Της Κατερίνας Μαλλιωτάκη
Η αυτοεικόνα, δηλαδή η άποψη που έχουμε για τον εαυτό μας, ξεκινάει από την παιδική μας ηλικία και είναι πολύ σημαντική για την διαμόρφωση της προσωπικότητάς μας. Τα μηνύματα που δέχεται ένα μικρό παιδί από την οικογένεια, το σχολείο και την κοινωνία διαπραγματεύονται πάντα το ίδιο θέμα. Μ αγαπούν ή δεν μ αγαπούν; Με την πάροδο του χρόνου βέβαια κατασκευάζουμε μια σχετικά σταθερή εικόνα για τον εαυτό μας, καθώς τον συγκρίνουμε με τους άλλους ή με τις προσδοκίες που έχουμε για αυτόν.
Η αυτοεικόνα αφορά όλα αυτά που πιστεύουμε για τον εαυτό μας δηλαδή το ποιοι είμαστε, ποια είναι τα φυσικά ή τα ψυχολογικά μας χαρακτηριστικά, τα προσόντα ή οι αδυναμίες μας. Την διαμόρφωση αυτή την πετυχαίνουμε κοιτώντας εσωτερικά μέσα μας τα βιώματα που κουβαλάμε. Το καθρέφτισμα αυτό έχει να κάνει με το πώς βλέπουμε εμείς τον εαυτό μας αλλά και πως μας βλέπουν οι άλλοι.
Συνήθως η αυτοαντίληψη συνδέεται με την αυτοεκτίμηση. Όταν μιλάμε για αυτοαντίληψη εννοούμε όλα αυτά που γνωρίζουμε για τον εαυτό μας π.χ Έχω μαύρα μάτια, είμαι ψηλή , μέτρια μαθήτρια, και πολύ ευαίσθητη. Όταν μιλάμε πάλι για αυτοεκτίμηση, εννοούμε την αίσθηση που έχει κάποιος για την προσωπική του αξία. Αυτό έχει να κάνει με το πόσο σημαντικός νοιώθει για τον εαυτό του ανεξάρτητα με αυτά που έχει καταφέρει στην ζωή του. Μετριέται δηλαδή με την αξία που αποδίδουμε στον εαυτό μας, σε συνδυασμό με την άποψη που έχουν και οι άλλοι για εμάς.
Η διαφορά της αυτοεκτίμησης από την αυτοπεποίθηση.
Η αυτοπεποίηθηση είναι η πίστη που έχει ένας άνθρωπος για τον εαυτό του και τις ικανότητες του. Μπορεί κάποιος δηλαδή ν έχει αυτοπεποίθηση σε έναν τομέα της ζωής του αλλά να μην έχει σε κάποιους άλλους. Π.χ να νοιώθει πολύ καλά για τις ικανότητες του στην επαγγελματική του ζωή αλλά να μην τα καταφέρνει καλά στις διαπροσωπικές του σχέσεις. Η αυτοπεποίθηση συμπεριλαμβάνει τον αυτοσεβασμό και την αξιοπρέπεια καθώς τονώνουν την πεποίθηση μας ότι είμαστε ικανοί ν ανταποκριθούμε στις προκλήσεις της ζωής. Αν θέλουμε περισσότερες πληροφορίες για την αυτοπεποίθηση θα λέγαμε ότι χτίζεται και αυτή στην παιδική μας ηλικία και έχει σχέση με όσα θετικά ή αρνητικά μας έχουν συμβεί, τις προσωπικές μας επιλογές καθώς και γεγονότα που μας στιγμάτισαν. Η καταγωγή και το περιβάλλον επίσης επηρεάζουν τον τρόπο που διαμορφώνεται αυτή.
Η αυτοεκτίμηση έχει πάλι πιο διευρυμένες πτυχές από την αυτοπεποίθηση. Επηρεάζει τις σχέσεις μας με τους άλλους, το είδος των γεγονότων και των ανθρώπων που προσελκύουμε στην ζωή μας, και την ψυχική μας υγεία. Αν θα θέλαμε να το αποδώσουμε πιο απλά θα λέγαμε ότι είναι η βάση που πάνω της θα μπορούσαμε να χτίσουμε την αυτοπεποίθηση. Επομένως αν μπορούσαμε ή αν θέλαμε ν αλλάξουμε κάτι στην ζωή μας ένα συγκεκριμένο πρόβλημα δηλαδή ή μία κατάσταση θα ξεκινούσαμε πάνω από όλα από την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης μας.
Μικροί μύθοι.
Η αντίληψη του τι είναι υψηλή ή χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να είναι παραπλανητική γιατί κανένας άνθρωπος δεν έχει απόλυτο και σταθερό τρόπο να σκέφτεται. Πάντα εξαρτάται από τον τρόπο που νοιώθει.
Όλοι έχουμε στιγμές κατά τις οποίες νοιώσαμε άσχημα με τον εαυτό μας, ενοχές, ντροπή ή ανημπόρια . Αυτό δεν σημαίνει ότι απαραίτητα έχουμε και χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Κάποιος που δεν είχε ευτυχισμένη παιδική ηλικία είναι καταδικασμένος να περάσει την υπόλοιπη ζωή του νιώθοντας αρνητικά και μειονεκτικά για τον εαυτό του. Αυτό μπορεί να αλλάξει και να διαπραγματευτεί μια καινούργια ζωή.
Μεγάλες αλήθειες.
Ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε για τον εαυτό μας καθορίζει και το είδος της συμπεριφοράς που δείχνουμε στους άλλους.
Ο ιδανικός εαυτός δεν είναι κάτι στατικό. Αναδιαμορφώνεται κατά την ανάπτυξή μας διαρκώς.
Η ιδανική εικόνα αναφέρεται σε εκείνο που θα θέλαμε να είμαστε (σωματικά, σε επίπεδο συμπεριφοράς, επιτευγμάτων) και σ αυτό που είμαστε.
Η δική μας ξεχωριστή ταυτότητα αφορά την ισορροπία μεταξύ του εαυτού μας και των άλλων. Είναι σημαντικό λοιπόν να τον γνωρίσουμε όπως πραγματικά είναι, καθώς κάθε άτομο είναι μοναδικό και ξεχωριστό, με τις δικές του εμπειρίες και τα δικά του επιτεύγματα.
Αν θέλουμε να ξεπεράσουμε την αρνητική εικόνα για τον εαυτό μας θα πρέπει να αναρωτηθούμε: « Είμαστε ανεπαρκής σε σχέση με ποιόν;» και σε τι πράγμα;» Με άλλα λόγια να μάθουμε να εξετάζουμε την αδυναμία μας μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο και με συγκεκριμένα κριτήρια.
Χρειάζεται να μάθουμε να διαχωρίζουμε το τι είναι πεποίθηση (π.χ είμαι ανίκανος) από το τι είναι γεγονός (έχω καστανά μάτια).
Για το τέλος είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε ότι για να αποκτήσουμε αυτοεκτίμηση χρειάζεται να μάθουμε να δίνουμε εναλλακτικές και πιο ρεαλιστικές εξηγήσεις στον εαυτό μας, που θα είναι βοηθητικές για να τον αγαπήσουμε και να τον σεβαστούμε με τα ελαττώματα αλλά και τα προτερήματα του.
