Ενέργεια, οικονομία και προσφυγική κρίση. Τρεις μεγάλες προκλήσεις

Του Φραγκίσκου Παρασύρη*

Σε μια έκτακτη σύνοδο η Ευρώπη ίσως απαντήσει στο μεγάλο ερώτημα που παρέπεμπε στις «ειδούς του Μαρτίου», αφού για χρόνια ο Αμερικανός πολιτικός δεν είχει πληροφορηθεί τη διεύθυνση και τον αριθμό της Ένωσης στη διάρκεια μιας ανάλογης κρίσης, αναγνωρίζοντας πως το πολιτικό μόρφωνα δεν είχε ουσιαστική υπόσταση και πως οι συνομιλίες με τη γηραιά Ήπειρο στερούνταν πολιτικού υποκειμένου.

Ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας δίνει μια νέα ώθηση στην αυτονομία της Ε.Ε. Οι ευρωπαίοι ηγέτες καλούνται  τώρα να χαράξουν τη νέα πολιτική ταυτότητα και στην πράξη να ξεκαθαρίσουν τι σημαίνει αυτό, αφού ο πόλεμος κατέδειξε δραματικά πως η Ευρώπη είναι ανήμπορη να αμυνθεί στρατιωτικά, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη ρωσική ενέργεια, έχει μεταφέρει την παραγωγή της σε χώρες του τρίτου κόσμου και παραμένει πολύ επιρρεπής σε εξωτερικούς κινδύνους.

Παρόλα αυτά, μέσα σε λίγες εβδομάδες η Ένωση έδειξε γρήγορα αντανακλαστικά. Φαίνεται –τουλάχιστον- αποφασισμένη να προχωρήσει προωθώντας μια μορφή ευρωπαϊκής ανεξαρτησίας. Σε ενεργειακό και οικονομικό επίπεδο οι συζητήσεις κυριαρχούν και οι λύσεις ίσως αρχίσουν να διαφαίνονται τις επόμενες μέρες.

Εκτός των άλλων, τα δραματικά γεγονότα των ημερών έχουν πυροδοτήσει την πιο ραγδαία προσφυγική κρίση από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, σύμφωνα με τον επικεφαλής της υπηρεσίας προσφύγων του ΟΗΕ.

Ένας τεράστιος αριθμός Ουκρανών αμάχων συνεχίζει να εγκαταλείπει τις πόλεις που βομβαρδίστηκαν, συμπεριλαμβανομένης της Μαριούπολης, όπου οι ρωσικές δυνάμεις συμφώνησαν να επιτρέψουν την επείγουσα εκκένωση. Με περισσότερους από 2 εκατομμύρια πρόσφυγες από την Ουκρανία η κατάσταση θα επιδεινωθεί τις επόμενες βδομάδες.  Η αυξανόμενη παλίρροια των προσφύγων αναμένεται να ασκήσει μεγάλες πιέσεις στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Η αρχικά ομαλή διαχείριση της κατάστασης θα ανατραπεί υπό το βάρος της πίεσης των αυξανόμενων προσφυγικών ροών.

Τα εκατομμύρια των Ουκρανών προσφύγων ίσως δομήσουν ένα νέο Σιδηρούν Παραπέτασμα. Ένας οικονομικός και κοινωνικός πόλεμος θα βαθαίνει, καθώς οι προσφυγικές ροές θα συνεχίζονται.

Ωστόσο, κάθε προσφυγική κρίση ακολουθεί μια πορεία που τα αρχικά θετικά συναισθήματα της υποδοχής διαδέχεται η απογοήτευση και στη συνέχεια ο φόβος για την αύξηση του αριθμού των προσφύγων. Αναπόφευκτα θα υπάρξουν κάποιες εντάσεις με τις τοπικές κοινωνίες σε μια περίοδο υψηλών πληθωριστικών πιέσεων.

Η Ένωση θα χρειαστεί να προσαρμόσει τη στρατηγική της, στηρίζοντας τις χώρες της πρώτης γραμμής, για τις μεταγενέστερες φάσεις της κρίσης, όπου απαιτείται βοήθεια για την ένταξη.

Είναι απολύτως ρεαλιστικό απέναντι σ’ αυτήν την κατάσταση, η Ευρώπη να μην δίνει κατακερματισμένη τη μάχη για το μέλλον. Η απάντηση δεν μπορεί να είναι άλλη από την απαίτηση για «περισσότερη» Ευρώπη. Η στρατηγική της πολιτικής ενοποίησης είναι η ορθή επιλογή σε έναν κόσμο μεταβαλλόμενο κι ολοένα πιο ανασφαλή.

Αν μέχρι χθες, είχαμε τον χρόνο να καθυστερούμε την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, η παρούσα κρίση μας υποχρεώνει να κινηθούμε σ’ αυτήν την κατεύθυνση με μεγαλύτερη ταχύτητα. Μένει να αποδειχθεί, εξάλλου, αν η κρίση αυτή θα  λειτουργήσει ως καταλύτης για την ενοποίηση ή ως αφορμή για να αποτύχει το πιο τολμηρό ενωσιακό εγχείρημα στην Ιστορία.

Η ενοποίηση θα απαντήσει  παράλληλα σε δυο αλληλένδετες προκλήσεις. Στο πόσο αποφασιστικά και αξιόπιστα θα αντιμετωπίσει η Ευρώπη την ενεργειακή κρίση, την προσφυγική κρίση και με βάση αυτό το κριτήριο, θα εξαρτηθεί ο τρόπος με τον οποίο τελικά τοποθετείται στην παγκόσμια πολιτική και οικονομική σκηνή διασφαλίζοντας το μέλλον των πολιτών της.

Μια πολιτικά ενωμένη Ευρώπη μπορεί να προσφέρει ελπίδα και να αποτελέσει εγγύηση σταθερότητας και ασφάλειας για το αύριο. Αυτή η υπέρβαση, όμως, απαιτεί μια αντιμετώπιση  σε συστημικό επίπεδο. Σήμερα είναι η στιγμή, με αφορμή τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, να αναληφθούν ουσιαστικές πρωτοβουλίες προκειμένου να επιταχυνθεί η διαδικασία της εμβάθυνσης και να σφυρηλατηθεί η ενότητα των δυνάμεων της Ευρώπης, απέναντι σ’ ένα πρόβλημα που πρέπει να μας συσπειρώνει αντί να μας διχάζει.

*Φαρμακοποιός, π. Βουλευτής Ηρακλείου

Κεντρική φωτογραφία Aris Messinis