Ηράκλειο, κοινό μέλλον για την πόλη και το λιμάνι

Του Γιάννη Αναστασάκη 

Στο Ηράκλειο μέχρι πριν λίγα χρόνια υπήρχε μια παράδοση ασύγχρονης και ανταγωνιστικής σχέσης μεταξύ των φορέων της πόλης και του λιμανιού. Κάτι μάλλον οξύμωρο αν σκεφτεί κανείς ότι οι προσπάθειες αναβάθμισης και αναμόρφωσης του εμπορικού λιμένα ξεκίνησαν μέσα από την τότε αυτοδιοίκηση και την κοινωνία των πολιτών, φτάνοντας πριν εκατό ακριβώς χρόνια στην πρώτη σύμβαση μεταξύ της Λιμενικής Επιτροπής και του πρώτου αναδόχου. Από τότε ασφαλώς υπήρξε δύσκολη και μακρά η διαδρομή, αλλά το Ηράκλειο έγινε ένα από τα σημαντικά ελληνικά λιμάνια και ανάμεσα στους δύο φορείς, τον Δήμο και τον Οργανισμό Λιμένος αναπτύχθηκαν αντιθέσεις για μια σειρά από ζητήματα.

Η σημερινή δημοτική αρχή έθεσε στρατηγικό στόχο την ανάπτυξη συνεργατικής σχέσης με τον ΟΛΗ, αλλά και τη διεκδίκηση λύσεων στα μεγάλα προβλήματα της σχέσης ανάμεσα στην πόλη και το λιμάνι. Είχα την ευκαιρία λόγω θέσης να συμμετάσχω από κοντά σε όλη αυτή την πορεία. Ήδη από τον Οκτώβριο του 2015 με την εμπιστοσύνη και καθοδήγηση του Δημάρχου Βασίλη Λαμπρινού συμμετείχα στην ομάδα των Δήμων που φιλοξενούν στα όριά τους οργανισμούς λιμένων, μαζί με δημάρχους και αντιδημάρχους από άλλους ένδεκα δήμους της χώρας. Παράλληλα, θέσαμε ως βασικό στόχο τη διευθέτηση του ζητήματος της χερσαίας ζώνης του λιμένα Ηρακλείου, η οποία ήταν χρονίζον και κύριο θέμα τριβής μεταξύ Δήμου και ΟΛΗ. Έτσι, μέσα από μακρά αλλά γόνιμη συζήτηση καταλήξαμε το 2018 σε μια ιστορική συμφωνία για την οριστική επίλυση του θέματος. Η συμφωνία αναγνώριζε την ουσιαστική και οργανική σχέση της χερσαίας ζώνης με την πόλη και πλην συγκεκριμένων σημείων μεταβίβαζε την ευθύνη της στον Δήμο Ηρακλείου. Η συμφωνία αυτή αναμένεται ακόμα να αποτυπωθεί νομοθετικά, παρόλο που έχει τη ρητή αποδοχή και υποστήριξη όλων των φορέων.

Το ίδιο το λιμάνι περνάει πλέον σε μια νέα εποχή με την προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού από το ΤΑΙΠΕΔ για την αξιοποίησή του μέσω της επιλογής στρατηγικού επενδυτή για τον ΟΛΗ. Δεδομένης της σημασίας που έχει το λιμάνι για την πόλη και την ενδοχώρα του Ηρακλείου, αλλά και ολόκληρη την ανατολική Κρήτη αλλά και των σύγχρονων αναπτυξιακών αναγκών και απαιτήσεων, είναι σαφές ότι σε αυτή τη διαδικασία θα πρέπει να ισορροπήσουν μια σειρά από προτεραιότητες. Ναι, είναι ανάγκη το λιμάνι μας να αναπτυχθεί όπως του αξίζει μέσα από σύγχρονες διαδικασίες, ώστε να μπορεί να διεκδικήσει την θέση που του αξίζει ανταγωνιστικά στο ευρύτερο εθνικό, μεσογειακό και διεθνές πλαίσιο. Μια τέτοια δυναμική υπό τις παρούσες συνθήκες δεν μπορεί να προέλθει μονομερώς από τις προσπάθειες του κράτους, κάτι που καθιστά αναγκαία τη συμμετοχή ιδιωτικών επιχειρησιακών κεφαλαίων. Από την άλλη, όμως, η αναπτυξιακή προοπτική του λιμανιού δεν μπορεί να γίνει ερήμην της πόλης.

Πρέπει να είναι σαφές ότι διαδικασία ιδιωτικοποίησης σημαντικού μέρους της μετοχικής σύνθεσης του ΟΛΗ και αναπτυξιακής αξιοποίησης του λιμανιού είναι ανάγκη να γίνει σε συναρμογή με τις ανάγκες της πόλης και της περιφέρειάς του και όχι αποκομμένα. Οποιαδήποτε προσπάθεια αντίληψης του λιμανιού ως αποκομμένης αναπτυξιακής μονάδας είναι άλλωστε εκτός λογικής, το λιμάνι αντλεί τη σημασία και την αξία του από την δυναμική του Ηρακλείου και της Κρήτης. Η καθ’ όλα θεμιτή περαιτέρω εμπορική, συγκοινωνιακή και τουριστική ανάπτυξή του προϋποθέτει τη στρατηγική ευθυγράμμιση με τις δυνατότητες και την προοπτική του ίδιου του Ηρακλείου. Η πολιτιστική και τουριστική δυναμική της πόλης μας, η αναπτυξιακή και συγκοινωνιακή της λειτουργία έχουν ανάγκη ένα ισχυρό, δυναμικό, σύγχρονο, διεθνούς επιπέδου λιμάνι, το οποίο θα έχει χαρακτηριστικά ενότητας με τον αστικό, επιχειρηματικό, κυκλοφοριακό και πολιτιστικό ιστό γύρω από αυτό.

Η νέα αναπτυξιακή εποχή που ανατέλλει για το λιμάνι του Ηρακλείου φέρνει μαζί της πολλές νέες ευκαιρίες και δυνατότητες. Πρέπει όμως αυτές να μην ανατρέψουν όσα έχουν επιτευχθεί ως τώρα, αλλά να χτίσουν πάνω σε αυτά. Η εξαίρεση του ιστορικού ενετικού λιμανιού και όσων στοιχείων συνδέονται με αυτό και η ολοκλήρωση της παραχώρησης της χερσαίας ζώνης στον Δήμο Ηρακλείου πρέπει να είναι βασικά στοιχεία της προώθησης των νομοθετικών παρεμβάσεων και των αναπτυξιακών σχεδίων για το λιμάνι. Αυτά τα δεδομένα θα αποτελέσουν και την άμεση και αναγκαία έμπρακτη εγγύηση για την σύνδεση της προοπτικής του λιμανιού με την ίδια την πόλη του Ηρακλείου, η οποία βρίσκεται από κάθε άποψη σε φάση ανάπτυξης υποδομών και δυνατοτήτων. Η εμπειρία των προηγούμενων ετών έχει αποδείξει ότι όταν υπάρχει αμοιβαία θέληση και πρωτοβουλία, οι λύσεις προκύπτουν και τα ζητήματα διευθετούνται με θετικό πρόσημο για την τοπική κοινωνία. Οι προϋποθέσεις για ουσιαστική αναβάθμιση όχι μόνο του λιμανιού, αλλά και της σχέσης του με την πόλη, της αξιοποίησης των μνημείων και της ενίσχυσης των υποδομών υπάρχουν. Στο χέρι μας είναι να τις αξιοποιήσουμε για το καλό του Ηρακλείου.

* Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, MSc - Αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων