Ψηφιακές τάξεις χωρίς μαθητές στην επαρχία

«Στο σχολείο μας φοιτούν είκοσι τρία παιδιά. Από αυτά, τα δεκαοκτώ δεν έχουν στο σπίτι υπολογιστή ή σύνδεση στο Διαδίκτυο, καθώς στο διπλανό χωριό, από όπου έρχονται κάποιοι από τους μαθητές, δεν υπάρχουν υποδομές για σύνδεση στο Ιντερνετ». Η Μαρία Αθανασίου είναι μητέρα δύο παιδιών δημοτικού και μέλος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του Δημοτικού σχολείου Βασιλικών. Το διθέσιο σχολείο του μικρού χωριού της Βόρειας Εύβοιας διαθέτει έναν πολύ παλιό υπολογιστή και ένα λάπτοπ, που με δυσκολία μπορούν να υποστηρίξουν τη λειτουργία βασικών προγραμμάτων, πόσο μάλλον των δύο πλατφορμών, E-class και Webex, απαραίτητων για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. «Οι δύο δασκάλες του δημοτικού κινητοποιήθηκαν πριν ακόμη αποφασιστεί από το υπουργείο η εφαρμογή της σύγχρονης και ασύγχρονης διδασκαλίας και μέσω εφαρμογών κινητού και φωτοτυπιών παρείχαν εκπαιδευτικό υλικό στα παιδιά, ενώ έδιναν οδηγίες και βοήθεια τηλεφωνικά», εξηγεί η κ. Αθανασίου. «Και τα παιδιά προσπάθησαν φιλότιμα να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Πολλοί μαθητές χρησιμοποιούσαν τα κινητά τηλέφωνα των γονιών τους για να κατεβάζουν το υλικό και δεδομένα κινητού για να συνδεθούν. Βέβαια, όταν μιλάμε για γονείς άνεργους ή περιστασιακά εργαζομένους στον τουρισμό, όλη αυτή η προσπάθεια μεταφράστηκε σε μεγάλη οικονομική επιβάρυνση. Και φυσικά κανείς δεν είχε τα χρήματα για να προμηθευτεί υπολογιστή», καταλήγει.

Η εφαρμογή της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, της σύγχρονης και ασύγχρονης διδασκαλίας, οι ψηφιακές τάξεις, οι πλατφόρμες με εκπαιδευτικό υλικό μέχρι πριν από λίγους μήνες θα έμοιαζαν με σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Ηταν φυσικά μια λύση ανάγκης και ένα υποκατάστατο της εκ του σύνεγγυς εκπαιδευτικής διαδικασίας. Χάρη όμως στην ευσυνειδησία της πλειονότητας των εκπαιδευτικών, που ξενύχτησαν επί εβδομάδες για να αποκρυπτογραφήσουν τα «μυστικά» του E-class και του Webex, και στο πείσμα των γονιών, που πέρασαν άπειρες ώρες μπροστά στους υπολογιστές «κατεβάζοντας», εκτυπώνοντας και ταξινομώντας το υλικό, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση διατήρησε μια ψευδαίσθηση κανονικότητας στην καθημερινότητα των εγκλωβισμένων στο σπίτι παιδιών και την επαφή με την εκπαιδευτική διαδικασία που διακόπηκε βίαια.

Παρότι, όμως, η πρόσβαση στην ψηφιακή τεχνολογία έχει την πρόθεση να λειτουργήσει άκρως δημοκρατικά, στην πράξη υπήρξαν χιλιάδες μαθητές που δεν κατόρθωσαν να συμμετάσχουν στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση ή ωφελήθηκαν από αυτή μόνο αποσπασματικά.

Στο κοντινό Λύκειο της Ιστιαίας, η διευθύντρια κ. Κατερίνα Μαλάκη ζήτησε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από τις πρώτες ημέρες εφαρμογής της τηλεκπαίδευσης να ενημερωθεί από τους γονείς σχετικά με το πόσα παιδιά είχαν πρόσβαση σε υπολογιστή και Διαδίκτυο. «Από τα εκατόν σαράντα οκτώ παιδιά του σχολείου, οκτώ απάντησαν ότι δεν είχαν υπολογιστή και επτά ότι χρησιμοποιούσαν δεδομένα κινητού. Βέβαια, δεν απάντησαν όλοι, μπορεί αυτά τα νούμερα να είναι μεγαλύτερα, καθώς στα μακρινά χωριά από όπου προέρχονται πολλοί μαθητές δεν υπάρχει υποδομή για Ιντερνετ» διευκρινίζει η κ. Μαλάκη. «Διαπίστωσα πάντως ότι μόλις δέκα-δεκαπέντε μαθητές επί συνόλου σαράντα ενός που διδάσκω συμμετείχαν στη σύγχρονη και ασύγχρονη διδασκαλία». Παρότι η ίδια η κ. Μαλάκη και η πλειονότητα των συναδέλφων της στο σχολείο δούλεψαν πολύ εντατικά, χρειάστηκε πολύς χρόνος για να εξοικειωθούν και οι ίδιοι με τη λειτουργία καθεμιάς από τις πλατφόρμες.

Οι εκπαιδευτικοί

Αντίστοιχα προβλήματα αντιμετώπισαν πολλοί εκπαιδευτικοί. Η κ. Αγγελική Βυτινιώτη διδάσκει αγγλικά και ιστορία στο Λύκειο Ληξουρίου και κάποιες ώρες αγγλικά στο Γυμνάσιο Ληξουρίου. «Οι εκπαιδευτικοί κληθήκαμε μέσα σε πολύ σύντομο χρόνο να αντεπεξέλθουμε σε αυτό το απαιτητικό εγχείρημα και κυρίως με ό,τι μέσα διέθετε ατομικά ο καθένας μας» λέει. «Το λάπτοπ μου ήταν κάποιας ηλικίας και η γραμμή σύνδεσης στο Ιντερνετ δεν εξασφάλιζε αξιοπιστία στη σύνδεση σε πλατφόρμες με αυξημένες απαιτήσεις όπως οι Webex τηλεδιασκέψεις». Η συμμετοχή των μαθητών της υπήρξε μικρή, ομολογεί, της τάξεως του 25%-30%: «Πολλοί μαθητές, ενώ διέθεταν κινητά τηλέφωνα για σύνδεση στις πλατφόρμες, δεν είχαν υπολογιστή ή τάμπλετ, ώστε να επεξεργαστούν το υλικό. Οι περισσότεροι επίσης έπρεπε να “πάρουν σειρά” στη χρήση του τεχνολογικού εξοπλισμού που διέθετε η οικογένεια, αφού ο μοναδικός συχνά υπολογιστής στο σπίτι χρησιμοποιούνταν από όλα τα μέλη της οικογένειας για τηλεργασία ή τηλεκπαίδευση. Επίσης, μαθητές από πιο απομακρυσμένα μέρη δεν είχαν τη δυνατότητα χρήσης αξιόπιστου δικτύου σύνδεσης στο Ιντερνετ».

Ανάλογη ήταν η εμπειρία και της κ. Κατερίνας Κυριακοπούλου, καθηγήτριας αγγλικών, που εργάζεται ως αναπληρώτρια σε τρία δημοτικά σχολεία (Λύρκειας, Φιχτίου και Κουτσοποδίου) του νομού Αργολίδας. «Οι δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε οι εκπαιδευτικοί οφείλονταν κυρίως στο ότι δεν ήμασταν προετοιμασμένοι και οφείλαμε σε σύντομο χρονικό διάστημα να οργανωθούμε άμεσα και αποτελεσματικά και στα δύο επίπεδα, τόσο στην ασύγχρονη αλλά και στη σύγχρονη διδασκαλία». Διαπίστωσε ότι αρκετοί ήταν οι μαθητές που είδαν θετικά την ύπαρξη της ψηφιακής τάξης και έκαναν φιλότιμες προσπάθειες να συνδεθούν με τη βοήθεια και την υποστήριξη των εκπαιδευτικών και των οικογενειών τους. «Κάτι που ίσως δεν είχαμε αντιληφθεί» επισημαίνει, ωστόσο, «ήταν ότι πάρα πολλά παιδιά δεν είχαν βασικό τεχνολογικό εξοπλισμό, υπολογιστή, κάμερα, για τη συμμετοχή στη σύγχρονη διδασκαλία. Συζητώντας με συναδέλφους μου, διαπίστωσα ότι σε πολλά μαθήματα δεν υπήρξε καθολική συμμετοχή των παιδιών ούτε στη σύγχρονη διδασκαλία, αλλά ούτε και στην ενασχόληση με τις πλατφόρμες».

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση, παρότι εφαρμόστηκε και αντιμετωπίστηκε ως λύση ανάγκης, είναι ταυτόχρονα ένα εργαλείο που μπορεί να αξιοποιηθεί και να εμπλουτίσει την εκπαιδευτική διαδικασία. Χρειάζεται ωστόσο να γίνουν παρεμβάσεις ώστε να μη δημιουργεί μαθητές πολλών ταχυτήτων.