Η πράσινη διπλωματία στη σύνοδο των μεσογειακών κρατών Ε.Ε.

Την Πέμπτη ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προανήγγειλε ότι στην επόμενη σύνοδο κορυφής των –πλέον εννέα– μεσογειακών κρατών της Ε.Ε. (MED9EU), που θα πραγματοποιηθεί στην Κρήτη, θα θέσει την ατζέντα της πράσινης διπλωματίας.

Στο επίκεντρο της αντίληψης της Αθήνας βρίσκεται η εξειδίκευση της πράσινης μετάβασης στη Μεσόγειο και η φιλοδοξία να αναληφθεί ένας πρωταγωνιστικός ρόλος, έπειτα από έναν καταστροφικό Αύγουστο λόγω μιας κλιματικής κρίσης που επηρέασε όλη την περιοχή. Την έννοια της κλιματικής διπλωματίας την εισήγαγε ήδη ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης στην πρόσφατη υπουργική σύνοδο των MED 7, που πραγματοποιήθηκε στη Βουλιαγμένη τον περασμένο Ιούνιο. Τότε, ερευνητές από το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) είχαν κληθεί να ενημερώσουν τους Ευρωπαίους υπουργούς για τις σύγχρονες απειλές για το θαλάσσιο περιβάλλον της Μεσογείου. Το κείμενο συμπερασμάτων της υπουργικής συνόδου, εξάλλου, έδινε έμφαση, μεταξύ άλλων, στην από κοινού αντιμετώπιση των κρίσιμων προκλήσεων του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής.

Η Ελλάδα είναι διατεθειμένη να στηρίξει μια σειρά πρωτοβουλιών. Κατ’ αρχάς, εκείνη της Γαλλίας, που είναι γνωστή ως «Μεσόγειος: μια υποδειγματική θάλασσα έως το 2030», την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την «Καθαρή ενέργεια στα νησιά της Ε.Ε.». Επιπλέον, οι ελληνικές θέσεις αναμένεται να ενισχυθούν και στην υπουργική σύνοδο της «Ενωσης για τη Μεσόγειο» για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή, τον ερχόμενο Οκτώβριο.

Πέρα από όσα αναμένεται να συζητηθούν σε επίπεδο κορυφής των MED9 στην Κρήτη τον Σεπτέμβριο, η Ελλάδα θα διεκδικήσει όσο πιο κεντρικό ρόλο μπορεί και στη χάραξη ευρωπαϊκής γραμμής για τη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (COP26), που θα πραγματοποιηθεί στη Γλασκώβη τον Νοέμβριο. Σημειώνεται ότι ο κ. Βαρβιτσιώτης είχε συμμετάσχει στην εναρκτήρια τηλεδιάσκεψη κλιματικής διπλωματίας ενόψει του COP26 μεταξύ Ευρωπαίων αξιωματούχων και του απεσταλμένου του προέδρου των ΗΠΑ για το κλίμα, Τζον Κέρι.

Οι ελληνικές θέσεις στο επίπεδο της κλιματικής διπλωματίας τους επόμενους μήνες αναμένεται να στηριχθούν σε ένα τρίπτυχο, που περιλαμβάνει την έρευνα, τη γνώση και τον σχεδιασμό. Σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο, το υπουργείο Εξωτερικών εξετάζει τη δυνατότητα αξιοποίησης διεθνώς αναγνωρίσιμων ινστιτούτων, όπως του πάλαι ποτέ Ιδρύματος Μεσογειακών Μελετών, ως διεθνών οργανισμών παραγωγής γνώσης και πολιτικής και αναμένεται να ζητήσει τη στήριξη των Ευρωπαίων εταίρων στη λειτουργία ενός τέτοιου ιδρύματος, αρχικά έστω σε επίπεδο συμβολισμού. 

Στην ίδια κατεύθυνση έχει συζητηθεί ώστε ζητήματα περιβαλλοντικού δικαίου, φυσικών καταστροφών, αλλά και βιώσιμης ανάπτυξης στη Μεσόγειο (όπως πυρκαγιές, θαλάσσια ρύπανση ή ενεργειακή μετάβαση) να αποτελέσουν κεντρικό άξονα στον μέχρι πρότινος στενά γεωπολιτικό προσανατολισμό του ιδρύματος.

Πηγές του υπουργείου Εξωτερικών σημειώνουν ότι το ζητούμενο για την Ελλάδα σε αυτή τη φάση είναι η όποια δραστηριοποίηση και χρηματοδότηση ιδρυμάτων να γίνει στη λογική παραγωγής ανταγωνιστικών παραδοτέων (μελετών και χαρτών) που θα συνδυάζουν τόσο την τεχνική αρτιότητα περιβαλλοντικών μελετών όσο και τη σφαιρικότητα κειμένων πολιτικής (policy papers). Σημειώνουν ότι η λειτουργία του ιδρύματος δεν θα έχει ως στόχο να υποκαταστήσει το εξειδικευμένο έργο πανεπιστημιακών τμημάτων ή ερευνητικών φορέων των εκάστοτε εμπλεκόμενων χωρών. 

Κοινή συνισταμένη θα αποτελεί η δυνατότητα άμεσης αξιοποίησης του παραγόμενου έργου από τις αρμόδιες υπηρεσίες σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και η δημοσίευσή τους ενώπιον του διεθνούς κοινού. Οπως μάλιστα σημειώνουν διπλωματικές πηγές, η Ελλάδα διαθέτει αναλογικά ένα ιδιαίτερα καταρτισμένο τεχνοκρατικό δυναμικό, που μπορεί να συνεισφέρει στη διαμόρφωση των μεσογειακών πολιτικών προστασίας περιβάλλοντος.