Πολιτικές παρελθόντα Χρόνου

Του Γιώργου Πανταγιά* 

Στην τροχιά ολοκλήρωσης του εκλογικού κύκλου έχει εισέλθει η χώρα, ανεξάρτητα από το πότε θα στηθούν οι κάλπες. Με το βλέμμα στραμμένο σε αυτές κυβερνητικά αλλά και κομματικά επιτελεία αποκρυσταλλώνουν σταδιακά τη στρατηγική την οποία προτίθενται να ακολουθήσουν. Εύλογο είναι να παρακολουθούν επισταμένως τις δημοσκοπήσεις προσπαθώντας να αλιεύσουν τις τάσεις της κοινής γνώμης. Και κυρίως τις αναμονές και προσδοκίες που τη διαπερνούν. 

Ούτως ή άλλως το εκλογικό σώμα δεν είναι στατικό. Ουσιαστικά σε αυτό καθρεφτίζονται οι κοινωνικές διεργασίες, οι ιδεολογικές μετατοπίσεις, οι πολιτικές αναδιατάξεις. Με άλλα λόγια υπόκειται σε μεταβολές και αναπροσαρμογές. Οι προσανατολισμοί των εκλογέων επηρεάζονται από τις συνθήκες που επικρατούν την κάθε περίοδο. 

Στη διάρκεια της χρεοκοπίας κυρίαρχη ήταν η διάθεσή τους να τιμωρήσουν τα κόμματα εξουσίας του παλιού δικομματισμού. Στην τωρινή φάση, οι προτεραιότητες τους είναι εντελώς διαφορετικές, προτάσσοντας τη σταθερότητα και την ασφάλεια. Πάντως και στις δύο περιπτώσεις οι ψηφοφόροι επιλέγουν με κριτήριο το αντί. Στη μεν πρώτη ήταν η αποκαλούμενη αντισυστημική ψήφος, ενώ στη δεύτερη η αντισύριζα, η οποία όπως φαίνεται εξακολουθεί και παραμένει ισχυρή. Έτσι βλέπουμε οι εκλογικές συμπεριφορές των πολιτών να ακολουθούν μια  πορεία ταλάντευσης όμοια με αυτή του εκκρεμούς.

Όπως έχει φανεί, στον πολιτικό ανταγωνισμό κερδίζει εκείνος που εκφράζει τις απαιτήσεις μιας συγκεκριμένης συγκυρίας. Είτε αυτές εδράζονται σε λαϊκισμούς και ανορθολογισμούς. Είτε βρίσκονται σε εναρμόνιση με τη ζώσα πραγματικότητα. Η χαρά των δημαγωγών είναι να πολιτεύονται υποσχόμενοι τα πάντα, αδιαφορώντας για την αξιοπιστία και φερεγγυότητα των προτάσεων τους. Στον αντίποδά τους κρίνονται και αξιολογούνται εκείνοι που διεκδικούν να είναι φορείς ενός αναγεννητικού προτάγματος.

Εν τούτοις το εγχώριο πολιτικό σύστημα εξακολουθεί να υπολείπεται των αναγκών της χώρας και των πολιτών. Και αυτό γιατί είναι δέσμιο της ψηφοθηρίας και της μικροπολιτικής. Η απροθυμία για τομές και αλλαγές σε καίριους τομείς της παραγωγικής και οικονομικής δραστηριότητας, της διοίκησης και των θεσμών είναι δείκτης μεταρρυθμιστικής αδράνειας και στασιμότητας. Το χειρότερο δε είναι ότι συντηρεί και αναπαράγει μια κοινωνία χαμηλών προσδοκιών. Με τη νόθευση των απαραίτητων πολιτικών επιχειρείται διαρκώς ο εξευμενισμός του εκλογικού σώματος. Εξ ου και προκρίνονται ενέργειες μέσου όρου και συγκερασμού διαφορετικών προσεγγίσεων, κρατώντας ζωντανές τις πελατειακές σχέσεις, τις συντεχνιακές πρακτικές, την κομματοκρατία και τη μετριότητα.  Ταυτόχρονα δε, αφήνεται ζωτικός χώρος στις δυνάμεις του λαϊκισμού. 

Τις διαχρονικές παθογένειες οι οποίες κράτησαν την Ελλάδα έξω από τις συντεταγμένες του χωροχρόνου της ανάπτυξης και των προηγμένων ευρωπαϊκών κοινωνιών, αντί να τις αποκηρύξουμε πράττουμε το αντίθετο. Μάλιστα διαπερνούν οριζόντια το σύνολο των κομματικών σχηματισμών. Τρανό παράδειγμα η διακομματική αποδοχή που βρήκαν δύο εξαμβλωματικές κυβερνητικές επιλογές: Η πρώτη  είναι η κατοχύρωση αυθαιρέτων σε καταπατητές δασικών εκτάσεων. Και η δεύτερη, η επιστροφή των αντιεμβολιαστών υγειονομικών στους χώρους της δημόσιας υγείας.

Συμπολίτευση και αντιπολίτευση υπηρετώντας πιστά πελατειακές ενέργειες, βρέθηκαν στο ίδιο μήκος κύματος αποδεχόμενες τις, δίχως να διατυπώσουν την παραμικρή πολιτική  ένσταση. Φαίνεται πλέον καθαρά, πως οι κατεστημένες κομματικές δυνάμεις νοιάζονται και αγχώνονται περισσότερο για τη δική τους επιβίωση και ανθεκτικότητα, ανατροφοδοτώντας την κρίση εμπιστοσύνης που αντιμετωπίζουν από σημαντικό τμήμα του εκλογικού σώματος. 

Το κυβερνών κόμμα αλλά και αυτό της αξιωματικής αντιπολίτευσης εγκλωβισμένα στο μικρόκοσμό τους, υποκαθιστούν την αξία της πολιτικής με την ψηφοθηρία και τη μικροπολιτική.  Επενδύοντας στο στρατήγημα του αντί, στο αντισύριζα και στο αντιδεξιά, το μόνο που επιτυγχάνουν είναι να γίνονται δέσμια μιας κοινωνίας χαμηλών προσδοκιών. Ως εκ τούτου η κυριαρχία και αποδοχή που απολαμβάνουν ακολουθώντας πολιτικές παρελθόντα χρόνου, εδράζονται στο μη χείρον.    

*Συμβούλου Στρατηγικής και Επικοινωνίας

Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου της POLITY