8 Αυγούστου: Παγκόσμια ημέρα γάτας

Παγκόσμια ημέρα γάτας γιορτάζεται σήμερα (08/08). Η συγκεκριμένη γιορτή θεσπίστηκε από το 2002 με πρωτοβουλία του Διεθνούς Ταμείου για την Ευημερία των Ζώων (IFAW). Βέβαια, σε κάποιες χώρες της Ευρώπης στις 17 Φεβρουαρίου, στη Ρωσία την 1η Μαρτίου και στις ΗΠΑ στις 29 Οκτωβρίου.

Ως μέλος της οικογένειας των αιλουροειδών, η γάτα είναι ευέλικτη και ανήκει στους δεινούς θηρευτές του ζωικού βασιλείου κυνηγώντας περισσότερα από χίλια είδη για τροφή. Πώς φτάσαμε όμως να κατέχει το ρόλο που έχει σήμερα στα σπίτια μας;

Από πότε υπάρχουν οι γάτες;
Σύμφωνα με τις έρευνες τουλάχιστον εδώ και 10 με 12.000 χρόνια υπάρχουν και συναναστρέφονται με τους ανθρώπους. Ωστόσο στα σαλόνια των σπιτιών μας μπήκαν σχετικά πρόσφατα. Για την ακρίβεια ούτε έναν αιώνα πριν.

Πότε άρχισε η πιο στενή σχέση της γάτα με τον άνθρωπο;
Όλα άρχισαν στην Μεσοποταμία περίπου πριν από 10.000 χρόνια. Τότε που οι πρώτοι άνθρωποι σταμάτησαν τη νομαδική ζωή και αποφάσισαν να δημιουργήσουν πόλεις. Τότε οι αγριόγατες της Μέσης Ανατολής ή felix silvestris lybica όπως είναι η επιστημονική ονομασία του, εκμεταλλεύτηκαν την τεράστια πηγή τροφής. Κυνηγούσαν τα τρωκτικά και αποφάσισαν να παραμείνουν γύρω από αυτές τις πρώτες πόλεις, ψάχνοντας τα σκουπίδια που αναπόφευκτα παράγουν όλες οι ανθρώπινες κοινωνίες, όπως κάνουν σήμερα οι κοινοτικές γάτες.

Με την πάροδο χιλιάδων ετών, τελικά εξελίχθηκε ένα νέο είδος γάτας που έμενε φυσικά κοντά στους ανθρώπους: η felis catus. Οι γάτες συντροφιάς, οι αδέσποτες και οι άγριες γάτες (οι αδέσποτες και οι άγριες γάτες είναι γάτες της κοινότητας) είναι όλες το ίδιο είδος, το οποίο ονομάζουμε οικόσιτη γάτα.

Οι γάτες και το ταξίδι τους στην ιστορία

Οι γάτες διαμόρφωσαν μια αμοιβαία επωφελή σχέση με τους ανθρώπους, και ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι γάτες εξημερώθηκαν. Οι γάτες, ήταν ιδιαίτερα πολύτιμες για τα ποντίκια στα πλοία και έτσι ταξίδευαν με τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Τι δείχνουν οι ιστορικές αναγραφές;

Ένας χώρος ταφής στην Κύπρο παρέχει τις πρώτες αρχαιολογικές αποδείξεις ότι άνθρωποι και γάτες ζούσαν δίπλα-δίπλα, ήδη πριν από 9.500 χρόνια. Οι γάτες πρέπει να έχουν έρθει στο νησί σκόπιμα από τους ανθρώπους.
Στην αρχαία Αίγυπτο, οι γάτες λατρεύονταν, μουμιοποιούνταν και μερικές φορές ντύνονταν ακόμη και με χρυσά κοσμήματα για να υποδηλώνουν το κύρος των ιδιοκτητών τους.
Το 31 π.Χ., η Αίγυπτος έγινε επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Οι γάτες εισήχθησαν στη ζωή των Ρωμαίων και έγιναν πραγματικά διαδεδομένες στην Ευρώπη γύρω στον 4ο αιώνα μ.Χ.
Ένας σκελετός γάτας από αυτή την περίοδο δείχνει το κοντό κρανίο των σημερινών οικόσιτων γατών.
Ο Τζέφρι Τσώσερ ανέφερε μια πόρτα γάτας στα «Παραμύθια του Καντέρμπουρι» τη δεκαετία του 1380.
Από την Ευρώπη, οι γάτες επιβιβάστηκαν σε πλοία για την Αμερική, φέρονται να ακολούθησαν τον Χριστόφορο Κολόμβο, τους αποίκους στο Τζέιμσταουν και το Mayflower.
Οι γάτες συνέχισαν την υπηρεσία τους ως ποντικοί σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, ακόμη και ως επίσημοι υπάλληλοι της Ταχυδρομικής Υπηρεσίας των Ηνωμένων Πολιτειών μέχρι τον 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα στην Αμερική.
Προς το τέλος του 19ου αιώνα, όλο και περισσότεροι Αμερικανοί άρχισαν να διατηρούν γάτες για την παρέα τους αλλά και για τη χρησιμότητά τους. Η πρώτη έκθεση γάτας πραγματοποιήθηκε στο Madison Square Garden το 1895. Μέχρι το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, οι γάτες ήταν ευρέως αποδεκτές ως κατοικίδια στις ΗΠΑ.

Η πρώτη διάσημη γάτα

Σε όλο αυτό το διάστημα, οι γάτες επιτρεπόταν να μπαινοβγαίνουν ελεύθερα στα ανθρώπινα νοικοκυριά, ακόμη και η γάτα του προέδρου Κάλβιν Κούλιτζ είχε το ελεύθερο να περιπλανιέται από και προς τον Λευκό Οίκο κατά τη δεκαετία του 1920. Όπως γράφει ο Sam Stall, συγγραφέας του βιβλίου 100 Cats Who Changed Civilization και The Cat Owner’s Manual, «Την εποχή του Coolidge κανείς δεν σκεφτόταν να περιορίσει τις γάτες σε εσωτερικούς χώρους, ούτε καν μία που ανήκε στον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών ».

Σχέση αλληλοσεβασμού με τον άνθρωπο

Οι γάτες προσκολλήθηκαν στους ανθρώπους που τις χρειάζονταν κι αυτός αποδείχθηκε ο βασικός παράγοντας της εξάπλωσής τους.

Η εξημέρωσή τους δεν έχει διευκρινιστεί πότε και αν όντως συνέβη. Πρόκειται ούτως ή άλλως για εντελώς αυτόνομα και ανεξάρτητα ζώα που έχουν τη δυνατότητα να σιτιστούν μόνα τους και να επιβιώσουν σε δύσκολες συνθήκες αντέχοντας τόσο τη ζέστη όσο και το κρύο, αρκεί να μην είναι εκτεθειμένες για μεγάλα διάστημα.

Όπως επισημαίνεται σχετικώς ήταν μια αμφίδρομη σχέση αλληλοσεβασμού και αλληλοεξάρτησης αυτή που αναπτύχθηκε μεταξύ ανθρώπου και γάτας, η οποία με τα χρόνια εξελίχθηκε. «Οι γάτες έκαναν αυτό που χρειαζόμασταν να κάνουν πριν καν εξημερωθούν», έχει αναφέρει η Λέζλι Λάιονς, γενετίστρια αιλουροειδών στο Πανεπιστήμιο του Μιζούρι.

Το μοναδικό πλέον που διαφοροποιεί τις οικόσιτες γάτες από τις άγριες είναι οι παραλλαγές στο χρώμα τους. Ακόμη κι αυτό πάντως δεν αποδεικνύει την πλήρη εξημέρωσή τους δεδομένου πως δρουν με τον τρόπο που θα συνέβαινε αν δεν συνυπήρχαν με τον άνθρωπο.

Απλώς αυτός αποτέλεσε το μέσο για να κατακτήσουν τον κόσμο!