Είμαστε μια ..δεμένη οικογένεια!

Της Κατερίνας Μαλλιωτάκη

Η κλασσική μορφή της οικογένειας δημιουργήθηκε από την στιγμή που ο πρωτόγονος άνθρωπος ανακάλυψε ότι μόνο μέσα από την ομάδα θα αποκτήσει ασφάλεια και δύναμη. Για τον λόγο αυτό ο θεσμός της οικογένειας είναι ο σημαντικότερος θεσμός που έχει αντέξει από την δημιουργία αυτού του κόσμου. Μπορεί ν αλλάζει μορφές και να διαφοροποιείται με το πέρασμα του χρόνου όμως μένει αναλλοίωτος σε δύναμη και ισχύ.

Τα μέλη της οικογένειας αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους κυρίως με δεσμό αίματος που ολοκληρώνει και διαφοροποιεί τις σχέσεις τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει η έννοια της οικογένειας χωρίς να υπάρχει δεσμός αίματος.

Ο θεμέλιος λίθος της οικογένειας συνήθως είναι η μητέρα καθώς καθορίζει τις σχέσεις των μελών φροντίζοντας τις ανάγκες τους. Έχουν γίνει πολλές αναφορές για τις σχέσεις αυτές και ιδιαίτερα της μητέρας με τον γιο και του πατέρα με την κόρη.

Το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα σύμφωνα με τον Freud σχετίζεται με την τάση επανάληψης των παιδικών μας βιωμάτων σε σχέση πάντα με την επιλογή του συντρόφου μας. Έτσι θα δούμε τον τρόπο συσχέτισης που είχε ένα αγόρι με την μητέρα του για να καταλάβουμε την σχέση που θα έχει με την σύντροφο του. Π.χ. εάν ένα αγόρι είχε υπερεμπλεγμένη σχέση με την μητέρα του το ίδιο θα αναζητά κι από την γυναίκα του. Στην αντίθετη περίπτωση εάν έχει εισπράξει επίκριση ή απόρριψη συναισθηματικά θα νοιώθει κενός και αυτό θα περνάει σε κάθε του σχέση.

Η μορφή του οικογενειακού θεσμού ενίοτε διαφέρει από χώρα σε χώρα και πολλές φορές από περιοχή σε περιοχή. Διαφορετικά θα μεγαλώσει ένα παιδί που ζει στην Γερμανία και διαφορετικά ένα παιδί που ζει στην Ελλάδα. Αυτό διαφοροποιείται από τα ήθη και τα έθιμα που έχει κάθε τόπος αλλά και από τις σχέσεις αλληλεπίδρασης που δρουν στο περιβάλλον. Στην Ελλάδα έχουμε συνηθίσει να βιώνουμε ασφυκτικές οικογενειακές σχέσεις στα μέλη μιας οικογένειας. Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά συμβιώνουν και εξαρτούνται από τους γονείς τους ακόμα και σε μεγάλες ηλικίες. Το πρόβλημα αυτό φέρνει κι άλλα προβλήματα αφού η εξάρτηση των παιδιών από τους γονείς δεν ισχύει μόνο κάτω από την ίδια εστία αλλά κι έξω από αυτή.

Έτσι θα συναντήσουμε πολύ συχνά ανθρώπους που δεν έχουν ουσιαστικά ποτέ αποσυνδεθεί από την αρχική τους οικογένεια καθώς δεν έχουν φύγει συναισθηματικά από αυτή. Μ  αυτήν την σκέψη αναγνωρίζουμε ουσιαστικά μια  βαθιά επιθυμία στην ελληνική οικογένεια που οριοθετείτε με υπερβολή σε ότι αφορά τις σχέσεις μεταξύ των μελών της.

Τι συμβαίνει όμως και ενώ αγαπάμε και θέλουμε να τα δώσουμε όλα για τα παιδιά μας,  εισπράττουμε το αντίθετο αποτέλεσμα και δημιουργούμε σχέσεις ανώριμες και φοβισμένες;

Η λύση στο κουβάρι αυτό βρίσκεται στο οικογενειακό περιβάλλον μα και όχι αυτό των παιδιών μας. Καθώς περάσαμε και εμείς από την παιδική ηλικία συλλέξαμε  συναισθηματικές εκδοχές και διαμορφώσαμε μια συγκεκριμένη συμπεριφορά που την βιώσαμε κι εμείς από την οικογένεια μας. Η αναπαραγωγή αυτή της συμπεριφοράς που βιώσαμε ανήκει σε μια αλυσίδα που μεταφέρει ασυνείδητα συμπεριφορές από γενιά σε γενιά. Αυτό σημαίνει πως για να διαμορφώσουμε  ένα ευτυχισμένο παιδί, προϋπόθεση είναι να έχουμε  βιώσει την ευτυχία από τους δικούς μας γονείς. Στην αντίθετη περίπτωση πρέπει να κόψουμε τον κρίκο που συνεχίζει να ενώνει δυστυχισμένα παιδιά με δυστυχισμένους γονείς.

Μια άλλη παράμετρος είναι η ανάγκη μας να προσφέρουμε τα πάντα. Η λέξη πάντα στερεί την πρωτοβουλία στα παιδιά να δημιουργήσουν και να αποφασίσουν για τα λάθη που θα κάνουν αυτά στην ζωή τους. Η παροχή αυτή των πάντων δημιουργεί ανεύθυνα παιδιά που ποτέ τους δεν έχουν καταφέρει να κερδίσουν κάτι με την αξία τους, δεν έχουν κουραστεί αλλά ούτε έχουν αναλάβει την ευθύνη των πράξεων τους.

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι ότι σήμερα οι ρόλοι μέσα σε μια οικογένεια δεν είναι ξεκάθαροι. Η μητέρα που δεν έχει καλή σχέση με τον πατέρα στηρίζεται στον γιο, ο γιος που  δεν θέλει να χάσει την αγάπη της μητέρας προσκολλιέται σε αυτήν, η κόρη χρίζει ιππότη  τον πατέρα και στα μάτια του συντρόφου της δεν αναγνωρίζει την ιδιότητα του αλλά μόνο την μορφή του κτλ. Το γαϊτανάκι αυτών των εμπλεγμένων σχέσεων δημιουργεί μια δυσλειτουργία στην οικογένεια με αποτέλεσμα να έχουμε διαζύγια, σχέσεις συμβιβασμού ή σχέσεις εξάρτησης που χτυπούν κόκκινο. Η οικογενειακή αυτή αταξία δημιουργεί συναισθηματικά ανώριμους γονείς που ψάχνουν συναισθηματικά ανώριμα παιδιά ν ακουμπήσουν τους φόβους τους και την ενοχή τους.

Το μοτίβο λοιπόν της δεμένης οικογένειας όπως πολύ συχνά λέμε με καμάρι ίσως να πρέπει να προβληματίσει τον συναισθηματικό μας κόσμο καθώς φαίνεται να δημιουργεί ανώριμους ανθρώπους που δεν ανταποκρίνονται στους ρόλους που θα έπρεπε ν έχουν. Μια οικογένεια που «κλείνεται» στον εαυτό της καθρεπτίζει την εσωτερικότητά καθώς και το πρόβλημα της συσχέτισης της.

Κι ενώ η δύναμη της οικογένειας στηρίζεται στους ίδιους τους δεσμούς που παράγει προφανώς δείχνει να έχουμε χάσει το οικογενειακό μας προφίλ καθώς και την ταυτότητα μας. Οι επιλογές μας  μοιάζουν πιο πολύπλοκες και ταυτόχρονα πιο χαλαρές ως προς τα θέλω μας. Το «δέσιμο» τελικά που ζούμε δείχνει να μην είναι τόσο λειτουργικό καθώς δημιουργούνται πολλά προβλήματα μεταξύ των μελών μιας οικογένειας. Η υπερβολική εγγύτητα στερεί το οξυγόνο καθώς το αίτημα της ανθρώπινης ύπαρξης  πάντα θα νοιώθει την ανάγκη ν αγαπήσει και ν αγαπηθεί.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι οι γονείς οφείλουν να διδάξουν την συντροφικότητα στα παιδιά τους και να τα διευκολύνουν συναισθηματικά για να ανοίξουν τα φτερά τους. Η απλή αυτή πρόταση  του αποχωρισμού δυσκολεύει πολύ τις ενήλικες σχέσεις με αποτέλεσμα να κατασκευάζουμε διάφορα τεχνάσματα για να τα κρατήσουμε  κοντά μας.  Καλό είναι λοιπόν να δείχνουμε την αγάπη μας διατηρώντας την δική μας ζωή καθώς είναι γεγονός ότι μόνο η συναισθηματική τους αυτονομία θα τους εξασφαλίσει το εισιτήριο για ένα καλύτερο αύριο.