Αυτοκτονίες στην Κρήτη: Έλλειψη ψυχιατρικών και κοινωνικών δομών;

Του Δημήτρη Μιμή

Σε προηγούμενο άρθρο μου, έγραψα για την αυξητική τάση των αυτοκτονιών, όπου εξηγώ τους λόγους της τάσης αυτής. Όμως αυτό που  διάβασα στο cretalive “Δύο αυτοκτονίες μέσα σε λίγες ώρες συγκλονίζουν την Κρήτη”, πάει πολύ. Αλλά και αυτό, της τελευταίας στιγμής, με τον απαγχονισμό  του προέδρου της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Σχολής της  Κρήτης είναι σοβαρότατο και αυξάνει τον αριθμό των αυτοκτονιών στον τόπο μας. Τι άραγε συμβαίνει στον τόπο μας και βρισκόμαστε μπροστά  τόσο συχνά στο κοινωνικό φαινόμενο των αυτοκτονιών; Βέβαια αυτό δεν είναι κάτι το καινούργιο. Πάντα στον τόπο μας υπήρχαν  οι αυτοκτονίες περισσότερο από τις άλλες περιοχές της χώρας μας.  Να φταίει η παραδοσιακή κοινωνία, το ότι δεν ακούγονται οι πολίτες που διατρέχουν κίνδυνο όταν απευθύνονται σε υπηρεσίες ή ίσως η αδιαφορία της πολιτείας  που εδώ και δεκαετίες μειώνει  τις δομές ψυχιατρικής και κοινωνικής βοήθειας;  

Τα άτομα που αυτοκτόνησαν τις ημέρες αυτές ήταν τρία, απ΄ αυτά βέβαια που καταγράφηκαν ως αυτοκτονίες. Πέρα απ΄ το ότι ορισμένες αυτοκτονίες καταγράφονται ως διαφορετικής αιτιολογίας κυρίως για λόγους κοινωνικούς ή θρησκευτικούς, πάλι ο αριθμός είναι μεγάλος.  Αν πάρουμε όμως στοιχεία και τους αριθμούς από τα νοσοκομεία του νησιού μας θα δούμε να είναι καταγεγραμμένα εκατοντάδες άτομα που έχουν αποπειραθεί  να αυτοκτονήσουν ή έχουν αυτοκτονήσει. Η χρήση των αριθμών αυτών είναι σημαντική γιατί μας βοηθά να εξηγήσουμε την αύξηση του ποσοστού των αυτοκτονιών.

Συνοπτικά αναφέρω ότι μια αυτοκτονία είναι μια απάντηση σε μια κατάσταση. Τα μεγαλύτερα ποσοστά αυτοκτονιών τα συναντάμε στην τρίτη ηλικία αλλά και στους νέους. Οι αυτοκτονίες μάλιστα σ΄ αυτές τις μικρές ηλικίες (15-24 ετών) είναι η δεύτερη αιτία θανάτου μετά τα τροχαία ατυχήματα.

 Θα έλεγα λοιπόν ότι, η αυτοκτονία δεν είναι η λύση προβλημάτων ζωής, ούτε υπαρξιακή επιλογή, είναι το αποκορύφωμα μιας αφόρητης ταλαιπωρίας, πολύ συχνά συνδεδεμένης με ψυχική ταλαιπωρία ή παθολογία. Απ΄ εδώ απορρέει και το γεγονός ότι τα άτομα που έχουν κάνει απόπειρα αυτοκτονίας αν βοηθηθούν σύντομα αισθάνονται καλύτερα και μετά από μερικούς μήνες δεν έχουν καμία διάθεση να αυτοκτονήσουν. Όμως, για κανένα λόγο δεν πρέπει να εγκαταλειφθούν τα άτομα αυτά, απεναντίας χρειάζονται μια διαρκή παρακολούθηση και όχι εγκατάλειψη.

Σήμερα παρά το ότι τα θέματα ψυχικής υγείας έχουν επανέλθει σε ισχύ  στη δημόσια συζήτηση, ένεκα της πανδημίας  covid-19,  δεν βλέπω να γίνεται κάποια ιδιαίτερη προσπάθεια στα θέματα ψυχικής υγείας και κυρίως στο θέμα των αυτοκτονιών. Ο πολίτης είναι εγκαταλελειμμένος από την πολιτεία στα θέματα αυτά. Αλλά και εμείς, ως κοινωνία,  απ΄ ότι φαίνεται δεν δείχνουμε κάποια ευαισθησία στα άτομα αυτά που χρειάζονται βοήθεια. Όλοι θα έχουμε αντιληφθεί ότι κάποιο άτομο από το εγγύς μας περιβάλλον χρειάζεται κάποια ψυχιατρική ή κοινωνική βοήθεια. Έχουμε ποτέ πληροφορήσει  τους οικείους του ατόμου που αντιμετωπίζει ψυχολογικά προβλήματα για τον κίνδυνο που διατρέχει το άτομο αυτό ότι  είναι ένας υποψήφιος προς αυτοκτονία; Θα μου πείτε βέβαια ότι αυτό δεν είναι δικό σας πρόβλημα. Και όμως είναι πρόβλημα όλης της κοινωνίας που όλοι πρέπει να το αντιμετωπίσουμε. Έτσι λοιπόν όταν πέφτει στην αντίληψη μας μια κατάσταση  και  θεωρούμε ότι πιθανόν να οδηγηθεί ένα άτομο και την οικογένεια του σε μια τραγωδία,  εμείς οφείλουμε να ενημερώνουμε τις αρμόδιες υπηρεσίες αλλά και την οικογένεια του για το πρόβλημα που υπάρχει, χωρίς να κάνουμε τους ειδικούς,  και είμαι σίγουρος ότι έτσι συμβάλουμε στην πρόληψη μιας πιθανής αυτοκτονίας.

Μια και καθημερινά αποδεικνύεται ότι η αύξηση των αυτοκτονιών οφείλεται παράλληλα και στην έλλειψη των δομών που παρέχουν ψυχιατρική βοήθεια σ΄ αυτούς που την χρειάζονται, χρήσιμο θα ήταν να δημιουργηθούν νέες δομές στον τομέα αυτό ή να πλαισιωθούν πλήρως  οι υπάρχοντες δομές ώστε να μπορούν να  ανταπεξέρχονται στις απαιτήσεις της πάσχουσας κοινωνίας. Τα τηλεφωνικά κέντρα  πρώτων βοηθειών για τους ψυχολογικά πάσχοντες αλλά και γι΄ αυτούς που  είναι επιρρεπείς προς αυτοκτονία καλά  είναι, αλλά απαιτούνται ισχυρές δομές, καλά πλαισιωμένες από ειδικούς, που θα παρακολουθούν σε τακτά χρονικά διαστήματα τους ασθενείς. Άρα θα έχουν μια συνέχεια  και δεν θα κλείνουν μετά από ένα-δύο χρόνια λειτουργίας των, επειδή το πρόγραμμα τελείωσε.   Τότε μονάχα θα δούμε  τον αριθμό των αυτοκτονιών να ελαττώνεται.      

Πως μπορούμε να μένουμε αδρανείς σε τέτοιες τραγωδίες;  Κάτι πρέπει να γίνει άμεσα, για τους ανθρώπους που χρειάζονται βοήθεια αλλά και γι΄ αυτούς που μας κτυπούν το καμπανάκι και μας στέλνουν μήνυμα ότι θα βλάψουν τον εαυτό τους.