Η ιστορική αξία της Μεσαράς και η συμβολή της στον πολιτισμό

Του Πέτρου Μηλιαράκη*

 Ας μου επιτραπεί αυτή η μικρή παρέμβαση, κατ´αρχάς και κατ´αρχήν σε προσωπική βάση.

Όταν  φοιτούσαμε στην τρίτη τάξη Λυκείου στο Καπετανάκειο, με υπόδειξη του διανοούμενου και εξαιρετικού καθηγητή,του Κωστή Στεφανάκη, κάναμε μια ημερήσια  επίσκεψη σε Γόρτυνα και Φαιστό.

 Δεν θα ξεχάσω δε όταν  ο καθηγητής μου  με πήρε από το χέρι κατ´ιδίαν και μου είπε: «σε λίγο δίδεις πανελλήνιες και θέλεις να γίνεις νομικός, έ από εδω θα ξεκινήσεις»! 

Το ίδιο βράδυ που γύρισα στο σπίτι ,απευθύνθηκα στον πατέρα μου (δικηγόρο του Ηρακλείου ) και του ζήτησα περισσότερες πληροφορίες. 

Ο πατέρας μου ήταν κατηγορηματικός: «απο  τη Γόρτυνα ξεκινά ο παγκόσμιος νομικός πολιτισμός» μου είπε, και έκτοτε, πράγματι διαπίστωσα τη μεγάλη αυτή προσφορά του τόπου μου στη διεθνή νομική επιστήμη, κυρίως του αστικού και εμπορικού δικαίου!

Υπ´όψιν ότι οι νόμοι της Γόρτυνας που περιέχονται στην Δωδεκάδελτο ή την άλλως επικαλούμενη Μεγάλη Επιγραφή, ιστορικώς προηγούνται.

Ως κανόνες δε δικαίου ,είναι ιδιωτικού δικαίου (όπως προαναφέρεται αστικού και εμπορικού δικαίου) και ήταν εντοιχισμένοι στον κυκλικό τοίχο του δημόσιου κτιρίου, που χρησίμευε ως Βουλευτήριο ή Εκκλησιαστήριο, καθώς  ήταν ο χώρος συνάθροισης για τη  λήψη αποφάσεων.

Σύμφωνα δε με το μύθο, και κατά την επικρατέστερη άποψη,  η Γόρτυνα έλαβε το όνομα της απο τον Γόρτυνα, γιό του Ραδάμανθυ που ήταν ο βασιλιάς της Φαιστού και αδερφός του Μίνωα. Της Γόρτυνας όμως ως κυρίαρχης δύναμης  προϋπήρχε η Φαιστός. Για την Φαιστό  άλλωστε αναφέρεται και ο Όμηρος στην Ιλιάδα ,αλλά και στην Οδύσσεια, καθώς και για την εμπλοκή της στον Τρωικό πόλεμο!

 Ιστορικώς υπ´όψιν ότι η Γόρτυνα διαδέχθηκε τη Φαιστό και στη συνέχεια και τη Κνωσό. Έτσι υπήρξε αρχικώς όχι μόνο η κυρίαρχη δύναμη στη Μεσαρά, αλλά στη συνέχεια από τα μέσα της 1ης χιλιετίας π.Χ. και μετά, υπήρξε η κυρίαρχη δύναμη και σ´όλη την Κρήτη.

Υπ´όψιν επίσης ότι κατά τη Ρωμαϊκή εποχή, υπήρξε η πρωτεύουσα όλης της Κρήτης , ως διάδοχος της μέχρι τότε πρωτεύουσας της Κνωσού και παρέμεινε πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Επαρχίας για όλη την Κρήτη, μέχρι την Αραβική  κατάκτηση του 828 μ.Χ. 

Τη μέγιστη όμως ακμή της η Γόρτυνα ,ως διάδοχος της Φαιστού και της Κνωσού, γνώρισε από  το 2ο μ.Χ. αιώνα και μέχρι τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες (7ο αιώνα μ.Χ). 

Τέλος αναφορικώς με το ότι η Γόρτυνα υπήρξε όχι μόνο το πολιτικό αλλά και το  θρησκευτικό κέντρο όλης της Κρήτης, και με το ότι σχετίζεται με τον Απόστολο Παύλο και τον Άγιο Τίτο, πρώτο επίσκοπο Κρήτης, θα επανέλθω με ένα άλλο σύντομο κείμενο. 

Με λίγα λόγια : η συμβολή του χώρου της Μεσαράς δεν αφορά μόνο στην ιστορία της Κρήτης και στη διάδοση του Χριστολογικού δόγματος, αλλά αφορά και στην μοναδική σε παγκόσμια ιστορία καταγραφή  κανόνων δικαίου, πράγμα που δείχνει το υψηλό επίπεδο του τότε πολιτισμού της περιοχής, σε σχέση με τον λοιπό παγκόσμιο πολιτισμό! 

* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC – EU).