Χρόνος εφαρμογής στη πράξη του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας

     Στους  εκκλησιαστές αποδίδονται οι αξιομνημόνευτες αυτές φράσεις, που στην αρχαιότητα εξέφραζαν, την μυθοποιητική αίσθηση του χρόνου, που αναφερόμενος  ως «καιρός» είχε θεοποιηθεί όπως μαρτυρεί βωμός, που υπήρχε στο  ιερό του Διός  στην αρχαία Ολυμπία. Σήμερα ο χρόνος νοείται θεμελιώδης ποσότητα όπως η μάζα και ο χώρος και ορίζεται στερεότυπα ως «ένα μη χωρικό γραμμικό συνεχές, όπου τα γεγονότα συμβαίνουν με εμφανώς μη αναστρέψιμη τάξη».  

Για εκφραστικές ανάγκες του ανθρώπου η έννοια του χρόνου διευρύνεται και σήμερα εκφραζόμενος ως «ευκαιρία ή συγκυρία» δηλώνει την επιλογή του καταλληλότερου χρονισμού (timing) για την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος.     

        Στο πλαίσιο αυτό εξετάζεται αν είναι καιρός, δηλαδή ο κατάλληλος χρόνος, 

να τολμήσει η χώρα μας να κάνει τα βήματα, που απέφευγε επί δεκαετίες και να αξιοποιήσει στη πράξη, το διεθνές δίκαιο και το νομικό της οπλοστάσιο για την κατοχύρωση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Κυριαρχικά δικαιώματα, που κατά τρόπο θαυμαστό η γεωλογία και η τοπογραφία της περιοχής, τα ιστορικά της κεκτημένα, η σύμβαση του διεθνούς δικαίου της θάλασσας και άλλοι παράγοντες, επεφύλαξαν για τη χώρα μας, αλλά κατά τρόπο εγκληματικό οι διαχρονικές της κυβερνήσεις με το φερετζέ ενός άσφαιρου casus belli, δεν τόλμησαν να κατοχυρώσουν και να αξιοποιήσουν.    

        Οι πρόσφατες υστερικές προκλητικές και απαράδεκτες δηλώσεις του Τούρκου προέδρου Ερτογάν, με τις παροτρύνσεις και πιέσεις σύσσωμης της τουρκικής αντιπολίτευσης, επιδιώκουν την αλλαγή της δυσμενέστατης δημοσκοπικής εικόνας του προέδρου Ερτογάν, που τείνει να παγιώσει η κακή οικονομική συγκυρία αλλά και την ικανοποίηση των αντιπολιτευτικών απαιτήσεων για διεθνοποίηση του τουρκικού αναθεωρητισμού. Τουρκικές επιδιώξεις, οι οποίες σε συνδυασμό με τις εξαγγελίες για γεωλογικές έρευνες στην οριοθετημένη από το παράνομο Τουρκο-λιβυκό σύμφωνο περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και επιδείξεις του τουρκικού στόλου στο Αιγαίο, για να προσδώσουν στο σύμφωνο δυναμική και κύρος, προκαλούν σαφέστατα τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και επιβάλλουν επιτακτικά την αναθεώρηση του δόγματος της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και την προσαρμογή του στη νέα πραγματικότητα. Επιβάλλουν δηλαδή να κατανοήσει επιτέλους η κυβέρνηση ότι είναι καιρός και το σωστό timing (χρονισμός) για να αναθεωρήσει: 

--Τις αναποτελεσματικές πρακτικές και τακτικές της επίκλησης του διεθνούς δικαίου, η κουλτούρα, του οποίου είναι συμβιβαστική οι δικαστικές αποφάσεις για την εφαρμογή του κατά περίπτωση (ad hoc).

--Τη ανωφελή αλληλεγγύη των συμμάχων και εταίρων, που περιορίζεται στο τσιτάτο  «Βρέστε τα» και οι οποίοι χαρακτηρίζουν αμφισβητούμενα ύδατα ό,τι ακριβώς δεν έχουμε κατοχυρώσει ως χώρα, παρά τις παροτρύνσεις αρμοδίων και των ειδικών. 

--Να ανακοινώσει άμεσα στον ΟΗΕ και στη διεθνή κοινότητα την απόφαση της για το κλείσιμο των κόλπων και την υιοθέτηση ευθειών γραμμών βάσης, σύμφωνα με τα Άρθρα 7 και 10 της Σύμβασης του δικαίου της  Θάλασσας για τα οποία δεν ισχύει η απειλή του casus belli. Μια πολιτική κίνηση, που εντάσσει ένα σημαντικό μέρος θαλάσσιας έκτασης στην εθνική μας κυριαρχία η οποία όχι μόνο δεν δικαιολογεί αντίδραση της Τουρκίας αλλά και θα την φέρει σε αμηχανία και στο δίλημμα: 

--Είτε να αντιδράσει, επεκτείνοντας το casus belli στην άσκηση ενός ακόμη αδιαμφισβήτητου δικαιώματος της Ελλάδας, το οποίο απορρέει από το Δίκαιο της Θάλασσας, γεγονός, που θα αναδείξει το τραγελαφικό της όποιας αντίδρασης και το οποίο οφείλει να αξιοποιήσει στο έπακρο η ελληνική διπλωματία. 

--Είτε να αποδεχτεί  τα τετελεσμένα της εφαρμογής του διεθνούς δικαίου, που θα έχουν σοβαρότατες επιπτώσεις πέραν του διμερούς επιπέδου των ελληνοτουρκικών σχέσεων. 

       Αναμφίβολα, η αντίδραση της Τουρκίας στην ανακήρυξη Ελληνικών θαλάσσιων ζωνών, πρέπει να θεωρείται δεδομένη και έντονη, καθώς θίγονται τα συμφέροντά της στην Ανατολική Μεσόγειο, τα οποία εξωτερικεύει με μαξιμαλιστικές αμφισβητήσεις, αλληλένδετες, προβλέψιμες και εξόχως αποκαλυπτικές των αδυναμιών της Τουρκικής στρατηγικής. Ο Ερντογάν ασφαλώς και γνωρίζει ότι το διακύβευμα μιας πολεμικής σύρραξης με την Ελλάδα δεν θα είναι μόνο η σταθερότητα στη περιοχή και στη χώρα του, αλλά και η ίδια του η ύπαρξη. Γνωρίζει ακόμη ότι η αδυναμία της τουρκικής στρατηγικής κρύβεται στο γεγονός ότι η Τουρκία ως περιφερειακή δύναμη και με βλέψεις στο αναδυόμενο νέο πολυπολικό διεθνές σύστημα πρέπει να αποφύγει μια  ευρείας κλίμακας διένεξη αμφιβόλου αποτελέσματος, που ως τίμημα θα έχει την καταστροφή της οικονομίας, των ενόπλων δυνάμεων και το γόητρο της χώρας και του ιδίου. Η πάγια τακτική, του τούρκου προέδρου να προαναγγέλλει προσωπικά ή μέσω των συνεργατών του τις ενέργειές του αποκαλύπτει τις προθέσεις του, να αποφύγει μια ευρείας κλίμακας πολεμική διένεξη με τη χώρα μας, κάτι που μοιάζει με σκυλί που γαυγίζει, όχι γιατί είναι δυνατό, αλλά γιατί φοβάται να ενεργήσει αιφνιδιαστικά. Μια τακτική που μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνη κλιμάκωση. Διένεξη, που όμως μπορεί να περιοριστεί στο πλαίσιο θερμού επεισοδίου προκειμένου να εξαναγκαστεί η χώρα μας σε διαπραγματεύσεις συμβιβασμού και παραχώρηση κυριαρχικών εθνικών δικαιωμάτων, που η Τουρκία διακαώς επιδιώκει και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, η Ρωσία, οι εταίροι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οι σύμμαχοι μας στο ΝΑΤΟ πάγια προτρέπουν. 

         Οι εξελίξεις στη Ουκρανία αναμφίβολα επηρεάζουν και τον χρονισμό (timing) των τουρκικών εξαγγελιών για έρευνες στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και ανάπτυξη ναυτικών της μονάδων στο Αιγαίο, που απειλεί με συνεχείς NAFTEX για εκφοβισμό και για να τεστάρει τις προθέσεις και διαθέσεις της χώρας μας. Έρευνες για τις οποίες η Ελληνική κυβέρνηση έχει διαμηνύσει ότι: «δεν θα μείνει χωρίς απάντηση καμία παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας». Μήνυμα, το οποίο πρέπει να  διαμηνύσει ξεκάθαρα η Κυβέρνηση στη σύνοδο κορυφής των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διεξάγεται στις 23 και 24 Ιουνίου στις Βρυξέλες και στην σύνοδο ηγετών των κρατών μελών του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη στις 29 και 30  του μηνός. Απάντηση, που δεν πρέπει να αποκλείει ακόμη και την ενεργοποίηση εμπλοκής των Ενόπλων Δυνάμεων, όπως τα εθνικά προτάγματα, ορίζουν και επιβάλλουν, προκειμένου να κατοχυρωθούν στη πράξη τα κυριαρχικά μας δικαιώματα και να επιβεβαιωθεί για ακόμη μια φορά ότι στη χώρα μας δεν είναι ιστορικά και κοινωνικά, εμπεδωμένη η κουλτούρα του συμβιβασμού ειδικά για θέματα, που προσεγγίζονται με το εθνικό  συναίσθημα, που δεν θολώνει τη λογική του Έλληνα να αναμετράται με τον εαυτό του, και να τον ξεπερνά αλλά και τη μοίρα του, που υποτάσσει στη θέλησή του.   

Οι συνέπειες της ανακήρυξης Ελληνικών θαλάσσιων ζωνών, δεδομένης της κρισιμότητας των εξελίξεων στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου στην τρέχουσα χρονική συγκυρία, συνεπάγονται υπεύθυνους, μελετημένους, λεπτούς και μεθοδικούς χειρισμούς. 

Το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, με τις νομικές έννοιες της Υφαλοκρηπίδας, της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και της συνορεύουσας ζώνης, προσδιορίζει και κατοχυρώνει τα κυριαρχικά μας δικαιώματα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά δεν μας τα παραχωρεί. 

Εναπόκειται στην υπεύθυνη Κυβέρνηση της χώρας, να αξιολογήσει σωστά την κατάσταση, να αξιοποιήσει έγκαιρα τις ευκαιρίες, να χειριστεί με σύνεση και υπευθυνότητα τα δεδομένα, να εκμεταλλευτεί τις συγκυρίες και να επιλέξει τον κατάλληλο χρόνο ανακήρυξης στην πράξη των Ελληνικών Θαλάσσιων Ζωνών, μακριά από τις δημαγωγικές φωνασκίες, που απαξιώνουν τις δυνατότητες μας και τις φοβικές σιωπές, που τις σκοτώνουν.

 Μανόλης Κομπολάκης