Η παρακμιακή Ευρώπη του Covid- 19

 Του Πέτρου Μηλιαράκη*

Πολλοί ήταν εκείνοι που με την κρίση της πανδημίας συνειδητοποίησαν ,για μια ακόμη φορά, ότι στο επίπεδο των ενωσιακών πολιτικών  δεν κυριαρχούν απλώς τα συμφέροντα των κρατών μελών, αλλά ενός «σκληρού πυρήνα» ! 

Ήδη ο Covid- 19, φέρνει επί τάπητος το ζήτημα της οικονομίας,που θα κυριαρχήσει τις επόμενες ημέρες. 

Η καταστροφική επέλαση του φονικού ιού, που έφερε κατακόμβες νεκρών στην ηπειρωτική Ευρώπη, ως κύριο συνεπακόλουθά έχει το βάθεμα της κρίσης, την ύφεση. Ωστόσο η ευρωπαΐκή κεντρική πολιτική θα μπορούσε να έχει  στο επίπεδο των κεντρικών αποφάσεων στηρίξει  στην πράξη την αλληλεγγύη, την κοινωνική συνοχή και εν τέλει  την ευημερία των λαών της Ευρώπης, που σε τελευταία ανάλυση αποτελούν αρχές και αξίες των πρωτογενών ενωσιακών Συνθηκών. 

Παραταύτα έχει  επικρατήσει η γραφειοκρατία των Βρυξελλών ,δηλαδή ο «σκληρός πυρήνας» της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Και μόνο όμως  με την αναφορά στο «σκληρό πυρήνα», αυτοδικαίως καταμαρτυρείται η διαίρεση της Ευρώπης σε δύο κόσμους: α) στη Μητρόπολη και β) στην Περιφέρεια, δηλαδή στους άρχοντες  και στους αρχόμενους!

Η διαίρεση αυτή επιβεβαιώνεται: α) με τη διαφορά των επιτοκίων από χώρα σε χώρα, β) με τη διαφορά στο κατά κεφαλήν εισόδημα από χώρα σε χώρα και γ) με την αναγωγή στο δημόσιο χρέος από χώρα σε χώρα. Έτσι τα κράτη-μέλη συνιστούν μια Συμπολιτεία ανισόμερης ανάπτυξης του καπιταλισμού. Ειδικότερα στα κράτη-μέλη της ευρωζώνης και μόνο η διαφοροποίηση των επιτοκίων και των δανειακών υποχρεώσεων, υποδιαιρεί το «σκληρό πυρήνα» σε επιμέρους κατηγορίες. Ακόμη δηλαδή και στο ίδιο το ευρωσύστημα είναι πολύ δύσκολο να καταγραφεί ιεραρχικώς η κατάταξη των περιφερειακών χωρών στο «όλον σύστημα»              

                  •  οι αντιφάσεις-αντιθέσεις

Οι προαναφερόμενες αντιφάσεις συνιστούν ταυτοχρόνως και αντιθέσεις που αυξάνουν διαρκώς τον ευρωσκεπτικισμό λόγω της δεδομένης μονοσήμαντης και δογματικής αντίληψης του πολιτικού προσωπικού που εκπροσωπεί πλειοψηφικά και διοικεί τα κράτη-μέλη αλλά και τους Θεσμούς.

Έτσι η γραφειοκρατία των Βρυξελών και της Φραγκφούρτης, αντί να λαμβάνει αποφάσεις όσο γίνεται πιο κοντά στους πολίτες, όπως επιτάσσει η ίδια η Συνθήκη της Λισαβόνας (1) εν τούτοις όλο και απομακρύνεται τόσο στο επίπεδο των οριζόντιων όσο και στο επίπεδο των τομεακών πολιτικών. Είναι σαφές πλέον ότι οι οριζόντιες πολιτικές που αφορούν: στην περιφερειακή ανάπτυξη, στην κοινωνική συνοχή, στη φορολογία, στον ανταγωνισμό και στην προστασία του περιβάλλοντος, αποκλίνουν από την επιταγή της κοινωνικής συνοχής, ενώ οι τομεακές πολιτικές που αφορούν στη βιομηχανία, στην έρευνα και ανάπτυξη, στην ενέργεια, στις μεταφορές και στη γεωργία, καθιστούν αδιστάκτως βέβαιη την εθνοκεντρική αντίληψη σε βάρος μιας ενωσιακής πολιτικής. Η «κατάσταση» όμως αυτή συνιστά ευθεία απόκλιση από την Ομοσπονδιακή λογική και ως εκ τούτου από την προοπτική ολοκλήρωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

• δεν υπάρχει εγγύηση των συνόρων κράτους-μέλους!

Στο ζοφερό αυτό κλίμα το οποίο παρατηρείται εξ αιτίας και μόνο των δογμάτων του νεοφιλελευθερισμού, σημαντικότατο στοιχείο απόκλισης από την ομοσπονδιακή λογική είναι και η εκ προοιμίου διαβεβαίωση ότι η δημόσια τάξη και τα εθνικά σύνορα κράτους-μέλους δεν αφορούν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η διαβεβαίωση αυτή προκύπτει από τη ρητή διάταξη της Συνθήκης της Λισαβόνας (2) με βάση την οποία εκ προοιμίου γίνεται σαφές ότι: «η διασφάλιση της εδαφικής ακεραιότητας, η διατήρηση της δημόσιας τάξης και η προστασία της εθνικής ασφάλειας, αφορούν εσωτερική λειτουργία του κράτους-μέλους», ενώ «ειδικότερα, η εθνική ασφάλεια παραμένει στην ευθύνη κάθε κράτους-μέλους».

Έτσι η ενωσιακή έννομη και πολιτική τάξη επιλύει τον προβληματισμό πολλών: γιατί δεν υπάρχει «εγγύηση» των εθνικών συνόρων στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

                   • τα επιφαινόμενα της κρίσης

Η Συνθήκη της Λισαβόνας επιβεβαιώνει (3) βασικές αρχές και αξίες του όλου εγχειρήματος. Οι αρχές δε αυτές αφορούν: «την ευημερία των Λαών», «την ασφάλεια και δικαιοσύνη χωρίς εσωτερικά σύνορα», «τα δικαιώματα, τις ελευθερίες, και τις αρχές που περιέρχονται στο Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης» καθώς και «την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών».

Είναι προφανές ότι η επικυρίαρχη ευρωπαϊκή ελίτ που καθοδηγείται από γερμανικά συμφέροντα έχει εισάγει μια ευρύτερη διαίρεση, επιπέδου χάσματος στον ευρωπαϊκό χώρο. Και τούτο γιατί η τυπική και ουσιαστική διαίρεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε «χώρες του ευρωσυστήματος» και σε «αποκλίνουσες χώρες» (4), επιβεβαιώνεται από την απορρόφηση του συνόλου του εποικοδομήματος από το ευρωσύστημα. Το ευρωσύστημα δηλαδή, εκφράζει και αντανακλά το σύνολο των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο επίπεδο των δύο ομότιμων Συνθηκών που συγκροτούν τη Συνθήκη της Λισαβόνας, ήτοι τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) και τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).

                        • χάθηκαν και οι μεγάλοι ηγέτες

Τούτων δοθέντων και σε αναφορά με την παγκόσμια κρίση που επιβεβαιώνεται ήδη και από τις αναταράξεις του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος από Ασία μέχρι Αμερική και αντιστρόφως, το πολιτικό προσωπικό που διοικεί σήμερα την Ευρωπαϊκή Ένωση «δεν έχει αναγνώσει» σε «ποιά φάση» σήμερα διέρχεται το παγκόσμιο σύστημα. Ενταύθα άξια αναφοράς είναι και τα εξής:

Ήδη πριν λίγο καιρό στη Βασιλεία της Ελβετίας, ο Διευθύνων Σύμβουλος της «Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών» (BIS), στην οποία εκπροσωπούνται η Αμερικανική Fed και η ΕΚΤ, με κατηγορηματικό τρόπο προειδοποίησε για τη νέα παγκόσμια οικονομική κρίση. 

Αυτή η προειδοποίηση συμπίπτει και με το ό,τι το διεθνές οικονομικό περιβάλλον οξύνεται από τις διεθνείς εστίες πολεμικών και κυρίως εμφυλιακών αναμετρήσεων. Στην διαδικασία αυτή προστέθηκε και η πανδημία! Ήταν όμως μια ευκαιρία να αλλάξει νοοτροπία η από καθέδρας αντίληψη της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών, και ο στενός πυρήνας που πολιτεύεται με αμιγώς στενά δημοσιονομικά , χρηματοπιστωτικά και νεοφιλελεύθερα κριτήρια.

Αυτή  η ευκαιρία χάθηκε, όπως χάθηκαν και οι μεγάλοι ηγέτες, που τους αναζητεί ο κόσμος, που τους αναζητεί ιστορία!

Τα προαναφερόμενα δεν αγγίζουν απλώς τα δεδομένα μιας κρίσης. Αφορούν κρίση. 

Συνεπώς εάν δεν υπάρξουν πολιτικές επαναφοράς στις αρχές και στις αξίες που θα επιβεβαιώνουν το νομικό και πολιτικό πολιτισμό των πρωτογενών Συνθηκών, το μέλλον του όλου εγχειρήματος από παρακμιακό θα καταστεί απρόβλεπτο… 

Και αυτό σε τελευταία ανάλυση είναι ευθύνη όλων μας!..




ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Βλ. παρ. 3 του άρθρου 10 ΣΕΕ.
2. Βλ. παρ. 2 του άρθρου 4 ΣΕΕ.
3. Βλ. αντί πολλών άρθρα 2 και 3 ΣΕΕ.
4. Ο όρος «χώρες με παρέκκλιση» αφορά όρο της Συνθήκης της Λισαβόνας –Βλ. παρ. 1 άρθρου 139 ΣΛΕΕ.

* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC – EU).