Πού βρίσκει αίμα ο λαϊκισμός στην Ευρώπη;

Του Νίκου Σακκά*

Πρέπει λοιπόν η γραμμή αξιοκρατίας και δημοκρατίας να ξαναχαραχτεί. Όχι δεν είναι μόνο θέμα δημοκρατίας το ποιοι θα μας εκπροσωπήσουν στην Ευρωβουλή! Είναι και θέμα αξιοκρατίας!

===

Σε μια συνέντευξη σε μια εφημερίδα με ρώτησε ο δημοσιογράφος πώς θα επηρεάσουν οι Ευρωεκλογές την καθημερινότητά μας. Ξέρω, πολλοί το θεωρούν πνευματική άσκηση να βρίσκουν σχέσεις των πάντων με τα πάντα. Αντίθετα, εγώ θα σας πω ότι δε θα την επηρεάσουν καθόλου, την καθημερινότητά μας. Και θα πρόσθετα ότι θα ανησυχούσα ιδιαίτερα αν οι ευρωεκλογές μπορούσαν να επηρεάσουν την καθημερινότητα στις ευρωπαϊκές περιφέρειες. Το μεγάλο αιτούμενο της εποχής μας λέγεται αποκέντρωση, να παίρνονται δηλαδή οι αποφάσεις όσο πιο κοντά και όσο περισσότερο γίνεται, από αυτούς τους ίδιους τους οποίους αφορούν. Να σπάσει η οικονομική εξάρτηση από το κέντρο- κράτος που είναι γεμάτη από διαφθορά, συναλλαγή και αναποτελεσματικότητα. Ας δει κανείς την Ελβετία για το πώς ακριβώς γίνεται αυτό. Κι ας μελαγχολήσει στην ιδέα ότι αυτό το μοναδικό σύστημα αληθινής περιφερειακής δύναμης και άμεσης δημοκρατίας το σχεδίασε ο Καποδίστριας...

Δε θα επηρεάσουν οι ευρωεκλογές την καθημερινότητά μας αλλά θα αφήσουν τη σφραγίδα τους στο δρόμο που θα πάρει η Ευρώπη, στο κατά πόσο το σπάνιο αυτό πείραμα που εμπνεύστηκαν μεγαλοφυείς, κατά βάση κεντροδεξιοί, πολιτικοί, αμέσως μετά τον πόλεμο (Schuman, Adenauer, Monnet, Gasperi, Churchill και αρκετοί ακόμη) θα πάρει ορμή ή θα ατροφήσει και θα καταλήξει σε μια μορφή οικονομικής συνεργασίας σαν αυτές που θα βρει κανείς πολλές, εδώ κι εκεί στον πλανήτη.

Η μεγάλη απειλή είναι ο λαϊκισμός. Ξεπερνάει τους παραδοσιακούς διαχωρισμούς αριστεράς και δεξιάς, περιλαμβάνει εθνικιστές τύπου Λεπέν και Καμένου, αριστερούς δημαγωγούς τύπου Τσίπρα και Βαρουφάκη, απολιθώματα τύπου ΚΚΕ, γραφικούς γελωτοποιούς σαν τον Γκρίλο, και άτομα με υστερόβουλη και φοβική ατζέντα όπως ο Φάρατζ στην Αγγλία.

Δε θέλω όμως να μιλήσω για αυτή την ανίερη αντί-ευρωπαϊκή συμμαχία. Θα περιοριστώ μόνο στους δύο λόγους που την καθιστούν αληθινά επικίνδυνη. Διότι ενώ τα συμπεράσματα και οι προτάσεις όλων των παραπάνω είναι γεμάτα ανοησίες, αοριστίες και υστεροβουλίες υπάρχουν δυο καίριες διαπιστώσεις τους, που είναι δυστυχώς ριζωμένες μες στην πραγματικότητα.

Το μεταναστευτικό και η εθνική ταυτότητα

Σε πρόσφατη συζήτηση στη Σουηδία, με αφορμή ένα βιβλίο που εξέδωσα πρόσφατα (Democracy again! - Amazon) ρώτησα τον αριστερό Σουηδό βουλευτή (Jens Holm, Left Party) γιατί διαχρονικά δεν υπήρξε ουσιαστική διαβούλευση στις τοπικές κοινωνίες στη Σουηδία για το θέμα της υποδοχής μεταναστών. Πόσοι, ποιοι, πού, πώς, πόσο. Γιατί τα θέματα αυτά αποφασίστηκαν ερήμην τους, σε υψηλό κεντρικό επίπεδο. Η απάντηση υπήρξε αποστομωτική και δηλωτική του τι συμβαίνει σήμερα στην Ευρώπη. “Γιατί θα κοιτούσαν όλοι αλλού και θα έκαναν όλοι πως δεν καταλαβαίνουν” !!

Και αυτό λοιπόν που δεν καταλαβαίνουν οι Σουηδοί πολίτες το κατάλαβε η μεγάλη καρδιά του πολιτικού συστήματος!

Όμως όλοι αυτοί οι μεγαλόκαρδοι άνθρωποι με βεβαιότητα ζουν μακράν των μουσουλμανικών γκέτο που αναπτύσσονται στην Ευρώπη σήμερα. Δεν αλλοιώνεται και δεν υποβαθμίζεται στο ελάχιστο το πολιτισμικό και κοινωνικό περιβάλλον τους, ούτε απειλείται η ταυτότητά τους. Κι έτσι μοιράζουν εύκολα παχιά λόγια και χτίζουν και μια όμορφη κι ανθρωπιστική ατζέντα πάνω τους, για να βιοπορίζονται. Κι αν δεν έχεις τις δομές και τους πόρους της Σουηδίας χτίζεις και μια Μόρια. Και καμιά δεκαριά ΜΚΟ να ροκανίζουν τα δις που ήρθαν από την ΕΕ χωρίς σε τίποτα να αλλάξουν την αθλιότητα που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη στη Λέσβο.

Όλα αυτά λοιπόν αποτελούν πραγματικό και όχι φαντασιακό πρόβλημα. Και αυτό το πραγματικό πρόβλημα είναι νερό στο μύλο κάθε εθνικιστικού αφηγήματος, από τα οποία διαθέτει πολλά η Ευρώπη.

Κι όμως, το μεταναστευτικό ήταν και είναι ευκαιρία για μια αληθινή άσκηση δημοκρατίας. Όπου οι πολίτες, με το χέρι στην τσέπη, θα αποφασίσουν “πόσους μετανάστες θέλουμε”. Διότι, επιπλέον, μόνο έτσι νοείται ανθρωπιστική απάντηση, αληθινή χαρά, μόνο έτσι ξέρουμε ποιος είναι τι. Όταν προτιμήσεις να κρυφτείς πίσω από γελοιότητες για 'την πλουτοκρατία που θα συλλάβουμε να πληρώσει' ποτέ δε θα νιώσεις τίποτα. Θα είσαι μόνο ένας αφελής πάνω στον οποίο επιτήδειοι απατεώνες πολιτικάντηδες θα χτίζουν ατζέντες και περιουσίες.

Αντ΄ αυτού, πού είδαμε λοιπόν τη δημοκρατία; Στην κρίση του Βρετανικού λαού, για ένα κατεξοχήν τεχνικό θέμα, για το οποίο τρία χρόνια μετά κανείς δε γνωρίζει τι ασκούς πρόκειται να ανοίξει και όπου ελήφθη μια απόφαση με μια οριακή πλειοψηφία. Και στην κρίση του ελληνικού λαού, που του ζητήθηκε να ψηφίσει ΝΑΙ ή ΟΧΙ σε ένα ασυνάρτητο και αστείο κείμενο που ελάχιστοι διάβασαν και ουδείς κατανόησε γιατί ήταν σχεδιασμένο για να είναι ακατανόητο. Ενώ η καθαρή του κρίση ανεστράφη εν μία νυκτί, μόλις κατέρρευσαν τα αφηγήματα με τα ταμπούρλα και φάνηκε στον ορίζοντα το φάσμα της πείνας και της Βενεζουέλας.

Όσο η δημοκρατία βιάζεται και γελοιοποιείται, ο λαϊκισμός θα φουντώνει. Που μας φέρνει στο δεύτερο, αληθινό πρόβλημα.

Η ελίτ των Βρυξελλών

Ξέρει κανείς κάποια πρωτοβουλία που πήρε Έλληνας Ευρωβουλευτής; Κάποιοι πήγαν στην Ευρωβουλή με σύνθημα την επιστροφή των κατοχικών δανείων. Έκαναν κάτι; H απλώς εξαπάτησαν τον κόσμο υποσχόμενοι ανοησίες;

Αυτή η ιδέα ότι ο καθένας μπορεί να λέει ό,τι θέλει ή να μη λέει τίποτα και να κάνει καλοπληρωμένες διακοπές στις Βρυξέλλες και να περνάει απαρατήρητος πρέπει να τελειώνει. Αυτά τα άρρωστα και απόλυτα πραγματικά φαινόμενα εγγράφονται, έστω και υποσυνείδητα αλλά απόλυτα δικαιολογημένα στη συνείδηση των Ευρωπαίων πολιτών, ως ελίτ.

Ως Έλληνες θα έπρεπε καλύτερα από τον οποιονδήποτε να γνωρίζουμε τη λεπτή διαχωριστική γραμμή που χάραξε συγκλονιστικά ο ίδιος ο Περικλής στον Επιτάφιό του μεταξύ δημοκρατίας (διὰ τὸ μὴ ἐς ὀλίγους ἀλλ’ ἐς πλείονας οἶκεῖν) και αξιοκρατίας (κατὰ δὲ τὴν ἀξίωσιν…ἀπ’ ἀρετῆς προτιμᾶται). Δυστυχώς η καταστροφή της παιδείας μάς αφαίρεσε αυτό το σπάνιο πλεονέκτημα.

Πρέπει λοιπόν η γραμμή αξιοκρατίας και δημοκρατίας να ξαναχαραχτεί. Όχι δεν είναι μόνο θέμα δημοκρατίας το ποιοι θα μας εκπροσωπήσουν στην Ευρωβουλή! Είναι και θέμα αξιοκρατίας! Η Ευρωβουλή δεν πρέπει να είναι ανοικτή για τους διάφορους βουβούς άσχετους ούτε πάρκινγκ των κομματικών σωλήνων. Διότι αυτό είναι σήμερα. Και αυτό εξοργίζει, αποστασιοποιεί τους πολίτες και τροφοδοτεί την θεωρία της ελίτ και τον αντιευρωπαϊσμό που πάει μαζί της.

Χρειάζεται μια θεσμική επανάσταση- ας πούμε με τη μορφή μιας πανευρωπαϊκής εξέτασης που θα επιλέξει πρώτα άτομα που έχουν ένα αξιόλογο τεχνικό υπόβαθρο να συμμετέχουν αληθινά στο σχεδιασμό της Ευρώπης. Μόνο μέσα από αυτό το δείγμα, αφού έχουμε αποκλείσει όλους τους πολλούς ανόητους και άσχετους, μπορεί να έχει νόημα η δημοκρατική επιλογή.

Αλλιώς απλώς προσπαθούμε να χτίσουμε τον Παρθενώνα με τη δημοκρατική ψήφο και όχι με την αριστεία του Φειδία. Και στεναχωρούμαστε μετά, όταν μας προκύπτει παράγκα του καραγκιόζη.

Ας είναι τουλάχιστον να μη βλέπουν από πουθενά το γελοίο πόνημά μας, τα ιερά τέρατα του παρελθόντος μας.

*Ο Νίκος Σακκάς είναι Δρ. Μηχανικός, καθηγητής στο ΤΕΙ Κρήτης, επισκέπτης καθηγητής στο πανεπιστήμιο Hull της Αγγλίας, μέτοχος σε διεθνείς εταιρείες έντασης τεχνολογίας και τακτικός εμπειρογνώμονας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε θέματα καινοτομίας

Είναι υποψήφιος ευρωβουλευτής με τη Δημιουργία ξανά!