Έρχεται το «ψηφιακό ευρώ»...

του Πέτρου Μηλιαράκη*

Οι καλοκαιρινές διακοπές, όπου και αν βρισκόμαστε (παραλία ή βουνό), πρέπει να μας αποφορτίζουν... Ανεξαρτήτως, όμως, εάν το παρόν κείμενο αποφορτίζει ή όχι τον αναγνώστη, είναι αναγκαίο για την ενημέρωσή του. Και τούτο διότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) μελετά για τα καλά τη διαδικασία του «ψηφιακού ευρώ». 

Βεβαίως στον παρόντα χρόνο επειδή περιουσίες και εκτάσεις που αφορούν περιβάλλον με αξιόλογη χλωρίδα και πανίδα θετικαν  στην γέενα  του πυρός, και επειδή λαμβάνει χώρα συζήτηση αναφορικώς με τις αποζημιώσεις αλλά και επειδή η εισαγωγή του «ψηφιακού ευρώ»  προβλέπεται στα προσεχή δύο χρόνια, το παρόν κείμενο αποκτά  μια εξαιρετική ιδιαιτερότητα και ασφαλώς λίαν κρίσιμη πληροφόρηση!
Αφορά δε μια επαναστατική - καινοτόμα και απροσδόκητη - για την κοινωνία μετεξέλιξη του χρήματος, που αλλάζει κυριολεκτικά τη διαδικασία των συναλλαγών, αλλά και τον τρόπο λειτουργίας των τραπεζικών καταστημάτων για τον καταναλωτή του “Retail Banking”, δηλαδή της “λιανικής τραπεζικής”.

H Φρανκφούρτη αποφάσισε

Η Φρανκφούρτη αποφάσισε: Ήδη η επικεφαλής της Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ (Christine Lagarde), έχει ανακοινώσει ότι εξετάζει (1) την κυκλοφορία ενός “ψηφιακού νομίσματος”... 
Επίσης, ο Φάμπιο Πανέτα (Fabio Panetta), μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ και επικεφαλής της ομάδας εργασίας για το “ψηφιακό ευρώ”, ανέφερε ότι «αρχίζει η εποχή του ψηφιακού χρήματος» και ότι «μια Κεντρική Τράπεζα δεν μπορεί να αγνοήσει τις εξελίξεις»! 
Επειδή είναι πρόδηλο ότι θα υπάρξουν πολλά ερωτήματα και επειδή ακριβώς δεν μπορεί ο αναγνώστης που δεν έχει προσλαμβάνουσες παραστάσεις να αντιληφθεί, χωρίς τις σχετικές γνώσεις, τη σχέση “χρήματος-νομίσματος” και εντέλει τη σχέση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, καθώς και την «αναγκαστική κυκλοφορία», από τη θέση αυτή θα υπάρξουν τρεις εισαγωγικές αναφορές στο “τι” είναι το χρήμα, με “τέταρτη” κατάληξη να προσδιοριστεί το “τι” σημαίνει “ψηφιακό ευρώ”. 
Τα προαναφερόμενα τρία “εισαγωγικά κείμενα” θεωρούνται αναγκαία, ώστε σιγά-σιγά να αφομοιωθούν οι εξελίξεις από τον “αντιπραγματισμό” στην “εγχρήματη συναλλαγή”. 
Επίσης, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι, στην αρχή της ιστορίας του χρήματος, το χρήμα είχε μεταλλική μορφή. Ήταν δηλαδή μέταλλο. Στη συνέχεια, με τη συμβολή των πρώτων τραπεζών δημιουργήθηκε το “τραπεζογραμμάτιο” και στη συνέχεια το “χαρτονόμισμα”. Με την ύπαρξη δε του οργανωμένου Κράτους και των Τραπεζών επιβλήθηκε η «αναγκαστική κυκλοφορία».

Υπ’ όψιν και τα εξής...

Στη Γαλλία θεσπίστηκε και ρυθμίστηκε για πρώτη φορά το δικαίωμα “κοπής” χαρτονομισμάτων με το Διάταγμα του 1315 του Λουδοβίκου Ι’, και στην Αγγλία με το (την) Banking Act του 1844. Επίσης σημειώνεται ότι τα πρώτα χαρτονομίσματα στην Αμερική εκδόθηκαν το 1690, και στη Ρωσία το 1769. Άξιο, όμως, επισημείωσης είναι ότι «χάρτινο αναγκαστικό νόμισμα συναντάμε και στην Κίνα τον 13ο μ.Χ. αιώνα, και μάλιστα με απειλή θανατικής ποινής (!), σε περίπτωση που δε θα γινόταν αποδεκτό στην ισοτιμία που καθορίστηκε». Ήταν δηλαδή η πρώτη “αναγκαστική κυκλοφορία”. 
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι στην αρχή της ιστορίας του χρήματος, ως επίσημου νομίσματος, το κυκλοφορούν χαρτονόμισμα έπρεπε να είναι “καλυμμένο” είτε με χρυσό είτε με συνάλλαγμα. Σήμερα δεν υπάρχει αυτή η προϋπόθεση. Το χρήμα “τυπώνεται” ακάλυπτο, με βάση το “Μ3”. Αυτό δε θα αφορά στην ανάλυση που θα έχω την ευκαιρία να σας παρουσιάσω. Και τούτο γιατί το “Μ3” αφορά ένα “τεχνικό ζήτημα” που δεν είναι πρόσφορο για περαιτέρω αναλύσεις. Αρκεί να γίνει αντιληπτό ότι το χρήμα που κυκλοφορεί δεν είναι καλυμμένο, όπως παλαιότερα. 
Ήδη δε, από το “ακάλυπτο χρήμα”, περάσαμε στο “πλαστικό χρήμα”, το “ηλεκτρονικό χρήμα”, και ήδη περνάμε πλέον στην “ψηφιακή εποχή”. Το κρίσιμο δε για μας είναι ότι το ευρώ μετατρέπεται σε “ψηφιακό νόμισμα”!

Περαιτέρω υπ’ όψιν και τα εξής...

Η εξέλιξη των συναλλαγών την τελευταία εικοσαετία έχει γνωρίσει απίστευτο πολλαπλασιασμό της αύξησης της κυκλοφορίας του χρήματος. Ήδη από το 2010, ένας από τους κορυφαίους διαχειριστές της παγκόσμιας κρίσης, ο τέως πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας (Ηνωμένου Βασιλείου) Γκόρντον Μπράουν (Gordon Brown), είχε προειδοποιήσει (2) ότι οι παγκόσμιες οικονομικές ροές αυξήθηκαν κατά 6.000% μέχρι την έναρξη της κρίσης του 2008 και ότι η ημερήσια ροή κεφαλαίου έφτανε τα 130 δισ. δολάρια. Αυτή η διαδικασία της “μηχανής παραγωγής χρήματος”, πρωτόγνωρης για την παγκόσμια ιστορία, είναι βέβαιο ότι προδιαθέτει για την εισαγωγή “ψηφιακών νομισμάτων”.

Με αυτή την προδιάθεση υπ’ όψιν τα εξής...

1) Το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα που αποφασίστηκε να φέρει την ονομασία “ευρώ-€” αποτελεί την ιστορική κατάληξη μιας μακρόχρονης προσπάθειας, καθόσον ξεκίνησε ως “Λογιστική Μονάδα” μέχρι το 1978, για να μετατραπεί σε “Ευρωπαϊκή Λογιστική Μονάδα”, η οποία αντικαταστάθηκε την 1η Ιανουαρίου 1981 με την ECU (European Currency Unit). 
2) Η ECU ουδέποτε αποτέλεσε νόμισμα. Ήταν λογιστική μονάδα, στην οποία εκφραζόταν ο τότε κοινοτικός προϋπολογισμός. Αφορούσε δε και όλες τις συναλλαγές τής (τότε) Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Η ECU αποτελούσε ένα “καλάθι” νομισμάτων των κρατών-μελών, όπου το βάρος του κάθε νομίσματος ήταν ανάλογο της οικονομικής δύναμης του κάθε κράτους-μέλους. Υπ’ όψιν ότι από την 1η Ιανουαρίου 1999 το ευρώ εισήχθη στη διατραπεζική αγορά και ότι από την 1η Ιανουαρίου 2002 αποτελεί πλέον το νόμισμα των κρατών-μελών της Ευρωζώνης. 
Αυτό, λοιπόν, το κοινό νόμισμα μελετάται να μετατραπεί σε ψηφιακό. Η παρούσα ανάλυση δεν μπορεί να εξαντληθεί σε ένα μόνο κείμενο, οπότε θα υπάρξει συνέχεια με προσεχή άρθρα για πλήρη ενημέρωση πάνω στο πολύ κρίσιμο και λεπτό αυτό ζήτημα.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 
(1) Βλ. απόσπασμα από την ανακοίνωση της ΕΚΤ στην αγγλική γλώσσα: «The Eurosystem’s analysis of privacy-enhancing techniques in central bank digital currencies. The Eurosystem had already started to explore privacy-enhancing techniques (PETs) in central bank digital currencies before preliminary work on a digital euro began. In 2019 Eurosystem experts developed a proof of concept (PoC) for enhancing privacy in a central bank digital currency payment system». 
(2) Βλ. G. Brown, Beyond the Crash, Overcoming ths First Crisis of Globalisation, 2010, σελ. 83 και επ.

* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).