H Οδηγία 5 AMLD και η νέα οικονομική κρίση λόγω της εξάπλωσης του covid-19, θα επιταχύνουν την ευρεία χρήση κρυπτονομισμάτων

Του Μάνου Λυγεράκη*

Όπως ήταν αναμενόμενο, τα πρώτα crypto χρησιμοποιήθηκαν για κάθε λογής παράνομη δραστηριότητα, εκεί όπου ήταν χρήσιμο να υπάρχει μυστικότητα στις συναλλαγές. Από τότε, πολύ νερό κύλισε στο αυλάκι και τα crypto πλέον ανέρχονται σε περίπου 5.000 διαφορετικού τύπου altcoins ( τα υπόλοιπα crypto, πέραν του Bitcoin που χάραξε το δρόμο). Πολλά από αυτά δημιουργήθηκαν εξ’ αρχής για να εξαπατήσουν κόσμο και κατέστρεψαν ακόμα περισσότερο την φήμη σχετικά με τον αρχικό σκοπό δημιουργίας της ιδέας. Δηλαδή, ΟΧΙ την δημιουργία μιας παράλληλης οικονομίας διακίνησης μαύρου χρήματος, αλλά την δημιουργία ενός νέου οικοσυστήματος συναλλαγών μεταξύ των ίδιων των χρηστών. Χωρίς την άμεση εξάρτηση του κεντρικού τραπεζικού συστήματος με τις δυσβάσταχτες προμήθειες αλλά και χωρίς την πίεση των πληθωριστικών τάσεων. Μιας οικονομίας όπου οι επιβεβαιώσεις των συναλλαγών, γιατί στην ουσία, αυτός είναι ο βασικός σκοπός που εξυπηρετεί το τραπεζικό σύστημα, θα γίνονται αλυσιδωτά μέσω των ίδιων των συμμετεχόντων (αυτό εισήγαγε η τεχνολογία blockchain).

             Έχουν ήδη εκδοθεί τα προηγούμενα χρόνια, τόσο ευρωπαϊκές όσο και διεθνείς οδηγίες σχετικά με την αδιαφάνεια στην διακίνηση μαύρου χρήματος από παράνομες δραστηριότητες (ξέπλυμα από εμπόριο οπλών, ναρκωτικών κλπ) από διάφορους φορείς όπως η FATF (Financial Action Task Force) αλλά και από την Ε.Ε. ή επιμέρους κράτη, ανά τον κόσμο. Όλα αυτά μέχρι πρόσφατα αποτελούσαν τροχοπέδη στην ευρεία χρήση των crypto, καθώς δημιουργούσαν ένα σοβαρό πρόβλημα. To νομικό κενό. Την έλλειψη σαφούς διεθνούς νομικού πλαισίου, που να κατοχυρώνει ότι τα crypto μπορούν να χρησιμοποιηθούν νόμιμα όπως ένα οποιοδήποτε fiat νόμισμα, οποιοδήποτε δηλαδή από τα νομίσματα που ήδη γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Έδιναν στη ουσία οδηγίες για το τι πρέπει να αποφεύγεται αλλά δεν ξεκαθάριζαν τι ακριβώς είναι νόμιμο.

Το αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η απροθυμία από επιστήμονες και επενδυτές να χρηματοδοτήσουν, να μελετήσουν και να βγάλουν στην αγορά τους μηχανισμούς εκείνους μέσω των οποίων, θα μπορούσαν να γίνονται συναλλαγές σε ευρεία κλίμακα χωρίς να χρειάζεται και τα δύο μέρη μιας συναλλαγής να έχουν συμφωνήσει εκ των προτέρων ότι θα έχουν και οι δύο στην κατοχή τους το ίδιο νόμισμα και θα συναινούν στην ανταλλαγή του. Υπήρχε με λίγα λόγια ο φόβος μήπως στην προσπάθεια τους να προωθήσουν ένα νέο τεχνολογικό επίτευγμα στο χώρο της οικονομίας βρεθούν αντιμέτωποι με την δικαιοσύνη.

 Έτσι μέχρι πρόσφατα όσο κι αν μεγάλωνε ο αριθμός των crypto ανά την υφήλιο, ο φόβος για την νομιμότητα ή όχι της απόκτησης και διακίνησης τους, παράτεινε το πρόβλημα που παρέμενε ένα. Η αποδοχή. Κι έτσι μπορούσε κάποιος να ανταλλάξει το οποιοδήποτε κρυπτονομισμα (bitcoin ή άλλο), μόνο με κάποιον ο οποίος συναινούσε εκ των προτέρων να το αποδεχτεί. Με λίγα λόγια στα νομίσματα αυτά υπήρχε αξία αλλά δεν μπορούσε κάποιος να πάει σε ένα οποιοδήποτε κατάστημα και να χρησιμοποιήσει την αξία αυτή.

Τι άλλαξε με την έκδοση της Πέμπτης οδηγίας Anti-Money Laundering Directive (E.E.5-AMLD/10.02.20) που τέθηκε σε ισχύ από τις 10 Φεβρουαρίου;

 Τέσσερα είναι τα βασικά σημεία.

Πρώτον, αποσαφηνίσθηκε ότι τα κρυπτονομίσματα θεωρούνται πλέον επί της ουσίας κανονικό χρήμα, ώστε οι κάτοχοι και χρήστες τους για νόμιμες συναλλαγές, να μην έχουν τίποτα να φοβούνται. Ούτε ποινικά αδικήματα, ούτε κατασχέσεις. Για τη φορολογία, όσον αφορά αυτούς που θα επιλέξουν οι ίδιοι, προαιρετικά και μόνο, να τα δηλώσουν στην εφορία το τοπίο είναι ακόμα θολό αλλά θα ξεκαθαρίσει μελλοντικά. Προβλέπεται ότι το η εξόρυξη (mining) θεωρείται νόμιμο έσοδο και όποιος επιθυμεί μπορεί να το δηλώσει αλλά το ποσοστό φορολογίας (αν και όπου, υπάρξει) και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί, αφήνονται στην ευχέρεια κάθε χώρας. Ειδικά στην Ελλάδα, ενδεχομένως αυτό θα αργήσει ακόμα.

Δεύτερον, δόθηκαν σαφείς οδηγίες για τα επτά κριτήρια που πρέπει να πληρούνται από ένα κρυπτονόμισμα ή ένα ανταλλακτήριο προκειμένου να θεωρείται νόμιμο. Αυτό φυσικά θα οδηγήσει σε οριστική παύση, όσα από αυτά δεν πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις, καθαρίζοντας την αγορά και το θολό τοπίο που δημιουργούσε το νομικό κενό. Προσωπική μου εκτίμηση ότι, εκτός το bitcoin και τα συνεργαζόμενα με αυτό, θα μείνουν όρθια από πολύ λίγα έως ελάχιστά, αυτά μόνο, που συγκεντρώνουν και την περισσότερη αξία και μπορούν να προχωρήσουν στις απαραίτητες αλλαγές συμμόρφωσης με τις διεθνείς οδηγίες. Με κάθε επιφύλαξη, πάντα.

Τρίτον, αποσαφήνισε ότι τα βαριά πρόστιμα και οι ποινές που προβλέπονταν από προηγούμενες οδηγίες για τα κακόβουλα νομίσματα και τα ανταλλακτήρια εξαπάτησης θα τεθούν άμεσα σε ισχύ, προστατεύοντας τους ανυποψίαστους νέους χρήστες από τους επιτήδειους.

Τέταρτον και σημαντικότερο, άνοιξε το δρόμο για νόμιμη και ευρεία χρήση της αποθηκευμένης αξίας σε καθημερινές συναλλαγές εφόσον υπάρχει το κατάλληλο πλαίσιο.

Τι λένε τώρα τα σημάδια των καιρών;

 Όπως μετέδωσε το Bloomberg, λίγες μόνο μέρες προτού ανιχνευθούν τα πρώτα κρούσματα του Κορονοϊού, η Deutsche Bank μέσω του στρατηγικού της αναλυτή, Jim Reid, διεμήνυε ότι στο άμεσο μέλλον ο κόσμος θα στραφεί στα κρυπτονομίσματα καθώς ο πληθωρισμός που μέχρι στιγμής ελέγχεται και συγκρατείται είναι θέμα χρόνου να υποκύψει σε πιέσεις καθώς οι ισορροπίες που τηρούνται είναι τόσο εύθραυστες που αρκεί μια μικρή φαινομενικά, κρίση οποιουδήποτε είδους για να τις ανατρέψει. Και το αιτιολογεί συνοψίζοντας στο παρακάτω ‘’Οι δυνάμεις που κρατούν το σημερινό σύστημα σταθερό, τώρα μοιάζουν εύθραυστες και θα μπορούσαν να λυγίσουν μέσα στη δεκαετία του 2020’’ προειδοποιεί ότι, ‘’Εάν αυτό συμβεί, θα οδηγήσει σε ένα πλήγμα για το παραδοσιακό χρήμα και σε αυξανόμενη ζήτηση για τα εναλλακτικά νομίσματα, όπως ο χρυσός και τα κρυπτονομίσματα, που θα μπορούσαν να δουν την αξία τους να κάνει άλμα’’. Υποστηρίζει ότι ‘’οι αυξανόμενες αμφιβολίες για τη βιωσιμότητα των στηριζόμενων από κυβερνήσεις νομισμάτων και ο υψηλότερος πληθωρισμός θα στρέψουν την επόμενη δεκαετία περισσότερους ανθρώπους στα ψηφιακά νομίσματα’’. Ο πληθωρισμός τις τελευταίες δεκαετίες έχει μείνει υπό έλεγχο. Αλλά αυτό ο Ράιντ δεν το πιστώνει στις κεντρικές τράπεζες, αλλά ‘’στην Κίνα και την τεράστια αύξηση της προσφοράς εργασίας, που αυτή πυροδότησε’’. Ωστόσο, προειδοποιεί, ‘’αυτή η εποχή φτάνει στο τέλος της, καθώς η κορύφωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας έφτασε ήδη στα τέλη της περασμένης δεκαετίας’’.

Σύμφωνα με άρθρο που δημοσίευσε στο Forbes, o Pawel Kuskowski, συντάκτης του και παράλληλα CEO της Coinfirm, στα μέσα του Φλεβάρη, το πρόβλημα που εντοπίστηκε ότι έπρεπε να λυθεί δεν ήταν άλλο από το ότι υπάρχει κόσμος που βρίσκεται έτσι κι αλλιώς εκτός τραπεζικού συστήματος ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία της οικονομικής κρίσης. Δεν εννοούσε φυσικά μόνο αυτούς που βρίσκονται σε εμπόλεμες ζώνες ή υπανάπτυκτες χώρες και δεν έχουν έτσι κι αλλιώς πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα. Μιλούσε για Κράτη (όπως και την Ελλάδα), που το δημόσιο κατάσχεσε ή μπλόκαρε τραπεζικούς λογαριασμούς και  οι τράπεζες έκλεισαν την πόρτα σε ανθρώπους και επιχειρήσεις. Όλοι αυτοί όμως στράφηκαν σε άλλους τρόπους συναλλαγών ή αποθήκευσης αξίας, ασχέτως ότι δεν επρόκειτο για εγκληματική δράση. Οι απαγορεύσεις που υπήρχαν μέχρι στιγμής βασιζόταν στο δόγμα του να αποφεύγεται οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα εκτός τραπεζικού συστήματος προκειμένου να αποφευχθούν και οι παρανομίες. Μετά όμως από την τεράστια απήχηση αλλά και την αναγκαιότητα να υπάρξει αυτή η δραστηριότητα και να μπορέσει όλος αυτό ο κόσμος να ξαναμπεί στην αγορά και να διοχετεύσει την αγοραστική του δύναμη ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για την μετάβαση σε μια νέα εποχή.  

Που βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή;

Ήδη στην χώρα μας εδώ και μερικά χρόνια, κάποιες τράπεζες μιμούμενες τα μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του εξωτερικού, ξεκίνησαν να κυκλοφορούν τα δικά τους κρυπτονομίσματα όπως πχ το yellows και να χρησιμοποιούν την ανέπαφη συναλλαγή μέσω κινητού (ένα από τα πλεονεκτήματα της τεχνολογίας NFC που βρίσκεται εγκατεστημένη στα περισσότερα smartphones). Ήδη υπάρχουν χώρες που αντικαθιστούν το εθνικό τους fiat νόμισμα με crypto όπως για παράδειγμα η Τυνησία με το e-dinar ενώ μάλλον προς τα εκεί προσανατολίζεται και ο Καναδάς. Φυσικά σε αυτές τις περιπτώσεις τα κρύπτο δεν είναι decentralized (αποκεντρωμένα) ούτε και απαλλαγμένα από τις μεγάλες προμήθειες. Οι μεγαλύτεροι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι της Ισπανίας, της Ιταλίας και της Αγγλίας, έχουν ήδη κυκλοφορήσει τα δικά τους κρύπτο τα οποία δεν προσφέρονται μόνο για αγορά από τους φιλάθλους αλλά χρησιμοποιούνται και για τις οικονομικές δοσοληψίες των ομάδων, με τους χορηγούς και τους προμηθευτές τους. Στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης η Bakkt διαπραγματεύεται το bitcoin και τέλος, στο Yοutube και τα social media κυκλοφορεί ήδη ένα promo video για μια νέα εφαρμογή με τίτλο WEWE app – pay everywhere που θα κυκλοφορήσει λίγο, πριν το τέλος του 2020, δωρεάν για download σε κινητά.

Πρόκειται για μια εφαρμογή που θα επιτρέπει σε κάθε κάτοχο οποιουδήποτε νομίσματος ή κρυπτονομίσματος (είτε bitcoin είτε οποιουδήποτε άλλου) να πληρώνει ανέπαφα με το κινητό του (με τεχνολογία NFC), παντού στον κόσμο, στο νόμισμα που θα του ζητηθεί από το κατάστημα και η μετατροπή να γίνεται στιγμιαία. Να πληρώνει δηλαδή κάποιος με κρύπτο που έχει αποθηκευμένα στο ηλεκτρονικό του πορτοφόλι (πχ σε bitcoin) απλά πλησιάζοντας το κινητό του στο POS  και ο καταστηματάρχης να λαμβάνει την πληρωμή επιτόπου στο νόμισμα της χώρας του (πχ σε ευρώ ή δολάριο κλπ). Το απόκομμα του POS θα αναγράφει την αξία μόνο σε ευρώ ή δολάριο κλπ αλλά η μετατροπή θα γίνεται την στιγμή της συναλλαγής μέσα στο κινητό χωρίς μεσολάβηση ανταλλακτηρίου ή τράπεζας και απαλλάσσοντας τον από κάθε πιθανή προμήθεια σε τράπεζα ή σε ανταλλακτήριο.

Συμπέρασμα:

Είτε μας αρέσει είτε όχι, τα κρυπτονομίσματα χαρακτηρίστηκαν ήδη τα προηγούμενα χρόνια ως ένας ‘’ιός’’ που εξαπλώνεται γρήγορα. Δυστυχώς, ένας άλλος ιός, πραγματικός όμως και όχι σε εισαγωγικά, δημιουργεί ήδη μια κρίση που εκτός από την παγκόσμια υγεία κλονίζει αρκετά σοβαρά και την παγκόσμια οικονομία. Το αποτέλεσμα θα είναι ότι, ακόμα πιο γρήγορα απ’ όσο περιμέναμε, θα υπάρξει άμεσα μια ραγδαία στροφή προς την χρήση τους. Πολλοί πιστεύουν (συμπεριλαμβανομένου και εμένα) ότι στα αμέσως επόμενα χρόνια, κάθε χώρα, κάθε τράπεζα, κάθε αυτοκινητοβιομηχανία, κάθε πολυκατάστημα, κάθε s/m και φυσικά κάθε ξενοδοχειακή αλυσίδα θα έχουν το δικό τους crypto.

Τι χρειάζεται να κάνουμε;

Να συνειδητοποιήσουμε όσο το δυνατόν γρηγορότερα την αλλαγή που ξεκίνησε ήδη. Να εξοικειωθούμε με τις βασικές έννοιες πάνω στις οποίες δομείται το νέο περιβάλλον των μελλοντικών συναλλαγών. Δεν είναι απλά, θέμα ενημέρωσης για την νέα ορολογία που θα περιλαμβάνει το blockchain, το περιβάλλον VPN, την NFC, την 5 AMLD, τα transaction fees, το mining, τα tokens, κλπ. Είναι θέμα πραγματικής ανάγκης να αναζητήσουμε πληροφορίες, να ενημερωθούμε και να συνηθίσουμε όλα αυτά που σε λίγο καιρό θα είναι κομμάτι της καθημερινότητας μας. Ο λόγος που θα πρέπει να το κάνουμε έγκαιρα είναι γιατί δυστυχώς είναι πολύ πιθανό να βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας νέας οικονομικής κρίσης με απρόβλεπτες προς το παρών διαστάσεις και καλό θα είναι να μας βρει όσο γίνεται καλύτερα προετοιμασμένους.

Χρειάζεται πάνω απ’ όλα προσοχή και σύνεση. Το άρθρο δεν έχει πρόθεση να παρακινήσει τους αναγνώστες σε κανενός είδους επένδυση ή αγορά οποιουδήποτε νομίσματος. Στόχος όποιου αποφασίσει να γνωρίσει το νέο οικοσύστημα συναλλαγών που δημιουργείται ή και να συμμετέχει σε αυτό, είναι να μην ακούει ανθρώπους, που χωρίς να έχουν τη γνώση και την εμπειρία, του προτείνουν ανεπιφύλακτα το οτιδήποτε και κυρίως τον εύκολο και γρήγορο πλουτισμό. Πρέπει όλοι να βεβαιωνόμαστε για την αξιοπιστία των πηγών από τις οποίες ενημερωνόμαστε και να μην ακολουθούμε σε καμία περίπτωση λογικές τζογαδόρων. Τέτοιες λογικές υπήρξαν πάντα ζημιογόνες. Τώρα όμως οι δύσκολοι καιροί που διανύουμε δεν αφήνουν περιθώριο για τέτοιου είδους λάθη.

Το χρήμα είναι ένα ακριβό αγαθό, το οποίο απαιτεί χρήση με σεβασμό. Τα κρυπτονομίσματα είναι χρήματα που απλά στοιχίζουν λιγότερο από το παραδοσιακά. Άρα  πρέπει, πλέον, να τα σεβόμαστε περισσότερο.

*Ο Μάνος Λυγεράκης είναι σύμβουλος στρατηγικού & οικονομικού σχεδιασμού και δραστηριοποιείται επαγγελματικά στο χώρο του Τουρισμού ως διοικητικό στέλεχος πολυτελών ξενοδοχειακών μονάδων.

Πηγές μελέτης: Bloomberg, Forbes, wewe.global, Financial Times, Medium.com, The RegTech Hub, euro2day, economytoday, statista,com, naftemporiki