Το «αόρατο» ρήγμα του Αρκαλοχωρίου

Της Ειρήνης Ζαχαριαδάκη  

Όλοι έχουμε βιώσει, δυστυχώς, αρκετά ταρακουνήματα το τελευταίο διάστημα στην Κρήτη, τα οποία ήταν περισσότερο έντονα και αισθητά στο Νομό Ηρακλείου και γεννηθήκαν μετά από κάποια σεισμική δόνηση. 

     Το αποκορύφωμα όλων των σεισμών συνεχίζει να αποτελεί ο σεισμός της 27ης Σεπτεμβρίου 2021, το πρωί, έντασης 6 περίπου βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και με τη μεγαλύτερη επιτάχυνση της βαρύτητας που έχει καταγραφεί στην ιστορία αφού έφτασε στο συντελεστή 0,8. Με συντελεστή επιτάχυνσης της βαρύτητας την  μονάδα (1) όλα τα σώματα απογειώνονται από το έδαφος. 
 
     Αυτός ήταν και ο λόγος που χαρακτηρίστηκε ως «ιστορικός» ο συγκεκριμένος σεισμός, δημιούργησε τόσο μεγάλες, πρωτόγνωρες και μη αναστρέψιμες δομικές βλάβες σε κτίρια που στέκονταν όρθια και περήφανα πάνω από 1 αιώνα. Τα χαρακτηριστικά του σεισμού αποτέλεσαν επίσης και το έναυσμα και την αρχή μιας μεγαλύτερης μελέτης, τα ευρήματα της οποίας δημιούργησαν ένα νέο μοντέλο σεισμικών δονήσεων, το οποίο να αποτελεί τον «μπούσουλα», το μοτίβο βάσει του οποίου θα μελετώνται όλοι οι επόμενοι σεισμοί στον Ελλαδικό χώρο.
     
     Την ομάδα μελέτης απετέλεσαν  ο ομότιμος καθηγητής Γεωφυσικής- Σεισμολογίας, National Contact Officer σε θέματα τσουνάμι στην ΙΟC/UNESCO, μέλος της Commission on International Partnership της American Geophysical Union (AGU), Πρόεδρος της AGU Natural Hazards Graduate Student Award Committee και Editor-in-Chief του περιοδικού Research in Geophysics, Γεράσιμος Παπαδόπουλος.  Παρουσίάστηκε χθες, Τρίτη, 1 Μαρτίου 2022, για πρώτη φορά στον ραδιοφωνικό σταθμό 98.4 και τον αποσπάσματα της μελέτης δημοσιεύτηκαν από την ομάδα στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό, GeoHazards. 

    Απόσπασμα της μελέτης αποτελεί και η παρακάτω 3σδιάστατη απεικόνιση, στην οποία απεικονίζεται στην  κόκκινη διαγραμμισμένη περιοχή όλη η  επιφάνεια του «αόρατου» ρήγματος, το οποίο αποκαλύφθηκε όταν ενεργοποιήθηκε μεταξύ των περιοχών του Νιπιδιτού και του Καστελίου. 
Χαρακτηριστικό και πολύ σημαντικό είναι επίσης το εύρημα της καταβύθισης των 20εκ του εδάφους του Αρκαλοχωρίου, η οποία αποτυπώνεται στον κάθετο άξονα του διαγράμματος, καθώς επίσης και το μέγεθος της εδαφικής παραμόρφωσης που μας το δείχνει αντίστοιχα ο οριζόντιος άξονας.
 

Η απεικόνιση αυτή μας εφοδιάζει και με άλλα στοιχεία και πληροφορίες, δευτερευούσης σημασίας αλλά εξίσου πολύ σημαντικές τόσο για την αποκωδικοποίηση της κατάστασης όλων των ρηγμάτων της ευρύτερης περιοχής του Νομού Ηρακλείου, όσο και για τη γένεση μιας σεισμικής ακολουθίας, τα αίτια , τον τρόπο της συμπεριφοράς της και τον τρόπο διέγερσης της, στην προσπάθεια μας να μαντέψουμε το μέλλον. Τέτοιες πληροφορίες δίδονται με τις κόκκινες κουκίδες, όπου αποτυπώνονται όλοι οι προσεισμοί και αντίστοιχα με τις μαύρες κουκίδες όπου παρατηρούμε όλους τους μετασεισμούς.

    Είναι προφανές και το έχω αναφέρει πάρα πολλές φορές και στο παρελθόν, κατά την ταπεινή μου γνώμη, οι σεισμοί ανήκουν στην κατηγορία των απότομων- άξαφνων  φυσικών φαινόμενων τα οποία δεν μας προειδοποιούν πριν τη γένεση τους και πάντοτε μας τρομάζουν και μας εκπλήσσουν δυσάρεστα κατά τη διάρκεια τους, με την τεχνολογία και την τεχνογνωσία που διαθέτουμε μέχρι στιγμής.  Σχεδόν ποτέ δεν ξέρουμε πότε και για πόσο θα μας βρει το «κακό», όπως συνηθίζουμε να λέμε.

     Για την περιοχή Νιπιδιτού – Αρκαλοχωρίου – Καστελίου , όμως, θεωρώ ότι πρέπει να ηρεμήσουμε και να χαλαρώσουμε λίγο. Τα δύσκολα πέρασαν και οι μεγάλης έντασης σεισμοί είναι πια παρελθόν. Κανείς βέβαια δεν αποκλείει ότι κάποια μικρό- κουνηματάκια θα τα έχουμε για ακόμα λίγο, αλλά πολύ μικρότερα από τις έντονες δονήσεις που βιώσαμε στο παρελθόν.

      Γενικά θα πρέπει όλοι μας να πάψουμε να θεωρούμε τον σεισμό ως «μπαμπούλα» και με κάθε σεισμική δόνηση ή ταλάντωση να ψάχνουμε την καρδιά μας στην «κούλουρη». Δε χρειάζεται πανικός. Χρειάζεται σωστή ενημέρωση και τήρηση κάποιων πολύ συγκεκριμένων μέτρων που μπορούμε να κάνουμε κατά τη διάρκεια ενός σεισμού.
 

• Συγγραφείς της μελέτης κατά σειρά νεότητας ηλικιακά : Ioanna Triantafyllou, Andreas Karavias, Ioannis Koukouvelas, Gerassimos A. Papadopoulos, Issaak Parcharidis
• Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Geohazards προ ολίγων ημερών με τίτλο The Crete Isl. (Greece) Mw6.0 Earthquake of 27 September 2021: Expecting the Unexpected