Πώς ο Κωστής Δαβάρας έσωσε από την καταστροφή τη Σπιναλόγκα και το Γαϊδουρονήσι!

Μια πραγματικά άγνωστη ιστορία για τη διάσωση από  την ολοσχερή καταστροφή, την τελευταία κυριολεκτικά στιγμή, της οχυρής νησίδας Σπιναλόγκας και της νησίδας Χρυσή (Γαϊδουρονήσι) στην Ιεράπετρα, από τη μετατροπή τους σε βάσεις εγκαταστάσεων του ελληνικού στρατού, μαθαίνουμε σήμερα.
Η επιχειρούμενη μετατροπή της πρώτης ως ναυτική βάση και της δεύτερης ως αεροπορικού εκπαιδευτικού στόχου βομβαρδιστικών, αποκαλύπτεται από το σημερινό κείμενο νεκρολογία του συνεργάτη μας Κωστή Μαυρικάκη για τον εκλιπόντα έφορο Αρχαιοτήτων Ανατολικής Κρήτης και ομότιμο καθηγητή Μινωικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Κωστή Δαβάρα.

Ο διακεκριμένος έλληνας αρχαιολόγος σε μια άγνωστη συνέντευξή του στο συγγραφέα, καθηγητή μαθηματικών και πρόεδρο της Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας Νομού Λασιθίου κ. Γιάννη Σταμέλο το 2011 που περιλαμβάνεται στο βιβλίο του «Λασίθι, Οι άνθρωποι και ο τόπος», (Εκδόσεις Οσελότος 2014), αποκαλύπτει τα παρανοϊκά σχέδια της χούντας των συνταγματαρχών για τη Σπιναλόγκα, αλλά και των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης για το Γαϊδουρονήσι, και πως την τελευταία πραγματικά στιγμή τα απέτρεψε. Έλεγε χαρακτηριστικά σε εκείνη τη συνέντευξή του ο Κώστας Δαβάρας:

«…είναι μια χαρακτηριστική ιστορία την οποία ξέρουνε μόνο οι ντόπιοι. Εμφανίστηκε ένα κλιμάκιο στρατιωτικών, που ήθελε να κατασκευάσει μια βάση πυραυλακάτων στη Σπιναλόγκα. Και επέμεναν. Και το υπουργείο, για πρώτη και τελευταία φορά με εξουσιοδότησε εμένα να αποφασίσω για το ναι ή το όχι.

Γιατί φοβόντουσαν. Ο συνάδελφος ο Βυζαντινός, (σ.σ. εννοεί τον Μαν. Μπορμπουδάκη) έπαθε «ολική έκλειψη» και τότε είπε ότι αυτό είναι αδύνατο να γίνει. Αυτοί τότε του είπαν ότι δεν υπάρχει άλλο μέρος στον κόλπο του Μιραμπέλου, για να γίνει βάση. Φυσικά, αυτό το ξέρανε και οι Ενετοί που έχτισαν το κάστρο σ' αυτό το μέρος. Δεν θα κάνουμε τίποτα μου είπαν: θα κάνουμε μια προβλήτα μήκους 40 μέτρων και θα τρυπήσουμε το φρούριο σε δυο σημεία. Για όνομα του Θεού, τους είπα, θα καταστρέψετε το μνημείο, θα βλάψετε τον τουρισμό και την ίδια την κυβέρνηση από το σάλο που θα ξεσπάσει Αυτοί άρχισαν να φωνάζουν και να ψάχνουν τους φακέλους μου να βρουν στοιχεία να με κατηγορήσουν και ενδεχομένως να με απολύσουν, αλλά στο τέλος το κατάλαβαν ότι είχα δίκιο και πήγαν τη βάση στο Κάβο Σίδερο…

Επίσης, παρεμφερής είναι και η παρέμβασή μου στην Ιεράπετρα με τη Χρυσή. Όχι επί χούντας, αργότερα, όταν ήταν ο Αβέρωφ υπουργός Αμύνης. Ήθελαν να το κάνουν στόχο για την αεροπορία, να το βομβαρδίζουν για άσκηση. Αυτό υπήγετο σε μένα και έκανα μεγάλη φασαρία. Βλέπετε υπάρχουν Μινωικά ευρήματα εκεί. Και έγραψα μια προσωπική επιστολή στον τότε υπουργό Αμύνης, τον Αβέρωφ, και σ' αυτό με βοήθησε και ο τότε δήμαρχος Αγίου Νικολάου, ο Ρούσος Καπετανάκης. Ο Αβέρωφ ήταν ευαίσθητος άνθρωπος και το κατάλαβε. Με δική του εντολή διέταξε αμέσως και ματαιώθηκε αυτό το σχέδιο. Έτσι γλύτωσε η νήσος αυτή, η Χρυσή, και εις ευγνωμοσύνη η Ιεράπετρα με ανακήρυξε επίτιμο δημότη της».

Είναι εντυπωσιακό ότι πέρα από το πλουσιότατο ερευνητικό ακαδημαϊκό και ανασκαφικό του έργο, ο εκλιπών άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά του στην προστασία της αυθεντικότητας, της ακεραιότητας και της προστασίας των αρχαιολογικών χώρων του νομού Λασιθίου και κυρίως του παράκτιου του Μεραμπέλλου. Και είναι παράδοξο και ανεξήγητο που ο οικείος Δήμος Αγ. Νικολάου και κανένα δημόσιο πρόσωπο της περιοχής δεν βρήκαν να αρθρώσουν έστω δυο κουβέντες για την απώλειά του! Για να μην πούμε ότι σε κεντρικό δρόμο της πόλης του Αγίου Νικολάου πρέπει να δοθεί το όνομα του μεγάλου ευεργέτη της περιοχής! Είναι το ελάχιστο που πρέπει να κάνουν!