Φτωχοποίηση: Μία ασύμμετρη απειλή για την κοινωνία και τη Δημοκρατία

*του Σωκράτη Βαρδάκη

Μετρήσεις, δείκτες, ποσοστά, αριθμοί προάγγελοι ενός ζοφερού χειμώνα που πλησιάζει απειλητικά. Και πίσω από τους αριθμούς οι άνθρωποι. Νέοι, εργαζόμενοι, άνεργοι, συνταξιούχοι, αυτοαπασχολούμενοι, ζωές που συνθλίβονται από τη βίαιη φτωχοποίηση. 

Τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, στις 30 Σεπτεμβρίου, για τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη είναι εξαιρετικά ανησυχητικά. Μάλιστα, το ποσοστό του εκτινάχθηκε στο 10% από 9,1% τον προηγούμενο μήνα, ενώ για τη χώρα μας τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα, καθώς ο πληθωρισμός άγγιξε το 12,1%, με τη μεγαλύτερη μηνιαία αύξηση από όλες τις χώρες της ευρωζώνης. 

Η μετάφραση του φαινομένου στην καθημερινότητα είναι οι ανεξέλεγκτες, όπως χαρακτηρίστηκαν, ανατιμήσεις σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, με τις τιμές σε ενέργεια και τρόφιμα να καθίστανται απλησίαστες για τη συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών, οι οποίοι το ακριβώς προηγούμενο διάστημα είχαν απωλέσει ήδη ένα σημαντικό ποσοστό της αγοραστικής τους δύναμης, περί το 14%. 

Η απειλή φτωχοποίησης για την πλειονότητα της κοινωνίας, που ήδη πιέστηκε οικονομικά όλο το προηγούμενο διάστημα από τις συνεχείς ανατιμήσεις, είναι κάτι παραπάνω από υπαρκτή, αφού η χώρα μας είναι ανάμεσα στις 4 χώρες της ΕΕ στις οποίες το ποσοστό πληθυσμού που διατρέχει κίνδυνο φτώχειας αυξήθηκε δραματικά την τριετία 2019-2021. Συγκεκριμένα, το 28,3% του πληθυσμού, δηλαδή περίπου 3 εκατομμύρια άτομα, βρέθηκε στο όριο της φτώχειας το 2021, ποσοστό αυξημένο κατά 0,9 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2020 (27,4%).

Και η στεγαστική φτώχεια καλά κρατεί, με τα ασθενέστερα νοικοκυριά να διαθέτουν το σύνολο σχεδόν του εισοδήματός τους (80%) για τα απολύτως απαραίτητα. 

Ταυτόχρονα, άλυτο παραμένει το μεγάλο πρόβλημα της ρύθμισης του ιδιωτικού χρέους, το οποίο συσσωρεύτηκε το προηγούμενο διάστημα της πανδημίας. 4.300.000 συμπολίτες μας είναι καταχρεωμένοι, με τα 2.000.000 από αυτούς να κινδυνεύουν με άμεσες κατασχέσεις. 

Η κυβέρνηση στέκεται θεατής μπροστά στα γεγονότα, αρνούμενη να λάβει δραστικά και ουσιαστικά μέτρα, υποθάλποντας την αισχροκέρδεια, υποσχόμενη κουπόνια (!) για να μην καταλήξει ο κόσμος από την πείνα και το κρύο, παραπέμποντας όλους μας στην ατομική ευθύνη της «προσαρμογής» για την επιβίωσή μας. Αρνείται ακόμα και να ακολουθήσει το παράδειγμα άλλων χωρών της ευρωζώνης που έλαβαν συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση της ακρίβειας.

Το εκρηκτικό μίγμα απουσίας λήψης σοβαρών μέτρων και διάβρωσης των πραγματικών εισοδημάτων, καθώς η ονομαστική αύξηση μισθών υπολείπεται του ρυθμού αύξησης των τιμών, έχει ως αποτέλεσμα τη δραματική υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των περισσοτέρων και τον κίνδυνο βίαιης φτωχοποίησης.

Και όσο η κοινωνία απειλείται από τη φτώχεια, κάποιοι άλλοι πλουτίζουν και μάλιστα ελέω των κυβερνώντων.  Η αισχροκέρδεια επιβραβεύεται από την κυβέρνηση, όπως επιβεβαιώνει το προσχέδιο του προϋπολογισμού, αφού για το 2022 ο τομέας της ενέργειας επιδοτήθηκε με τουλάχιστον 9,5 δισ. από το ταμείο ενεργειακής μετάβασης και τον Κρατικό Προϋπολογισμό. Αναφορικά με την φορολόγηση των υπερκερδών των εταιρειών ενέργειας, ούτε λόγος! 

Η ενεργειακή πολιτική της κυβέρνησης είναι απροκάλυπτα μεροληπτική υπέρ των συμφερόντων και σε βάρος των ασθενέστερων οικονομικά, πολλοί από τους οποίους κινδυνεύουν με διακοπή παροχής ηλεκτρικής ενέργειας. Ενδεικτικά, οι ληξιπρόθεσμοι λογαριασμοί άνω των 45 ημερών τον Αύγουστο είχαν αυξηθεί στο 45%!

Η επιλογή της κυβέρνησης φαίνεται να είναι η φτωχοποίηση του λαού και η  απογύμνωσή τους από περιουσιακά στοιχεία. Αλλιώς, πώς να εξηγήσουμε ότι για το 2022 τα έσοδα από ΦΠΑ αποτέλεσαν το 63% της συνολικής αύξησης των φορολογικών εσόδων, τη στιγμή που κρίνεται επιτακτική η μείωση του συγκεκριμένου φόρου στα είδη πρώτης ανάγκης, ενώ ταυτόχρονα δεν υπάρχει μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στα καύσιμα, δεν υπάρχει σοβαρή παρέμβαση για το κόστος ενέργειας, ούτε κάποια γενναία λύση για την απομείωση και ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους και την προστασία της α κατοικίας.

Σε μία παράφραση των όσων με πολλούς και διάφορους τρόπους μας υπενθυμίζει με κάθε ευκαιρία η κυβέρνηση, ο δυνατότερος οικονομικά θα επιζήσει, θα ζεσταθεί, θα προμηθευτεί τα απαραίτητα, θα σπουδάσει, θα κάνει οικογένεια. Οι ασθενέστεροι θα πρέπει να προσαρμοστούν. Να προσαρμοστούν σε τι όμως; Στην φτώχεια, στη στέρηση, στην απειλή διακοπής της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, στην απώλεια της οικογενειακής εστίας; Ή μήπως να προσαρμοστούν στην έλλειψη κοινωνικής δικαιοσύνης και στην όξυνση των ανισοτήτων; 

Η φτώχεια υπήρξε πάντα μια μεγάλη πληγή των κοινωνιών και η βίαιη φτωχοποίηση του λαού μια ασύμμετρη απειλή για την Κοινωνία και τη Δημοκρατία. Όπου οι κυβερνήσεις δεν μπόρεσαν να απαντήσουν ικανοποιητικά, τα αποτελέσματα αυτής της βίας, της ασφυκτικής οικονομικής πίεσης που δεχόταν ο λαός, ήταν καταστροφικά. Η φτωχοποίηση υπήρξε προάγγελος κακών, αιτία κοινωνικού αποκλεισμού, οικογενειακής και προσωπικής δυστυχίας, διάρρηξης της κοινωνικής συνοχής, ανόδου της ακροδεξιάς, υποχώρησης της Δημοκρατίας. 

Η αδυναμία της κυβέρνησης να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, η προκλητική στάση της απέναντι στην αγωνία των πολιτών για  αξιοπρεπή διαβίωση και η γενικότερη αίσθηση απουσίας δικαίου, υποδεικνύουν ως μόνη διέξοδο της κοινωνίας από την κρίση που βιώνουμε, την πολιτική αλλαγή.

*Ο Σωκράτης Βαρδάκης είναι βουλευτής Ηρακλείου του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία