Λιόφυτα ή χειμαδιά; Η ανεπούλωτη πληγή στο κρητικό τοπίο

Αν υπάρχει κάποιος, ο οποίος δεν αντιλαμβάνεται την προϊούσα αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος στην Κρήτη και δε βλέπει την καταστροφή της φύσης και τις άμεσες συνέπειες που έχει στους ανθρώπους και στη ζωή τους – “επί δικαίων και αδίκων” - είναι ή τυφλός και αδαής ή συνένοχος και επομένως άκρως επικίνδυνος.

Και βέβαια δε φταίει για όλα η κλιματική αλλαγή, η οποία, εξάλλου, δεν προκύπτει από μόνη της.

Είναι πλέον ζωτική ανάγκη ν’ ανοίξουμε τα μάτια μας και για όσα βλέπουμε και γνωρίζουμε, να μιλήσουμε ξεκάθαρα και χωρίς υπεκφυγές και περιστροφές γύρω από το πρόβλημα. Πρέπει επιτέλους να αναδειχτεί σε όλες τις διαστάσεις, με όλους τους τρόπους και μορφές η ανθρωπογενής καταστροφή που “κατατρώει” το οικοσύστημα με ανεξέλεγκτους ρυθμούς, αποδιοργανώνει τη φυσιολογική λειτουργία και ισορροπία και τους φυσιολογικούς όρους ζωής.

Και εδώ καταρχήν θα αναφερθούμε σε μια πλευρά αυτού του ζητήματος ή αλλιώς σε μια από τις πολλές αιτίες που είναι βασική, την αδέσποτη βόσκηση-παράνομη και κακώς εννοούμενη κτηνοτροφία.

Αρχικά να ξεκαθαρίσουμε τη θέση μας, για να προλάβουμε κάθε παρεξήγηση: καμία μομφή - το αντίθετο, αξίζει στήριξη και έπαινο - για τους επαγγελματίες κτηνοτρόφους, οι οποίοι, ακολουθώντας και εφαρμόζοντας τις σωστές πρακτικές, φιλικές για το περιβάλλον και την κοινωνία, εκτρέφουν τα παραγωγικά ζώα τους μέσα σε νομικά και κανονικά πλαίσια και τιμούν το επάγγελμά τους, τον τόπο καταγωγής τους και κάτω από αντίξοες συνθήκες, με κόπο, σύστημα, οργάνωση και ευσυνειδησία, συμβάλλουν με τα άριστα προϊόντα τους (κρέας και γαλακτοκομικά) στην τοπική και εθνική οικονομία. Αυτοί αξίζουν κάθε στήριξη και έπαινο από την κοινωνία και την Πολιτεία, καθώς επίσης έχουν το δίκιο με το μέρος τους.

Όμως στον αντίποδα, “νόμιμα” κα παράνομα μικρά, μεγάλα και τεράστια κοπάδια, πολύ μεγαλύτερα από τη φέρουσα ικανότητα των διαφόρων περιοχών, πεδινών, ημιορεινών και ορεινών, με σήμανση (ενώτια) ή χωρίς, τα οποία ανήκουν σε γνωστούς και “άγνωστους” ιδιοκτήτες, βόσκουν αδέσποτα ή ανεπιτήρητα, εννοείται έξω από τα όρια των ιδιόκτητων βοσκοτόπων, και συνήθως οργανωμένα και σκόπιμα με υψηλού επιπέδου παβλοφικά αντανακλαστικά, λυμαίνονται καλλιέργειες άνυδρα και ποτιστικά λιόφυτα, οπωροφόρα δέντρα, εξαφανίζοντας τις παραδοσιακές ποικιλίες, κηπευτικά, περιβόλια, πλατείες, δρόμους, σχολικούς κήπους, σώχωρα και νεκροταφεία, σε πολλές περιοχές του νησιού μας, σε επαρχιακούς δρόμους, στον ίδιο τον ΒΟΑΚ...

Η κατάσταση αυτή έχει γίνει τραγική, γιατί εμπεδώνεται κατά τα φαινόμενα μια κατάσταση εκτός νόμου και, όταν τη φωτίζουν τα φώτα της δημοσιότητας, απίστευτη και γλαφυρή, που βέβαια δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση παραδοσιακότητα.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η απόλυτη καταστροφή λιόφυτων, οπωρώνων και καλλιεργειών, οι αυθαίρετες περιφράξεις ιδιοκτησιών, ιδιωτικών και δημόσιων αδιακρίτως, κτηνοτροφικά άβατα, τραγελαφικές κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις με εντελώς αντικανονικές προδιαγραφές, πολλές φορές στολισμένες με κρανία ζώων, διάβρωση και καταστροφή της μορφολογίας του εδάφους, ενώ γκρεμίζονται οι ιστορικές και παραδοσιακές αναβαθμίδες (“πεζούλες”), οι οποίες, όχι απλώς χαρακτηρίζουν αλλά και στηρίζουν το κρητικό τοπίο και την ανθρώπινη και φυσική ζωή και διαμορφώθηκαν με πολύ ευσυνειδησία, φιλότιμο και παροιμιώδη εργατικότητα από ήρωες μάρτυρες, με ιδρώτα και αίμα πολλών γενεών.

Χάνεται και καταστρέφεται έτσι η φυσιολογική αρχιτεκτονική του τοπίου, η βιοποικιλότητα (ζώα, πουλιά και άγρια φυτά του τόπου), πηγές νερού (πολλές απ’ αυτές υψηλής αρχαιολογικής αξίας), αρχαιολογικά μνημεία και χώροι εξελίσσονται σε “κρανίου τόπους”, βουνά, λόφοι, περιοχές φυσικού κάλλους... Λες και πέρασε πρόσφατα ο Ιμπραήμ πασάς!

Ό,τι δηλαδή δημιούργησε διαχρονικά η φύση και οι φυσιολογικοί άνθρωποι, με σεβασμό σ’ αυτόν τον τόπο, σε πιο αντίξοους καιρούς, ρημάζει. Και φυσικά σε αρκετές περιοχές ιδιαίτερα ευάλωτες, επιδεινώνονται οι συνθήκες ερημοποίησης.

Κι όλα αυτά τροφοδοτούνται και λιπαίνονται με το αμφίβολης κανονικότητας σύστημα των πολυθρύλητων επιδοτήσεων και φυσικά το πολιτικό σύστημα διαχρονικά.

Έτσι είναι αυτονόητη πλέον η ζημιά της τοπικής και εθνικής οικονομίας, η υπονόμευση και ο διασυρμός της κοινωνίας και της κτηνοτροφίας στην Κρήτη, που λειτουργεί με καλές πρακτικές και νόμιμες προδιαγραφές.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: Πόσο νόμιμο είναι να βόσκουν ασύδοτα αιγοπρόβατα έξω από τις νόμιμες και κανονικές εκτάσεις των ιδιοκτητών κτηνοτρόφων; Τι πράττουν οι αρμόδιες Αρχές και υπηρεσίες σε όλα τα επίπεδα, εκτός από το να δηλώνουν αμηχανία, άγνοια και ουσιαστικά να “χαϊδεύουν” με τη στάση τους τ’ “αφτιά” των παρανομoύντων, να ανέχονται και να συγκαλύπτουν τη θεσμοθετημένη (άτυπα βέβαια) ανομία της καταστροφικής από κάθε άποψη παράνομης βόσκησης;

Και ένα κοινό μυστικό: “Νόμιμες” πατέντες, στις οποίες εμπλέκονται και κάποιοι, κάπου, κάποτε τοπογραφούντες, αλλά και δικηγόροι (θέλω να πιστεύω ελάχιστοι) και άλλοι επαγγελματίες, και με τις οποίες, με πρόσχημα και εργαλείο τη χρησικτησία με τη βοήθεια ψευδομαρτύρων και πλαστά ή ψευδή στοιχεία, επιχειρείται συχνά η παραπλάνηση της Δικαιοσύνης και η υφαρπαγή ιδιοκτησιών από νόμιμους ιδιοκτήτες, Δήμους ή το ελληνικό Δημόσιο...

Τέλος, ας σκεφτούμε τις αλλοιώσεις των συνθηκών και προτύπων ζωής και επιτυχίας στις τοπικές κοινωνίες, την υπονόμευση και διάρρηξη του κοινωνικού ιστού, της κοινωνικής ισορροπίας και γαλήνης που έχει ανάγκη ο πολλαπλά τραυματισμένος αυτός τόπος, την πλήρη στρέβλωση των παραδοσιακών αξιών της αλληλεγγύης, του φιλότιμου, της αξιοπρέπειας, της λεβεντιάς, του αυτοσεβασμού και αλληλοσεβασμού των ανθρώπων, της ζωής και της περιουσίας του άλλου.

Αν τα παραπάνω ισχύουν, τότε πού βρισκόμαστε και κυρίως πού πάμε; Για ποια βιώσιμη ανάπτυξη στην Κρήτη και ποιο κράτος δικαίου μιλάμε;

Βεβαίως υπάρχουν σχετικοί νόμοι και καθορισμένες αρμοδιότητες... Δυστυχώς, σε μεγάλο βαθμό παραμένουν στα συρτάρια και σε κάποια γραφεία... Και όλα και όλοι κρίνονται εκ του αποτελέσματος...

Τα τελευταία χρόνια πυκνώνουν ατομικές αλλά και ομαδικές διαμαρτυρίες, καταγγελίες και πολλές φορές φτάνουν στη δημοσιότητα, αγροτών και γενικά συμπολιτών μας που εκθέτουν την κατάσταση αυτή και ζητούν την αυτονόητη και νόμιμη προστασία της περιουσίας τους και του φυσικού περιβάλλοντος, στοιχειώδους συνταγματικού δικαιώματος, το οποίο οφείλει να υπερασπίζεται κάθε πολιτισμένο κράτος δικαίου, κάθε συντεταγμένη Πολιτεία.

Παρόλο που κάποιες φορές σημειώνονται κάποια πενιχρά αποτελέσματα, τα οποία οφείλομε να εκτιμήσομε, ακούγονται πάσης φύσεως δικαιολογίες και υπεκφυγές... Γεγονός που χωρίς αμφιβολία αποτελεί πλέον κοινό μυστικό: ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΗ ΑΤΥΠΗ ΑΝΟΜΙΑ λέγεται αυτό!

Φυσικά δεν είναι δύσκολο να ανακαλύψομε την αιτία με ελάχιστο ποσοστό ατομικής και συλλογικής συνείδησης: η εγκατάλειψη και η υποβάθμιση της κρητικής υπαίθρου, η παθητικότητα, η κόπωση, η απογοήτευση, η γήρανση (κυριολεκτικά και μεταφορικά), η αδιαφορία των κατοίκων σε πολλές περιοχές στην Κρήτη.

Και αυτά και άλλα πολλά ίσως ισχύουν, όταν η πολιτική ανευθυνότητα, η εύγλωττη σιωπή, η υπεκφυγή, ο αποπροσανατολισμός, η λανθασμένη ιεράρχηση στόχων, η εικονική διακυβέρνηση από γραφεία και τηλεοπτικές οθόνες και η υπεκφυγή που εκπορεύεται από το κράτος και το πολιτικό σύστημα στην Πολιτεία, στην οποία όλοι ανήκομε και στην οποία όλοι έχομε ρητά δικαιώματα και υποχρεώσεις.

Σε μια Πολιτεία όμως, στην οποία δεν εφαρμόζονται οι θεσμοθετημένοι νόμοι και κανόνες και κάθε στιγμή προκαλείται και προσβάλλεται το κοινό περί δικαίου αίσθημα, κατοχυρώνονται άτυπα η ανομία και η παρανομία, με όλες τις συνέπειες. Ποιο μήνυμα εντέλει λαμβάνουν οι πολίτες, οι κάτοικοι γενικά σ’ αυτόν τον τόπο, οι οποίοι μπορεί να είναι ισχυροί ή ανίσχυροι, μορφωμένοι ή αμόρφωτοι, δίκαιοι ή άδικοι, πάντως ευάλωτοι στις συνθήκες;

ΑΛΛΑ ΠΑΝΤΟΥΚΑΙ ΠΑΝΤΟΤΕ «ΘΕΛΕΙ ΑΡΕΤΝ ΚΑΙ ΤΟΛΜΗΝ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» ΚΑΙ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΠΙΣΗΣ.

Μανόλης Ρουσογιαννάκης

Συνταξιούχος καθηγητής φιλόλογος από την Αργυρούπολη Ρεθύμνου