Αλλαγή σελίδας; Πώς και με ποιους;

Του Αργύρη Αργυριάδη

Δικηγόρου Παρ’ Αρείω Πάγω

Το πιθανότερο είναι ότι στις 8 Ιουλίου η χώρα θα έχει νέα κυβέρνηση. Εξίσου πιθανό είναι η κυβέρνηση αυτή να είναι κοινοβουλευτικά «αυτοδύναμη». Το ζητούμενο πλέον εντοπίζεται αλλού. Θα είναι και «προγραμματικά αυτοδύναμη»; Προφανώς με τον όρο αυτό δεν αναφερόμαστε στα ευχολόγια – προγράμματα των κομμάτων σε κάθε εκλογική αναμέτρηση που είναι τόσο γενικόλογα και κοινότυπα στο διακηρυκτικό τους πλαίσιο που πολλές φορές αν δεν εντοπίσουμε το «χρώμα» του προεκλογικού φυλλαδίου, η διαπίστωση του φορέα προέλευσης αναδεικνύεται σε εγχείρημα … υψηλού ρίσκου.

Αναφερόμαστε στην ύπαρξη ενός συνεκτικού σχεδίου για την επόμενη ημέρα και μιας συγκροτημένης ομάδας που είναι έτοιμη για να αναλάβει έργο. Ο πρόεδρος της ΝΔ έχει πετύχει να αποκτήσει ακροατήριο που ξεπερνά κατά πολύ τα παραδοσιακά όρια της παράταξής του και τούτο θα φανεί στην κάλπη. Δεν έχει, όμως, μέχρι σήμερα πείσει ότι διαθέτει ικανή ομάδα με κοινό όραμα για τη νέα εποχή. Ο ίδιος ανέδειξε μέχρι σήμερα κάποια στελέχη – η αλήθεια είναι ότι τα πρόσωπα αυτά κέρδισαν τις εντυπώσεις – αλλά αποδείχθηκαν ευάριθμα. Και κυρίως δεν φαίνεται να υπάρχει συγκροτημένο σχέδιο σε επιμέρους τομείς που ταλανίζουν τη ζώσα καθημερινότητα και σε μεγάλο βαθμό συνδιαμορφώνουν το αποτέλεσμα της μελλοντικής κυβερνητικής προσπάθειας.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Δικαιοσύνης. Εφαρμοσμένη Δικαιοσύνη και Ανάπτυξη αποτελούν εγχειρήματα αλληλεξαρτώμενα και συνήθως αλληλοαναιρούμενα. Η χώρα μας βρίσκεται στην 132η θέση μεταξύ 190 χωρών εάν λάβουμε υπόψη τον δείκτη αποτελεσματικής επίλυσης εμπορικών διαφορών. Πράγματι, η επίλυση μιας εμπορικής διαφοράς στην Ελλάδα απαιτεί περίπου 4 ½ έτη αντιπαράθεσης στις δικαστικές αίθουσες (πολλές εκ των οποίων ακόμη και σήμερα στεγάζονται σε δωμάτια πολυκατοικιών (βλ Δικαστήρια Κιλκίς) ή σε ημιυπόγεια κακοδιατηρημένων κτηρίων (βλ. Εφετείο Ανατολικής Κρήτης). Προφανώς τούτο λειτουργεί ως σοβαρό αντικίνητρο οποιασδήποτε σοβαρής επενδυτικής προσπάθειας στη χώρα.

Τα ανωτέρω θα μπορούσαν να επιλυθούν με την κατασκευή νέων δικαστικών μεγάρων (η δικαιοσύνη σε μεγάλο βαθμό μπορεί να είναι αυτοχρηματοδοτούμενη) και την εισαγωγή νέων τεχνολογιών. Η ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων βρίσκεται ακόμη σε εμβρυϊκό στάδιο (εφαρμόζεται πιλοτικά) ενώ ήδη θα έπρεπε να εφαρμόζεται η «ηλεκτρονική δικογραφία» (δηλαδή η διακίνηση του συνόλου των δικογράφων και του αποδεικτικού υλικού, όπως και των δικαστικών αποφάσεων αποκλειστικά ηλεκτρονικά). Ωστόσο, αυτά δεν αρκούν, τη στιγμή που οι υστερήσεις είναι πρόδηλες και κυρίως … θεσμικές.

Και εξηγούμαστε. Δεν περιποιεί τιμή στο δικαστικό προσωπικό μιας χώρας να μην τολμούν να κατονομάσουν δημόσια, επί μήνες, τον περιλάλητο «Ρασπούτιν». Δεν περιποιεί τιμή στον ίδιο το θεσμό της Δικαιοσύνης να επωάζονται ποικίλοι τιτουλάριοι «Ρασπούτιν» που μένουν ατιμώρητοι απλά διότι είναι εξωκοινοβουλευτικοί (και συνεπώς ουδέποτε εκτεθέντες στη λαϊκή ετυμηγορία) αναπληρωτές υπουργοί δικαιοσύνης και έχουν επιλεγεί από τους πολιτικούς προϊσταμένους τους για τις … επικίνδυνες αποστολές. Θα αλλάξουν τα ανωτέρω; Εάν ναι πώς; Η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης (δίχως να καταντήσουμε κράτος δικαστών που στερούνται λαϊκής νομιμοποίησης) αποδείχθηκε διαχρονικά δισεπίλυτος γρίφος. Μπορεί να τον λύσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης;

Μπορεί – και άραγε τίνι τρόπο – να διαβεβαιώσει τους ξένους επενδυτές ότι δεν θα έχουμε ξανά στο μέλλον φαινόμενα όπως εκείνο της Follie Follie; Και σε κάθε περίπτωση είναι έτοιμη η ΝΔ να επιλέξει για την ηγεσία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς πρόσωπα ικανά και άφθαρτα; Μπορεί να την προικοδοτήσει με τους απαιτούμενους καταρτισμένους ελεγκτές, ώστε να αποφύγουμε ξανά στο μέλλον το όνειδος ένας δημόσιος εποπτικός φορέας να αναζητεί την αλήθεια μέσα από τα πορίσματα ιδιωτικών ελεγκτικών εταιριών (Κάθε σοβαρή χώρα που σέβεται τον εαυτό της έχει εξειδικευμένο ελεγκτικό μηχανισμό για τις οργανωμένες αγορές. Δυστυχώς για τη χώρα μας αποδείχθηκε πολλάκις στην πράξη ότι κάτι τέτοιο είναι όνειρο θερινής νυκτός…)

Περαιτέρω, η «νομοθετική άνοιξη» – που εν πολλοίς επιβλήθηκε από τα … τρισκατάρατα μνημόνια – θα συνεχιστεί; Μετά τον εκσυγχρονισμό του δικαίου της ανώνυμης εταιρίας θα οδηγηθούμε σε ένα σύγχρονο εμπορικό κώδικα; Είμαστε η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που το εμπορικό δίκαιο αναζητείται ανάμεσα στους «ναπολεόντειους κώδικες» και στα βασιλικά διατάγματα του περασμένου αιώνα. Θα θεσπιστεί επιτέλους χρηματιστηριακός κώδικας που σχέδιο του βρίσκεται στο «ψυγείο» ήδη από το 2004;

Τέλος, θα αποφασίσουμε επιτέλους τι δικαστές και τι δικηγόρους θέλουμε; Θα φροντίσει η πολιτεία για την κατάρτιση και τη δια βίου εκπαίδευσή τους ή θα συνεχίσουμε αποσπασματικές επιλογές που δύσκολα ανταποκρίνονται στις προκλήσεις της νέας εποχής; Θα πριμοδοτήσουμε τις εναλλακτικές μορφές επίλυσης διαφορών ή θα συνεχίσουμε να υπονομεύουμε την ποιότητα της απονομής της Δικαιοσύνης μέσω της ποσοτικής υπερφόρτωσης της τελευταίας;

Οι προκλήσεις της νέας εποχής είναι μεγάλες. Ίσως μεγαλύτερες από εκείνες που μπορούν να φανταστούν εκείνοι που αναλαμβάνουν το τιμόνι της χώρας στις 8 Ιουλίου. Μακάρι – έστω και τώρα – να αποφασίσουν να εκπονήσουν το απαραίτητο σχέδιο διακυβέρνησης. Ειδάλλως θα συνεχίσουμε να μετράμε χαμένες ευκαιρίες και «ελπίδες που πηγαινοέρχονται» δίχως εντέλει να εκφράζουν τους πολίτες τούτης της χώρας…