Μανώλης Γλέζος: η αντάρτικη, πατριωτική, οικουμενική συνείδηση

Του Αριστομένη Συγγελάκη*

«Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,

δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...

Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές

σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !

Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα!»

Οι στίχοι αυτοί με τους οποίους αποχαιρέτησε ο Άγγελος Σικελιανός τον εθνικό ποιητή Κωστή Παλαμά μετατρέποντας την κηδεία του στην πρώτη παλλαϊκή αντιστασιακή πράξη κατά τη διάρκεια της Κατοχής είναι οι πλέον κατάλληλοι για να αποχαιρετήσουμε τον Μανώλη Γλέζο. Το σύμβολο της Εθνικής και Ευρωπαϊκής Λαϊκής Αντίστασης ενάντια στον ναζισμό και τον φασισμό. Τον άνθρωπο, που αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του στην υπηρεσία της Πατρίδας, της Ελευθερίας, της Ισότητας, της Δημοκρατίας. Τον άνθρωπο που ένωσε, όσο κανείς, τους Έλληνες και υπερασπίστηκε με σθένος τους αδύναμους και καταπιεσμένους όπου γης. 

Τα έφερε όμως έτσι η ζωή ώστε σήμερα ο τελευταίος αποχαιρετισμός του μεγάλου αγωνιστή να γίνει σε εξαιρετικά στενό οικογενειακό κύκλο αντί να εξελιχθεί σε ένα πάνδημο συλλαλητήριο για Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση, για Δημοκρατία κι Εθνική Ανεξαρτησία!

Αντί για αποχαιρετισμό προς τον αγαπημένο μας Πρόεδρο, τον γλυκό μας Μανώλη, προτίμησα να μοιραστώ μαζί σας μερικές μνήμες της τελευταίας περιόδου, που είχα την τιμή (από το 2003) να συνεργάζομαι μαζί του και το προνόμιο να αποκαλεί «συναγωνιστή» την ταπεινότητά μου ο γίγας της Ελληνικής και Παγκόσμιας Ιστορίας.  

  13-15 Σεπτεμβρίου 2013, Βιάννος. Ο Μανώλης Γλέζος τιμά την 70^η επέτειο του Ολοκαυτώματος της Βιάννου συμμετέχοντας στο 2^ο Πανελλήνιο Συνέδριο για τα Ολοκαυτώματα και τις Γερμανικές Αποζημιώσεις. Ο Μανώλης φτάνει στη Βιάννο το βράδυ της 12^ης Σεπτεμβρίου και πάει κατευθείαν στο Βλαχάκειο Πνευματικό Κέντρο να παρακολουθήσει τη θεατρική παράσταση «ο Ερωτόκριτος», που ανεβάζουν οι μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Βιάννου.

Η παρουσία του και τα ζεστά, ανθρώπινα, λόγια του ενθουσιάζουν τον κόσμο και γοητεύουν τα παιδιά. Ο Μανώλης, άλλωστε, ξέρει όσο κανείς άλλος, να ξεκλειδώνει την ανθρώπινη ψυχή. 

Έχουν ήδη αποφασίσει να του πάρουν συνέντευξη από τον Μανώλη Γλέζο για το αξιόλογο μαθητικό περιοδικό της ΣΤ’ του δημοτικού σχολείου Βιάννου «το Πεφταστέρι». Την επόμενη μέρα η συνέντευξη εξελίσσεται σε βιωματικό εργαστήριο σύγχρονης ιστορίας – και όχι μόνο – και συναρπάζει τα παιδιά όσο και τον Μανώλη. 

Παρά τα 91 χρόνια του ο Μανώλης είναι αεικίνητος και ακατάβλητος. Έρχεται νωρίς το πρωί στο Συνέδριο και φεύγει αργά το βράδυ. Μετέχει με πάθος σε όλες τις συζητήσεις, όχι σπάνια διαφωνεί με τους συναγωνιστές του. Ο λόγος του, βαθιά πολιτικός αλλά ανθρώπινος, ριζοσπαστικός αλλά ενωτικός, συνεγείρει τις συνειδήσεις. Καλεί σε ανυποχώρητο αγώνα για Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση!

Οι σύνεδροι, Έλληνες Γερμανοί, Ιταλοί, ενθουσιάζονται! Στο περιθώριο του Συνεδρίου ο κόσμος δεν αφήνει σε ησυχία τον Μανώλη. Ρουφούν κάθε του λέξη, φωτογραφίζονται μαζί του, του δείχνουν με κάθε τρόπο την αγάπη τους. Κι αυτός τους την ανταποδίδει απλόχερα. Ίσως κανέναν άλλο δεν έχουν λατρέψει οι Έλληνες όλου του πολιτικού φάσματος όσο τον Μανώλη Γλέζο. Αφηγείται γλαφυρά ιστορίες από την Εθνική Αντίσταση, από τη φυλακή και την εξορία αλλά και την εμπειρία του από το αμεσοδημοκρατικό εγχείρημα στ’ Απεράθου της Νάξου, όπου υπηρέτησε ως κοινοτάρχης στα τέλη της δεκαετίας του 1980. 

Στο κλείσιμο του Συνεδρίου ο Πρόεδρος με μία παροιμιώδη ομιλία του είναι σαφές ότι δίνει το σύνθημα στη νέα γενιά να πάρει τη σκυτάλη του αγώνα διαφυλάσσοντας ως κόρη οφθαλμού την ενότητα του κινήματος! 

17 Νοεμβρίου 2017, Πολυτεχνείο. Ο Μανώλης Γλέζος, με υψωμένη γροθιά, υπό καταρρακτώδη βροχή, καταθέτει στεφάνι στους ήρωες της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Η φωτογραφία αυτή συγκλόνισε και συνεχίζει να συγκλονίζει τους Έλληνες και όλους της δημοκράτες όπου γης! 

5 Μαρτίου 2018, Αλκυονίδα. Εκδήλωση του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα για την 75η επέτειο της κορυφαίας πράξης της Εθνικής Αντίστασης: της παλλαϊκής διαδήλωσης στην Αθήνα, που πέτυχε τη ματαίωση της πολιτικής επιστράτευσης και έσωσε τον ανθό της νεολαίας μας από τα κάτεργα του Χίτλερ.

Ο Πρόεδρος δεν είναι καλά. Μπαινοβγαίνει στο νοσοκομείο. Λίγες ώρες πριν την εκδήλωση δεν γνωρίζουμε αν θα έλθει. Η ώρα πλησιάζει. Αγωνιούμε… Κι όμως, ο Μανώλης Γλέζος, για άλλη μια φορά, δηλώνει παρών!

Ο συντονιστής της εκδήλωσης Μανώλης Χατζηνάκης τον υποδέχεται με μία εξαίσια μαντινάδα:

«Έλα της αστραπής παιδί και της βροντής εγγόνι,
που δεν σε γονατίσανε ενός αιώνα χρόνοι!».

Ο Πρόεδρος με λόγο εξεγερτικό αφηγείται τα γεγονότα της εποχής, μιλά για το έπος της Εθνικής μας Αντίστασης, τις διαχρονικές ευθύνες των ελληνικών κυβερνήσεων και απαιτεί από τη Γερμανία Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση!

Ξεσηκώνει τον κόσμο, που έχει πλημμυρίσει τον ιστορικό κινηματογράφο. Ξάφνου ο Μανώλης Γλέζος κλείνει φορτισμένος την ομιλία του κι αποχωρεί. Ανεβαίνει το μακρύ διάδρομο της Αλκυονίδας με δυσκολία. Πολλοί σπεύδουν να τον βοηθήσουν. Παίρνει μερικές ανάσες και συνεχίζει. Η καρδιά μας γυρίζει στη θέση της.

27 Απριλίου 2018, Πλατεία Συντάγματος. Σημείο εκκίνησης της διαδήλωσης του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα προς την πρεσβεία της Ο.Δ. της Γερμανίας, κατά την 77^η επέτειο της εισβολής της Βέρμαχτ στην Αθήνα. 

Δεν ζητούμε από τον Πρόεδρο να έλθει για να τον προφυλάξουμε. Η εκδήλωση ξεκινά, στην πλατεία έχουν μαζευτεί πολλοί συναγωνιστές: ο Βασίλης Μπρακατσούλας και ο Χρήστος Τσιντζιλώνης, Αντιστασιακοί και συμπρόεδροι του Εθνικού Συμβουλίου, ο αγωνιστής της αντιδικτατορικής Αντίστασης Περικλής Κοροβέσης, ο στρατηγός Αλευρομάγειρος, η Αλεξάνδρα και η Γεωργία Σάντα, δεκάδες μέλη του Εθνικού Συμβουλίου, εκπρόσωποι μαρτυρικών χωριών και πλήθος κόσμου. Ξεχωρίζει η παρουσία του Γερμανού συναγωνιστή μας Chrstophe Schminck – Gustavus, Ομότιμου Καθηγητή Ιστορίας του Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης. 

Ξαφνικά ο Μανώλης Γλέζος εμφανίζεται στην πλατεία σε αναπηρικό καροτσάκι. Δυο λόγια λέει μόνο αλλά ο κόσμος ενθουσιάζεται. Βλέπει μπροστά του τη ζωντανή ιστορία του τόπου να παραμένει στις επάλξεις.

Συνεχίζει μαζί μας, μέχρι την πρεσβεία της Ο.Δ. της Γερμανίας. Και εισπράττει κι αυτός, μαζί με εκατοντάδες διαδηλωτές, την απογοήτευση της ερμητικά κλειστής πόρτας και του εκκενωμένου κτιρίου, της υβριστικής δηλαδή στάσης της γερμανικής κυβέρνησης απέναντι στους βετεράνους της Αντίστασης και τον ελληνικό λαό. Δικαίως οργίζεται και με το μπαστουνάκι του τοποθετεί, συμβολικά, το ψήφισμα του Εθνικού Συμβουλίου στον τοίχο της πρεσβείας.

    «Θα πεθάνω όρθιος!» μας έλεγε συχνά ο Μανώλης. Κι αυτό έκανε. Έμεινε στις επάλξεις του αγώνα μέχρι το τέλος! Από την μαγική εκείνη νύχτα στην Ακρόπολη μαζί με τον αδελφικό του φίλο Λάκη Σάντα, έως την αιωνιότητα!

Το κράτος τον καταδίωξε, η Πατρίδα τον αγκάλιασε. Οι κομματικοί μηχανισμοί τον πίκραναν, ο κόσμος της Αριστεράς τον τίμησε. Ο ελληνικός λαός, στο σύνολό του, τον έβαλε στην καρδιά του. Οι δημοκράτες, όπου γης, τον θεωρούν σύμβολο Αντίστασης. Η Ιστορία, ήδη, τον δικαίωσε!  

Ο Μανώλης Γλέζος μας δείχνει το δρόμο της τιμής, της περηφάνιας, του αγώνα. Δικό μας χρέος είναι να ακολουθήσουμε τα βήματά του! Να συνεχίσουμε με συνέπεια, ενότητα και αποφασιστικότητα τον αγώνα! Μέχρι τη νίκη!

ΑΘΑΝΑΤΟΣ Ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΛΕΖΟΣ! Ο ΑΓΩΝΑΣ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ!

* Ο Αριστομένης Συγγελάκης είναι Συγγραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα