Σχολικός εκφοβισμός

Του Δημήτρη Μιμή

Από την έναρξη της πανδημίας και μετέπειτα ο σχολικός εκφοβισμός έχει εμφανιστεί  ορμητικότερος από προηγούμενες εποχές και μας δείχνει την παρουσία του κάθε ώρα και παντού. Παρουσιάζεται εκεί  που υπάρχουν παιδιά  και έφηβοι, σε σχολικό περιβάλλον ή μη,  αλλά κυρίως εκεί που υπάρχει αδυναμία και ευαισθησία από την πλευρά των παιδιών αλλά και   εκεί που η πολιτεία αδιαφορεί.

Πως όμως να εξηγήσουμε αυτήν την σκληρή συμπεριφορά  μεταξύ των παιδιών;  Το θέμα είναι πολυπαραγοντικό  και είμαι σίγουρος  ότι κανένας δεν θα αμφισβητήσει το γεγονός  ότι δεν συναντάμε σήμερα μια αύξηση της παρενόχλησης  κυρίως στα σχολεία. Αυτή η παρενόχληση σίγουρα έχει συνέπειες στην ψυχολογική διάθεση των παιδιών, ακόμα και αρκετά χρόνια αργότερα. Μπορεί ακόμα σε εύθραυστα  παιδιά  να φθάσουμε σε αυτοκτονίες επειδή αυτά δεν αποκαλύπτουν στους γονείς ή στο Σχολείο  τον εκφοβισμό. Επίσης έχει  παρατηρηθεί το φαινόμενο στα Σχολεία  να μην δίνουν σημασία στο γεγονός του εκφοβισμού ή τι συμβαίνει μεταξύ των μαθητών. Για παράδειγμα οι δάσκαλοι και οι καθηγητές πρέπει να προσέχουν τα αδύνατα σήματα που λαμβάνουν κατά την διάρκεια των διαλειμμάτων και όχι μόνο, όπως χλευαστικά ψευδώνυμα ή τα σπρωξίματα κ.α. Γνωρίζετε τι αισθάνεται ένα παιδί όταν τα άλλα παιδιά το περιγελούν; Είναι σκέτη καταστροφή γι΄  αυτό.  Θα απομονωθεί, δεν θα πει σε κανένα τίποτα από ντροπή και ίσως προβεί σε πράξεις απρόβλεπτες. 

Δεν είναι μονάχα η ύπαρξη του εκφοβισμού  στα σχολεία αλλά και τα κοινωνικά δίκτυα παίζουν εδώ το ρόλο τους. Ο εκφοβιστής μπορεί να στείλει απειλητικά μηνύματα στο θύμα του όταν αυτό βρίσκεται ακόμα  στο σπίτι του ή και στο κρεβάτι του. Οι εκφοβιστές  γνωρίζουν καλά ότι το παιδί ή ο έφηβος που εκφοβίζουν δεν θα μιλήσει γιατί ντρέπεται γιατί νοιώθει ενοχές και δυσκολεύεται να το πει στους γονείς  ή το Σχολείο του. Μάλιστα οι εκφοβιστές απειλούν τα θύματα τους ότι αν αποκαλύψουν τον εκφοβισμό θα κάνουν κακό σε κάποιο συγγενικό τους πρόσωπο.   

Πριν φθάσουμε σε περιπτώσεις αυτοκτονίας μαθητών από πράξεις παρενόχλησης η πολιτεία πρέπει να δράσει, δηλαδή να βρει ένα σχέδιο με στόχο την καταπολέμηση της σχολικής παρενόχλησης, κυρίως προσφέροντας στα θύματα προστατευτική υποστήριξη. Οι γονείς οφείλουν να στηρίξουν τα εκφοβισμένα παιδιά τους και όχι αυτοί οι ίδιοι να επιλύουν την υπόθεση  όπως συνέβη στις μέρες μας. 

Τον σχολικό εκφοβισμό πρέπει να τον βλέπουμε  ως ομαδικό φαινόμενο και όχι  ως πρόβλημα μεταξύ ενός εκφοβιστή  και ενός θύματος. Οι γονείς δεν πρέπει να παρεμβαίνουν  γιατί θα δυσκολέψουν τα πράγματα. Υπάρχουν φορείς της πολιτείας που επιλύουν τα θέματα αυτά. Οι καθηγητές, όμως,  μπορούν να επιλύσουν τον εκφοβισμό μέσα στα σχολεία, καλώντας τον εκφοβιστή  σε διάλογο και είμαι βέβαιος ότι ο διάλογος θα φέρει καρπούς.  Στον διάλογο αυτό ο καθηγητής θα προσπαθήσει να μοιραστεί τις ανησυχίες του με τον εκφοβιστή. Θα τον κάνει να συνειδητοποιήσει  ότι έχει λάθος και να ζητήσει συγνώμη από το θύμα του. Συνήθως στα παιδιά που εκφοβίζουν  υπάρχουν διαταραχές ταυτότητας, κατάθλιψη ή τραυματικά σοκ και ο εκφοβισμός είναι μια εκδήλωση του προβλήματος τους.  

Αν ο εκφοβισμός είναι εξωτερικός που κυρίως συνδέεται με τον κυβερνοχώρο τότε το θέμα είναι περίπλοκο. Σήμερα αυτό που κατάφερε το διαδίκτυο είναι ότι ο σχολικός εκφοβισμός δεν σταματά στην πόρτα του Σχολείου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα παιδιά είναι υπερσυνδεδεμένα με το διαδίκτυο οπότε ο εκφοβισμός δεν σταματά πουθενά. Ο εκφοβιστής μπορεί ανά πάσα στιγμή να παρενοχλήσει  ένα παιδί μέσω του κινητού τηλεφώνου του ή του υπολογιστή του και τότε  τα πράγματα θα δυσκολέψουν για το θύμα. 

Η πολιτεία και τα σχολεία θα πρέπει άμεσα να εκπαιδεύσουν δασκάλους για να αντιμετωπίσουν τον σχολικό εκφοβισμό και να προστατέψουν τα παιδιά μας. Στο θέμα μας, προστασία δεν χρειάζονται μονάχα τα θύματα. Προστασία   χρειάζονται και αυτοί που ασκούν εκφοβισμό αλλά από ειδικούς επιστήμονες και κυρίως οι γονείς αυτών που για δικούς τους λόγους δεν μπορούν η αδυνατούν να φροντίσουν τα παιδιά τους.    

Τέλος, να γνωρίζουμε ότι ο εκφοβισμός έρχεται εκεί που υπάρχουν δυσλειτουργίες μέσα στην οικογένεια και το παιδί δεν μπορεί ν΄ απευθυνθεί  στην οικογένεια του επειδή απουσιάζουν ή δεν είναι διαθέσιμοι οι γονείς του.