Συμφωνίες-πλαίσιο: μία νέα εποχή στις τεχνικές δημόσιες συμβάσεις

Κρύος ιδρώτας μας λούζει όλους όταν φέρνουμε στο μυαλό μας την ελληνική γραφειοκρατία. Για δεκαετίες ολόκληρες φαίνεται σαν να κινούμαστε με το χειρόφρενο σηκωμένο, χωρίς να μπορούμε να ξεκολλήσουμε για να πετύχουμε την πολυπόθητη ανάπτυξη χωρίς να ματώσουμε άδικα. Αρκετός κόπος απαιτείται έτσι κι αλλιώς για να ξοδεύουμε άδικα οικονομικούς και χρονικούς πόρους σε μη αποδοτικές διαδικασίες.
Στο επίπεδο δε των δημοσίων συμβάσεων για τεχνικά και τεχνολογικά έργα έχω ζήσει προσωπικά απίθανα προβλήματα όλα τα χρόνια που υπηρετώ την τοπική αυτοδιοίκηση, απόρροια των παθογενειών που επιβιώνουν διαχρονικά. Την ίδια στιγμή όμως δεν παραγνωρίζω ορισμένα χειροπιαστά βήματα προόδου των τελευταίων ετών τα οποία προέκυψαν ως αυτονόητη απαίτηση για την αντιμετώπιση της οικονομικής αλλά και της υγειονομικής κρίσης.

Τι κάνουμε όμως σε επίπεδο Δήμου Ηρακλείου; Θα ήθελα να εστιάσω σε μια μόνο σημαντική αλλαγή πλεύσης στις αναθέσεις δημοσίων συμβάσεων για τον τεχνικό τομέα.

Η δημοτική αρχή στο Ηράκλειο, αντιλαμβανόμενη εγκαίρως τις ανάγκες της εποχής μας,  έχει ήδη στραφεί στην αξιοποίηση προσφερόμενων διοικητικών εργαλείων, όπως οι συγκεντρωτικές τεχνικές δημόσιες συμβάσεις, κυρίως σε ό,τι αφορά στις μελέτες. Με τις συμβάσεις αυτές προσπαθεί να αντιμετωπίσει πλείστα από τα προβλήματα που έχουν ανακύψει στις αναθέσεις δημοσίων συμβάσεων. Οι συγκεντρωτικές συμβάσεις προσφέρουν:

• Ταχύτητα στην εκπόνηση μελετών με παράλληλη διατήρηση του «ανοικτού» χαρακτήρα των αναθέσεων.
• Μείωση του διοικητικού φόρτου που επιβαρύνει τις ήδη υποστελεχωμένες δημόσιες υπηρεσίες.
• Ανθεκτικότητα απέναντι σε συνεχείς αλλαγές της νομοθεσίας που έχουν ως συνέπεια μία σύμβαση πριν καν εγκριθεί να πρέπει να αλλάξει.
• Αποφυγή των προσφυγών (δικαστικών ή μη) που οδηγούν τις αναθέσεις να «σέρνονται» για χρόνια με πολλαπλές συνέπειες για το δημόσιο συμφέρον.

Οι συγκεντρωτικές συμβάσεις μελετών που εκπονούνται ήδη ή βρίσκονται σε διαγωνιστική διαδικασία για τον Δήμο Ηρακλείου αφορούν στην εκπόνηση μελετών ανέγερσης νέων κτιρίων σχολείων και βρεφονηπιακών σταθμών, στην βιοκλιματική διαμόρφωση κοινόχρηστων χώρων (12 εκπονούνται και άλλες 12 είναι υπό ανάθεση),  στην ενεργειακή αναβάθμιση υφισταμένων δημοτικών και σχολικών κτιρίων (εκπονούνται για 13 σχολεία και 1 ΚΑΠΗ), αλλά και στην αναβάθμιση ή ανάπλαση δημοτικών-αστικών οδών με έμφαση στην προσβασιμότητα (11 υπό ανάθεση).

Ο Δήμος Ηρακλείου, όμως, προχωρεί ένα βήμα παραπέρα, στη χρήση των συμφωνιών-πλαίσιο και για τις τεχνικές του συμβάσεις, μια δυνατότητα που δίνει ο Νόμος 4412/2016 και οι ευρωπαϊκές Οδηγίες. Η συμφωνία-πλαίσιο δεν είναι τίποτα άλλο από μια συμφωνία-«ομπρέλα» μεταξύ αρχών ανάθεσης και φορέων υλοποίησης, στην οποία καθορίζονται κάποιοι ή όλοι οι όροι, με βάση τους οποίους θα συναφθούν στη συνέχεια οι επί μέρους συμβάσεις (εκτελεστικές συμβάσεις), για τις οποίες δεν απαιτείται εκ νέου διαγωνιστική διαδικασία. Η διάρκεια της συμφωνίας-πλαίσιο μπορεί να φτάσει έως και τα τέσσερα χρόνια. 

Πέρα από τα πλεονεκτήματα που ήδη αναφέρθηκαν για τις συγκεντρωτικές συμβάσεις, η συμφωνία-πλαίσιο έχει μεγάλη ευελιξία στη διαδικασία ανάθεσης, αφού δεν απαιτείται να είναι καθορισμένοι όλοι οι όροι (π.χ. ακριβές αντικείμενο) και για πολλές μελέτες ή έργα γίνεται μία μόνο διαγωνιστική διαδικασία.

Πρόσφατα, είδαμε με ιδιαίτερη χαρά ότι η Κοινωνία της Πληροφορίας (ΚτΠ ΑΕ) και το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, που βρίσκονται στην αιχμή της τεχνολογίας, θα στραφούν στις συμφωνίες-πλαίσιο, προκειμένου να επιταχύνουν τις διαδικασίες υλοποίησης για την αναβάθμιση των τεχνολογικών συστημάτων του Δημοσίου, τόσο μεταξύ των ίδιων των υπηρεσιών, όσο και μεταξύ των υπηρεσιών και των πολιτών ή των επιχειρήσεων. Η εξέλιξη αυτή είναι ενδεικτική ότι ακόμα και οι οργανισμοί της κεντρικής κυβέρνησης έχουν ανάγκη από τη χρήση τέτοιων ευέλικτων διαδικασιών, με σκοπό να μειωθεί η γραφειοκρατική χρονοτριβή και να αυξηθεί η ανθεκτικότητα και η αποτελεσματικότητα των διαδικασιών, πάντα μέσα σε πλαίσιο απόλυτης διαφάνειας.

Η συμφωνία-πλαίσιο μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα είδη συμβάσεων (μελέτες, υπηρεσίες, προμήθειες, έργα) και θεωρείται ενδεδειγμένη ιδιαίτερα για την περίπτωση επαναλαμβανόμενων συμβάσεων. Ο Δήμος Ηρακλείου κάνει την αρχή με τη χρήση τους στην ανάθεση μελετών. Η επιτυχία σε αυτό το πεδίο θα προσφέρει τη δυνατότητα για επέκταση της χρήσης αυτού του πλαισίου και σε άλλους τομείς, με στόχο την μείωση του χρόνου και την αύξηση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών. Κάθε δυνατότητα βελτιστοποίησης πρέπει να αξιοποιείται και σε αυτή την κατεύθυνση κινούμαστε! Με τις οδηγίες του δημάρχου νοικοκυρεύουμε τα του οίκου μας ώστε να πετυχαίνουμε καλύτερα αποτελέσματα με λιγότερο διοικητικό κόπο. 

Έχουμε δουλειά ακόμα μπροστά μας αλλά το σίγουρο είναι ότι η αρχή ήδη έγινε. 

*Ο Γιάννης Αναστασάκης είναι Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, MSc

Αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων Δήμου Ηρακλείου