Τι "κρύβει" το διαδίκτυο

Της Κοινωνιολόγου Μαρίας Καράμπελα 

Διαδίκτυο, η φθηνή «baby sitter» που είναι διαθέσιμη για τους γονείς όποια ώρα και αν τη χρειαστούν. «Θολωμένοι» μπαμπάδες και μαμάδες από την κούραση και τις υποχρεώσεις χρειάζονται ένα διάλειμμα και, απελπισμένοι πια, στρέφονται στον κόσμο του διαδικτύου. Αυτό, όμως, που αναρωτιέμαι είναι, αν έχουν σκεφτεί ότι τα παιδιά έχουν δικαίωμα και πρέπει να βαρεθούν, γιατί τότε γίνονται πιο δημιουργικά, γιατί τότε ο εγκέφαλος ψάχνει να βρει λύση σε αυτό που νιώθουν και ξαφνικά τα βλέπεις να έχουν στήσει ένα ολόκληρο παιχνίδι –όχι με αυτά τα ακριβά παιχνίδια της αγοράς, αλλά με σακούλες, χαρτοπετσέτες, οδοντογλυφίδες, σουπλά, πιρούνια και κουτάλια έχουν στήσει μια ολόκληρη πολιτεία. Αντ’ αυτού τους δίνουν μια έτοιμη, εύκολη και καθόλου δημιουργική λύση και, μάλιστα, οι περισσότεροι χωρίς επίβλεψη, αφού νιώθουν τη σιγουριά ότι τα παιδιά είναι δίπλα τους.

Δεν είναι, όμως, μόνα. Έχουν  ανοίξει άθελά τους, την πόρτα του σπιτιού τους σε χιλιάδες κόσμο. Κάθε λογής άνθρωποι, κακοποιητές, θύτες, κλέφτες, εκβιαστές, βρίσκονται εκεί μέσα και το πιο επικίνδυνο είναι ότι φορούν, όποια μάσκα θέλουν, χωρίς να τους αντιληφθεί κανείς.

Και τώρα θα σκέφτεστε «Μα το διαδίκτυο και η τεχνολογία προσφέρουν ευκαιρίες στα παιδιά και τους νέους!». Ναι, συμφωνώ κι εγώ με αυτό. Μπορούν  να επικοινωνήσουν –αν κι εγώ προτιμώ τη δια ζώσης επικοινωνία– ,  να ψυχαγωγηθούν, να βρουν πληροφορίες, να αναπτύξουν τη δημιουργικότητα –μέσα από κάποιες διαδικτυακές πλατφόρμες και υπηρεσίες που αναδεικνύουν τα ταλέντα και τις δεξιότητες των χρηστών–, καθώς και  να αναπτύξουν ψηφιακές δεξιότητες. Ωστόσο, αυτές οι εμπειρίες ενέχουν κινδύνους και είναι απαραίτητο τα παιδιά να είναι ενημερωμένα, προετοιμασμένα και εκπαιδευμένα.

Όταν ένα παιδί ή ένας έφηβος μπει στον κόσμο του διαδικτύου, θα συναντήσει επιθετικό και βίαιο περιεχόμενο στα βιντεοπαιχνίδια, σε εικόνες ή και σε βίντεο. Θα βρει πορνογραφικό υλικό που θα του δώσει μια λανθασμένη εντύπωση για την ερωτική συνεύρεση και θα αναπαράγει στερεοτυπικά πρότυπα. Η παραπληροφόρηση είναι ένα στοιχείο που υπάρχει μέσα στο διαδίκτυο. Η χειραγώγηση, η στρατολόγηση και η εκμετάλλευση είναι κάποια χαρακτηριστικά που συχνά κάνουν την εμφάνισή τους σε αυτό.

Ένα συχνό φαινόμενο είναι και ο διαδικτυακός εκφοβισμός, μαζί με τον εθισμό και τη σεξουαλική παρενόχληση. Ενήλικοι φορούν τη μάσκα ενός μικρού παιδιού, αποπλανούν παιδιά ή νέους και τους εκβιάζουν. Επίσης, ένας μεγάλος αριθμός εφήβων δεν έχει αντιληφθεί τον κίνδυνο που μπορεί να έχει ο διαμοιρασμός σεξουαλικού περιεχομένου που παράγεται από τους ίδιους (sexting). Έχουν τυφλωθεί από τον έρωτα ή από τη δίψα για μια νέα γνωριμία, που ο νους δεν τρέχει στις συνέπειες των πράξεών τους, δεν έχουν ενημερωθεί για το τι μπορεί να ακολουθήσει, γιατί για την πλειονότητα των γονέων είναι ταμπού να μιλούν για τέτοια θέματα. Τελικά, είναι πιο δύσκολο να έχουν ανοιχτές συζητήσεις με τα παιδιά τους ή να τα βλέπουν να μαραζώνουν από ένα λάθος που έκαναν γιατί δεν είχαν εκπαιδευτεί;

Έχουμε φτάσει να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας κυρίως με «like», «καρδούλες», «emoji» και «delete». Όλα χρειάζονται με ένα μέτρο κι αν αυτό το μέτρο δεν το βλέπουν τα παιδιά στους ίδιους τους γονείς, τότε με ποιο δικαίωμα απαιτούν από αυτά την απομάκρυνσή τους από το διαδίκτυο;

Μπορεί να αισθάνεστε αδύναμοι στο να προστατεύσετε τα παιδιά σας, όμως, πιστέψτε με, υπάρχουν τρόποι κι ας απουσιάζετε εξαιτίας της πολύωρης εργασίας από το σπίτι. Εκτός από τις εφαρμογές γονικού ελέγχου εκπαιδεύστε τα παιδιά σας, δώστε τους εφόδια, ώστε να αναγνωρίζουν τους κινδύνους, να φεύγουν μακριά τους, να τους μπλοκάρουν και να ζητούν βοήθεια. Κάντε μαζί τους συχνά συζητήσεις και υπενθυμίστε τους κινδύνους που κρύβει το διαδίκτυο. Φανείτε ανοιχτόμυαλοι –όσο δύσκολο και να είναι κάποιες φορές αυτό–, ώστε να σας μιλούν. Μη χάνετε την επικοινωνία μαζί τους. Δείξτε τους ότι θα είστε πάντα εκεί να τα ακούσετε, χωρίς επικρίσεις.