Ανοίγονται αυτοκινητόδρομοι μπροστά μας, για πόσο ακόμη θα κλείνουμε τα μάτια;

Της Αθηνάς Σπανάκη

Τα 196 χιλιόμετρα του φετινού καλοκαιρινού ταξιδιού μου υπήρξαν τα πιο αποκαλυπτικά που έχω διανύσει μέχρι σήμερα. Η μετάβαση μου από την Αθήνα στα Ιωάννινα μου έδειξε ξεκάθαρα τον δρόμο, μου έδωσε το νήμα, για να βγω εγώ, προσωπικά, από τον λαβύρινθο των σκέψεων μου σχετικά με τον ΒΟΑΚ.

Πάτρα,Αντίρριο, Μεσολόγγι, Αγρίνιο, Αμφιλοχία, Άρτα, Φιλιππιάδα και Ιωάννινα, όλοι τους σταθμοί και προορισμοί ενός σύγχρονου και ασφαλούς οδικού άξονα τον οποίο χαίρεσαι να οδηγείς ή να είσαι συνεπιβάτης. Μια υπερσύγχρονη οδική αρτηρία με ανισόπεδους κόμβους, γέφυρες, ημικόμβους και σήραγγες στην οποία σταυροκοπιέσαι όχι για την αμφιβολία της ασφαλούς εξόδου σου από αυτήν αλλά διότι είσαι χρήστης ενός θαύματος υπεραστικής υποδομής. Μέσα στο αυτοκίνητο, μουσική και τραγούδι: με αυτόν τον τρόπο μου αρέσει να ταξιδεύω…

Ταξίδεψα και ζήλεψα. Όλη η Ελλάδα διατρέχεται πλέον από σύγχρονους και ασφαλείς αυτοκινητόδρομους. Εκτός από την Εγνατία την Ολύμπια και την Ιόνια οδό, η Αθηνών-Θεσσαλονίκης, η Αθηνών-Λαμίας, η Κορίνθου-Καλαμάτας, είναι δρόμοι ευρωπαϊκών προδιαγραφών. Και πώς έγιναν αλήθεια όλοι αυτοί οι δρόμοι, ενώ η Κρήτη δεν έχει ένα σύγχρονο ΒΟΑΚ;

Μα όλοι δρόμοι έγιναν με τη μέθοδο της παραχώρησης και την εγκατάσταση διοδίων. Διοδίων; Ναι ξέρω, αποτελεί μια λέξη ταμπού, μια λέξη στην οποία έχουμε όλοι σχεδόν εκπαιδευτεί με το πρώτο άκουσμα να εκτινασσόμαστε σαν ελατήρια. Νομίζω, όμως, συνοψίζει κάτι ακόμη χειρότερο. Είναι ο καθρέφτης της ρηχότητας του στοχασμού μας. Από την ατομική κριτική μας σκέψη έως τη δημόσια συζήτηση εξαντλούμαστε στις επιφάνειες, δε βουτάμε σε επιχειρήματα, οχυρωνόμαστε πίσω από τα ταμπού και εκφράζουμε την οργή μας. Η ελάχιστη σκέψη κορυφώνεται απευθείας στο συναίσθημα της αγανάκτησης. Μακάρι να μην μείνουμε και άλλη μια φορά εκεί…

Αλήθεια, άλλοι άνθρωποι ζουν στην ηπειρωτική Ελλάδα; Αυτοί δεν πληρώνουν υψηλά τέλη κυκλοφορίας, ακριβή βενζίνη και αυξημένους φόρους; Γιατί δηλαδή, σήμερα, περιοχές της Ελλάδας απολαμβάνουν σύγχρονα συγκοινωνιακά έργα που η Κρήτη στερείται επί δεκαετίες; Ο ανταποδοτικός τρόπος με τον οποίο έγιναν οι υποδομές σε Ήπειρο, Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα, Μακεδονία και Θράκη καθιστά τους εκεί ανθρώπους ανόητους και εμάς έξυπνους;

Στις χρυσές εποχές ο ΒΟΑΚ δεν έγινε και γι αυτό υπάρχουν τεράστιες ευθύνες με ονοματεπώνυμο στις πλάτες και τις συνειδήσεις των πολιτικών προσώπων: βουλευτών και περιφερειαρχών. Το αίτημα ενός σύγχρονου ΒΟΑΚ, που θα ενώνει τα δύο άκρα του νησιού παραμένει ενεργό από την εποχή της δικτατορίας. Όλοι ανεξαιρέτως οι πολιτικοί εκπρόσωποί μας από τότε ανέβαζαν τους τόνους της φωνής τους για αστείες υποθέσεις και δε συγκρότησαν ένα αποφασισμένο, αμετακίνητο, ακτιβιστικό μέτωπο για να ασκήσουν αυτήν την πίεση στο κεντρικό κράτος ώστε να αποδοθεί στην Κρήτη αυτό που από όλες τις γωνίες, οικονομικές και πληθυσμιακές, δικαιούται…

Ας βυθιστούμε όμως στην ωραία και απαιτητική θάλασσα των επιχειρημάτων:

Σε μια περίοδο δημοσιονομικής κρίσης, σίγουρα η κατασκευή οδικών αξόνων με την μέθοδο της παραχώρησης και την εγκατάσταση διοδίων, είναι η ασφαλέστερη λύση για το δημόσιο συμφέρον καθώς μειώνει την έκθεσή του στους χρηματοοικονομικούς κινδύνους τόσο κατά την διάρκεια της κατασκευής όσο και κατά την διάρκεια της λειτουργίας του έργου.

Με την μέθοδο αυτή μεταφέρεται μέρος του κόστους κατασκευής και λειτουργίας του έργου, σε αυτούς που πραγματικά το χρησιμοποιούν και όχι στο σύνολο των φορολογούμενων πολιτών. Πράγμα που θα συμβεί στην περίπτωση που το έργο χρηματοδοτηθεί εξ ́ολοκλήρου από το Ελληνικό ∆ημόσιο και το Πρόγραμμα ∆ημοσιών Επενδύσεων. Το σκεπτικό αυτό επιβάρυνσης της δαπάνης κατασκευής και λειτουργίας στους χρήστες ενός έργου υποδομής και όχι σε όλους τους πολίτες μέσω φορολογίας είναι δικαιότερο και συνάδει με τα προβλεπόμενα στην Λευκή Βίβλο των Μεταφορών και σε σχετικές Κοινοτικές Οδηγίες.

Για τα οδικά τμήματα τα οποία λειτουργούν με χρέωση διέλευσης, υπάρχει εναλλακτικό οδικό δίκτυο χαμηλότερου– προφανώς -επιπέδου παρεχόμενων υπηρεσιών,για την εξυπηρέτηση των τοπικών μετακινήσεων και εκείνων που δεν θα ήθελαν να πληρώσουν διόδια. Σημειώνω πως το συγκεκριμένο θέμα της ύπαρξης εναλλακτικών διαδρομών δεν έχει προβληθεί επαρκώς από τα ΜΜΕ της Κρήτης και γι’ αυτό ενδεχομένως δεν είναι ευρέως γνωστό στους πολίτες ότι θα μπορούν να φτάνουν στον προορισμό τους και χωρίς χρεώσεις. Εξάλλου ο ρόλος των αυτοκινητόδρομων είναι να εξυπηρετούν την υπεραστική κυκλοφορία και όχι μικρές τοπικές μετακινήσεις.

Το κόστος καταβολής διοδίων εξισορροπείται σημαντικά από την ωφέλεια στο κόστος μετακίνησης σε έναν σύγχρονο αυτοκινητόδρομο (με λιγότερη βενζίνη, μικρότερη φθορά μέσου, εξοικονόμηση χρόνου και μεγαλύτερη ασφάλεια).

Για την αποφυγή ασύμμετρων χρεώσεων σε συχνούς χρήστες του δικτύου υπάρχει η δυνατότητα εφαρμογής ειδικής εκπτωτικής πολιτικής με σημαντικές μειώσεις κόστους, ανάλογα με το πλήθος των διελεύσεων. Η πολιτική αυτή ήδη εφαρμόζεται στην είσπραξη διοδίων σε πολλές άλλες περιπτώσεις στην Ελλάδα, ακόμη και με συνεργασίες μεταξύ εταιρειών-παραχωρησιούχων. Σημειώστε πως ούτε το συγκεκριμένο θέμα της δυνατότητας εφαρμογής ειδικής εκπτωτικής πολιτικής έχει προβληθεί επαρκώς από τα ΜΜΕ της Κρήτης.

Η ταχύτητα, η ποιότητα κατασκευής, η υψηλού επιπέδου συντήρηση καθώς και η καλή λειτουργία του οδικού δικτύου, είναι βέβαιο ότι θα εξασφαλιστούν από τον παραχωρησιούχο, λόγω του ειδικού κινήτρου του για αποδοτικότητα και ελκυστικότητα του έργου.

Αγαπητοί φίλοι, η υπόθεση του ΒΟΑΚ είναι μια άσκηση ρεαλισμού- έτσι όπως θα πρέπει να είναι η πολιτική και οι συλλογικές μας αποφάσεις: σημασία δεν έχουν οι ουτοπίες με τις οποίες κάθε εγκέφαλος εξατομικευμένα χαλαρώνει και ονειρεύεται αλλά η απτή και αμείλικτη πραγματικότητα: πεθαίνουμε καθημερινά στην άσφαλτο και κάτι πρέπει να γίνει σήμερα. Είναι αυτονόητο ότι και εγώ για το νησί μας θα ήθελα έναν δρόμο ελεύθερο από χρεώσεις διέλευσης αλλά πόσο δημοσιονομικά εφικτό είναι τώρα αυτό και ποιες οι αντοχές της κρητικής κοινωνίας μέσα στον λαβύρινθο του υφιστάμενου οδικού δικτύου;