Κουβεντιάζοντας με το Δάσκαλο ... (1)

Του Γιώργου Μηλιαρά

Τα χρόνια σουρουπώνουν τη μνήμη μέχρι να τη κάνουν αδιαπέραστο σκοτάδι . Αυτό το έρμο σκοτάδι της λησμονιάς βαλθήκαμε με το γυναικάδελφο Δάσκαλο Γιώργο Μαρκογιαννάκη, να διαπεράσομε, ξύνοντας ο ένας τη μνήμη του άλλου, εκείνο το δροσερό απόγευμα της μεγαλύτερης μέρας του χρόνου, στην άκρα της θάλασσας μιας Μεραμπελιώτικης ακτής... Ήτανε όμως και η εγγύτητα της ακτής στον Άγιο Νικόλαο που
φόρτωσε την πάλαι ποτέ παιδική του μνήμη ...
⁃ Θυμάσαι ορέ οντέν ήτονε δήμαρχος στον Άγιο Νικόλαο ο Θείος ο Μήτσος ; ( Δημήτρης Πιταροκοίλης από το Ψυχρό, αδελφός του αείμνηστου παππού Μανώλη Πιταροκοίλη ή Τσιταμάτη ).
⁃ Που να θυμάμαι Δάσκαλε , ντα γεννημένος ήμουνα;
⁃ Μωρέ γεννημένος ήσουνα μα δε θυμάσαι γιατί ήσουνα πολύ μικιός . Την εποχή που ήτανε δήμαρχος στον Άγιο Νικόλαο ο θείος ο Μήτσος (1955-1959), ήτανε πρόεδρος στο Ψυχρό ο πατέρας μου ( και αείμνηστος πενθερός μου Νίκος Μαρκογιαννάκης ο ράφτης, που έφυγε σε ηλικία 47 ετών). Ήταν η εποχή ( άνοιξη του 1956) που ήρθε στον Άγιο Νικόλαο η Μελίνα ΜΕΡΚΟΥΡΗ με τον Ζυλ ΝΤΑΣΣΕΝ και ένα τσούρμο Γάλλους για
να γυρίσουνε τη ταινία «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» .
Στα μέσα και στα όξω η Μελίνα ενεβοκατέβαινε τους δρόμους του Αγίου Νικολάου οδηγώντας ένα τζιπ Willys και είχε δίπλα της το δήμαρχο θείο - Μήτσο που προσπαθούσε να κρατηθεί πάνω στο τζιπ . Ο θείος ο Μήτσος , πονηρά σκεπτόμενος , ως Ψυχριανός , είπε τότε στη Μελίνα που
αναζητούσε, χωριά με πλατάνια , πηγές και πρόθυμους κατοίκους για κομπάρσους, ότι υπάρχει ένα τέτοιο μέρος στο Λασίθι , το χωριό Ψυχρό . Μάλιστα έδωσε σχετικό συστατικό σημείωμα για τον πρόεδρο του χωριού ( ανηψιό του Νίκο Μαρκογιαννάκη), να εξυπηρετήσει την Μελίνα και τη συνοδεία της.
Πράγματι η Μελίνα Μερκούρη πήγε στο Ψυχρό, ανέβηκε για «προσκύνημα» στη σπηλιά του Δία, αναζήτησε και τον πρόεδρο , του έδωσε το σημείωμα και ζήτησε πληροφορίες για το σκοπό της επίσκεψης της . Τελικά όμως το Ψυχρό δεν προκρίθηκε για χώρος γυρισμάτων της ταινίας και φαίνεται πως αιτία ήταν το γεγονός ότι δεν υπήρχαν πολλοί κάτοικοι που θα μπορούσαν να παίξουν ρόλους κομπάρσων στη ταινία. Ήταν τέτοια περίπου εποχή, θέρους και ποτίσματος των πατατών και ο ελεύθερος χρόνος των Ψυχριανών ( όπως και όλων των Λασιθιωτών) ήταν ανύπαρκτος.

Ο αφηγητής Δάσκαλος , προσδιορίζει το χρόνο επίσκεψης της Μελίνας στο Λασίθι , από την εποχή που ήταν ώριμα τα μαγιόμηλα και την εξής ανάμνηση:
Ο πρόεδρος πατέρας του, επιδεικνύοντας τα ιερά αισθήματα φιλοξενίας του χωριανού του θεού Ξένιου Δία , τον έστειλε στη μάννα του Κερά-Πολύμνια να πάνε να γεμίσουν ένα καλάθι μαγιόμηλα από τη μηλιά τους στου Τσουρομύτη και να τα φέρει στη Μελίνα . Την παραγγελιά εκτέλεσε ο πιτσιρίκος (Δάσκαλος) και μάλιστα εισέπραξε και φιλί από τη Μελίνα κάπου εκεί στη βρύση του Ψυχρού . Ωστόσο δεν του έδωσε ούτε ζήτησε πίσω το αδειανό καλάθι ( πολύτιμο βγόδωμα της εποχής ) να το πάει πίσω της μάννας του και άκουσε το μητρικό «εξάψαλμο» νουθεσίας για την απώλεια του καλαθιού από τη Κερά-Πολύμνια . Είχε βέβαια συνήγορο και το πρόεδρο-πατέρα του, που φώναξε με αυστηρότητα: «Και που θα έβαζε τα μήλα η γυναίκα που μας ήπεψε ο μπάρμπας σου; Στις τσέπες της ;»
⁃ Κάπως έτσι χάθηκε η ευκαιρία των Ψυχριανών και του Λασιθιού γενικότερα να παίξουν ως κομπάρσοι στη ταινία και να καμαρώνουν τη μορφή τους στην πάνινη οθόνη του κινηματογράφου και να ζητωκραυγάζουν αναγνωρίζοντας τα πρόσωπα , όπως έκαναν αργότερα οι Αγιονικολιώτες και Κριτσώτες κομπάρσοι της ταινίας όταν την πρόβαλαν στο Σινέ-Λάμπης στον Άγιο Νικόλαο, πριν από την επίσημη πρεμιέρα της, από μια κόπια που είχαν αφήσει στο Λάμπη.

⁃ Για την ιστορία να αναφέρομε ότι η δημαρχιακή θητεία του Ψυχριανού Δημήτρη Πιταροκοίλη , στον  ́Αγιο Νικόλαο, ταυτίζεται με την παραχώρηση από το Δήμο στην επιχειρηματία Νάκου και μετατροπή των εγκαταστάσεων της Σχολής Χωροφυλακής, που είχαν περιέλθει στο Δήμο λόγω εγκατάλειψης, σε Bungollows , τα περίφημα Minos Βeach, που ήταν ανεξάρτητα τουριστικά καταλύματα (ίσως τα πρώτα που έγιναν τότε στην Ελλάδα ).
Η Σχολή Χωροφυλακής, σύμφωνα με αφηγήσεις, είχε εγκατασταθεί στον Άγιο Νικόλαο με την παρέμβαση του βουλευτή Στυλιανού Κούνδουρου και αργότερα με την αλλαγή της κυβέρνησης και παρέμβαση Βαρδινογιάννη μεταφέρθηκε στο Ρέθυμνο όπου και παραμένει .


(φωτογραφία από το διαδίκτυο όπου αναφέρεται ότι παραδόθηκε στο Δημήτρη Κουνενάκη όταν ήταν δήμαρχος Αγ. Νικολάου από την κ.Σοφία Μετζάκη , κάτοικο Αμερικής)