Δείκτης Ισότητας Φύλων 2021: Ουραγός η Ελλάδα στην ΕΕ

Ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων που δημοσίευσε σήμερα το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), βαθμολόγησε την ΕΕ με 68 στα 100 και την Ελλάδα με 52,5 στα 100, τοποθετώντας την χώρα μας, για μία ακόμη χρονιά, στην τελευταία θέση της κατάταξης. Από το 2010, αναφέρει η έκθεση του EIGE, η Ελλάδα παραμένει λίγο-πολύ στάσιμη σε ό,τι αφορά την έμφυλη ισότητα στους τομείς χρόνος, χρήμα, υγεία, εξουσία, εκπαίδευση και απασχόληση.

Οι βαθμολογίες του φετινού Δείκτη βασίζονται, ως επί το πλείστον, σε στοιχεία του 2019. Παρότι δεν αποτυπώνει πλήρως τον αντίκτυπο της πανδημίας στον τομέα της έμφυλης ισότητας, η έκθεση του EIGE περιλαμβάνει στοιχεία που τεκμηριώνουν ορισμένες από τις επιπτώσεις αυτές.

Την καλύτερη επίδοσή της η χώρα μας την παρουσιάζει στον τομέα της υγείας -και εκεί, όμως, η Ελλάδα καταλαμβάνει την 20ή θέση στην ΕΕ και είναι 3η στη λίστα με τα ποσοστά γυναικών που υποφέρουν από ψυχικές διαταραχές, μετά την Ισπανία και την Πορτογαλία. Συρρικνωμένο εμφανίζεται επίσης το χάσμα ανάμεσα στην απασχόληση ανδρών και γυναικών – συρρίκνωση, ωστόσο, που οφείλεται κυρίως στη μεγάλη μείωση της απασχόλησης των ανδρών στην Ελλάδα από το 2010 έως το 2019.

Οι μεγαλύτερες ανισότητες εντοπίζονται στη χώρα μας στον τομέα της εξουσίας, όπου η Ελλάδα καταλαμβάνει την 26η θέση στην ΕΕ -ο υπο-τομέας στον οποίο έχουμε τη χαμηλότερη βαθμολογία είναι εκείνος της λήψης οικονομικών αποφάσεων. Και στον χώρο της πολιτικής, όμως, φαίνεται ότι η πρόοδος έχει ανασταλεί, με τα ποσοστά γυναικών υπουργών, για παράδειγμα, να έχουν μειωθεί, από το 2021, από 20% στο 16%. Νότα αισιοδοξίας αποτελεί η γυναικεία εκπροσώπηση στα διοικητικά συμβούλια των εταιρειών, που δείχνει να αυξάνεται: λίγο πριν από την εισαγωγή του μέτρου των ποσοστώσεων για τις εισηγμένες επιχειρήσεις, η παρουσία γυναικών στα συμβούλια υπολογίστηκε, βάσει του Δείκτη, στο 15% (από 6% το 2010).

Αλλά η πραγματική ελπίδα έρχεται από αλλού: ακόμα και πριν την εισαγωγή του νομοσχεδίου για τις άδειες πατρότητας και φροντίδας, η Ελλάδα έδειξε να βελτιώνεται σε ό,τι αφορά την ισότητα στη χρήση χρόνου από άνδρες και γυναίκες. Παραμένει μεν 26η ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ, ωστόσο από το 2007, το έμφυλο χάσμα στον τομέα αυτό έχει μειωθεί από τις 29 στις 18 μονάδες, με τους άντρες να αναλαμβάνουν πλέον περισσότερες ευθύνες φροντίδας. Αξίζει, βέβαια, να σημειωθεί ότι στα ζευγάρια με παιδιά το χάσμα παραμένει πολύ υψηλό, με το 85% των γυναικών και μόνο το 46% των ανδρών να φροντίζουν άλλα άτομα στην καθημερινότητά τους. Αντίστοιχα, το 2016, το 85 % των γυναικών και μόνο το 16 % των ανδρών ανέφεραν ότι ασχολούνται με τις δουλειές του νοικοκυριού στην καθημερινότητά τους. Το χάσμα αυτό παραμένει το υψηλότερο σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Τα πράγματα παραμένουν δύσκολα και στον τομέα των χρημάτων, όπου η χώρα μας εμφανίζει μεγαλύτερες έμφυλες ανισότητες απ’ ό,τι εμφάνιζε το 2010. Το χάσμα αυτό συνδέεται, φυσικά, και με τις επιδόσεις μας στον τομέα της εκπαίδευσης: μπορεί η Ελλάδα να έχει γεφυρώσει το έμφυλο χάσμα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ωστόσο δείχνει παγιδευμένη στο ζήτημα του κάθετου διαχωρισμού στην εκπαίδευση και την εργασία. Το 2018, περίπου 36% των γυναικών (και μόλις το 16% των ανδρών) που φοιτούσαν σε ελληνικά πανεπιστήμια έκαναν σπουδές σε -λιγότερο επικερδή και αναγνωρισμένα- «θηλυκοποιημένα» επαγγέλματα όπως η εκπαίδευση, η υγεία και οι ανθρωπιστικές επιστήμες, αυξάνοντας έτσι το επίπεδο του έμφυλου διαχωρισμού και στην αγορά εργασίας.

Εκτός από τους 6 παραπάνω τομείς, ο Δείκτης περιλαμβάνει κάθε χρόνο μια ξεχωριστή ενότητα που αφορά την έμφυλη βία στην ΕΕ. Καθώς όμως τα κράτη-μέλη δεν έχουν ακόμα εναρμονίσει τη μεθοδολογία με την οποία υπολογίζουν την έκταση και τη σοβαρότητα του φαινομένου, δεν υπάρχουν προς το παρόν ενιαία αριθμητικά δεδομένα στην αναφορά του EIGE. Η εναρμόνιση αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2023 και τα συγκρίσιμα στοιχεία να συμπεριληφθούν στον Δείκτη του 2024.

Δεν είναι, βέβαια, μόνο ο Δείκτης του EIGE που ανέδειξε, την τελευταία εβδομάδα, το δρόμο που έχουμε ακόμα, ως χώρα, να κάνουμε. Στον πρόσφατα δημοσιευμένο Δείκτη με τίτλο Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια (Women, Peace, and Security Index) από το Georgetown Institute for Women, Peace and Security (GIWPS) και το Peace Research Institute του Όσλο (PRIO), η Ελλάδα καταλαμβάνει την 45η θέση μεταξύ των 170 χωρών που συμμετέχουν στην έρευνα και την τελευταία στο γκρουπ των ανεπτυγμένων χωρών. Και εδώ η χώρα μας παρουσιάζει τις χειρότερες επιδόσεις στον τομέα της απασχόλησης και της οικονομικής συμπερίληψης.

Έχουν γίνει, τα τελευταία χρόνια, βήματα που να υποστηρίζουν μια κάποια αισιοδοξία σε σχέση με την πρόοδο της χώρας μας στα ζητήματα της έμφυλης ισότητας; Έχουν γίνει. Όμως αν μας υπενθυμίζουν κάτι οι δείκτες που αποτυπώνουν τη συλλογική μας πρόοδο, είναι αφενός ότι οι αλλαγές στα ζητήματα της κοινωνικής ισότητας αργούν να δείξουν τα αποτελέσματά τους. Κι επίσης ότι, αν και ενώ η Ελλάδα προχωράει αργά σε ό,τι αφορά την ισότητα των φύλων, ο υπόλοιπος κόσμος προχωράει πιο γρήγορα. Και η διαφορά μας, ακόμα και στην κατανόηση του προβλήματος, αναδεικνύεται ολοένα και περισσότερο