμό «και αποτελούν πρεσβευτές της εικόνας μας εσαεί». Ταυτόχρονα, τουριστικά είναι αναγκαία και μια πλήρης μετάβαση στο ψηφιακό οικοσύστημα για να προσανατολισμό στις «υπηρεσίες για αυτά που ζητούν οι επισκέπτες μας», ενώ η "Ελλάδα 2.0" είναι επίσης μια τεράστια ευκαιρία αφού θα δοθούν ευρωπαϊκά κονδύλια για αναβάθμιση υποδομών με πολλά τομεακά προγράμματα μέσα από πολιτικές πράσινες και βιώσιμες. Πρόκειται για «τεράστια κονδύλια που προορίζονται για στοχευμένες επενδύσεις».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
