Ο αποστιγματισμός, παράλληλη θεραπεία για την αντιμετώπιση του HIV

«Το aids κολλάει με το βλέμμα». Με αυτή τη διαπίστωση η Έλενα Ακρίτα έκλεισε τη βραδιά παρουσίασης της καμπάνιας ενημέρωσης για τον ιό HIV «I’ m positive» πριν από μερικές μέρες στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.

 Μία φράση που εμπεριέχει τις τάσεις στιγματισμού και κοινωνικού αποκλεισμού των οροθετικών ατόμων, οι οποίοι αν και ζουν φυσιολογικά λόγω των εξαιρετικών ιατρικών επιτευγμάτων για τη διαχείριση της νόσου, βιώνουν καθημερινά το στιγματισμό και το εχθρικό, νοσηρό βλέμμα της κοινωνίας.

Σήμερα η ημέρα είναι αφιερωμένη στην καταπολέμηση του AIDS και στην ευαισθητοποίηση για την αναχαίτιση της εξάπλωσης της ασθένειας η οποία προκαλείται από τη μετάδοση του ιού HIV. 

Την ίδια στιγμή η ημέρα είναι αφιερωμένη και στην ευαισθησία και κυρίως την ενημέρωση για την τεκμηριωμένη ακινδυνότητα στη συναναστροφή με οροθετικά άτομα, με άτομα που φέρουν τον ιό HIV. Άτομα καθημερινά που δεν απειλούν την υγεία κανενός από τη στιγμή που γνωρίζουν και λαμβάνουν την ενδεδειγμένη αγωγή η οποία πλέον χορηγείται σχεδόν στο σύνολο εκείνων που φέρουν τον ιό.

«Το κεντρικό μήνυμα της σημερινής Παγκόσμιας Ημέρα κατά του AIDS συμπυκνώνεται στη λέξη, στην έννοια «αποδοχή» . Φέτος προσπαθούμε να προσεγγίσουμε το κοινό επισημαίνοντας ότι δεν αρκεί μόνο να αντιμετωπίσουμε το στίγμα για μια συγκεκριμένη νόσο. Το θέμα είναι συνολικότερο και πρέπει να δούμε ολόκληρο το κάδρο, το οποίο περιλαμβάνει το πως μπορούμε να αποδεχτούμε το διπλανό μας τον απέναντι μας. Και επειδή υπάρχει συνολικότερα και όχι μόνο στην Ελλάδα  μια συζήτηση για το πόσο έτοιμοι είμαστε να αποδεχτούμε το φύλλο, τη φυλή, το σεξουαλικό προσανατολισμό την ταυτότητα φύλλου του άλλου, θεωρούμε ότι αυτός είναι ο σωστός τρόπος προσέγγισης. Δεν μιλάμε μόνο για τον ιό HIV, αλλά γενικότερα στο να αποδεχτούμε τον κάθε άνθρωπο» αναφέρει στην «Ν» ο κ. Γιώργος Τσιακαλάκης,  Υπεύθυνος Επικοινωνίας και Προάσπισης Δικαιωμάτων στο Σύλλογο Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή».

«Ο στόχος είναι λοιπόν να μιλήσουμε για την κοινωνική αποδοχή.  Το όχημα είναι κυρίως η επιστημονική τεκμηρίωση ότι ένας άνθρωπος που ζει με HIV μπορεί ναι είναι πλέον μη μεταδοτικός. Αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο που θα διαγνωστεί ως οροθετικό και θα λάβει τη θεραπεία του, δηλαδή μία αντιρετροϊκή αγωγή, δεν θα μεταδώσει τον ιό» εξηγεί ο κ. Τσιακαλάκης  και τονίζει ότι «αυτό είναι μια επανάσταση στο τρόπο που αντιμετωπίζουμε τον HIV. Μια επανάσταση στον τρόπο που αντιμετωπίζουν τα άτομα τον ίδιο τους τον εαυτό και τον τρόπο της διάδοση της γνώσης για το πώς οι άλλη θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τα οροθετικά άτομα. Ο ΗΙV δεν είναι αυτό που αντιμετωπίζαμε τη δεκαετία του ’80. Είναι μία νόσος σοβαρή, η οποία όμως έχει θεραπεία και ένα οροθετικό άτομο μπορεί να έχει ποιότητα και προσδόκιμο ζωής όπως ένας άλλος άνθρωπος. Δεν αποτελεί τον ΚΙΝΔΥΝΟ που θεωρούσαμε πριν από κάποιες δεκαετίες».

Όμως είναι εύκολη η αποδοχή του HIV και από τον ίδιο τον οροθετικό; Εδώ ο κ. Τσιακαλάκης αναφέρει ότι «η αποδοχή του εαυτού μου βρίσκεται στον πυρήνα του φετινού μηνύματος. Αρκεί να αναφέρω ότι ο Σύλλογος Θετική Φωνή συμμετείχε με 500 άτομα για δύο χρόνια σε πανευρωπαϊκή έρευνα , το Stigma Index και τα ευρήματα είναι εντυπωσιακά. Πάνω από το 70% των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι ντρέπονται για τον εαυτό τους, ότι νιώθουν ενοχή και ένα σημαντικό ποσοστό της τάξης του 50% δήλωσε ότι ακριβώς λόγω οροθετικότητας απομακρύνθηκε από την οικογένεια του, από το φιλικό του περιβάλλον. Αποσύρθηκε από την κοινωνική του ζωή. Επομένως εδώ η έννοια του αυτοστιγματισμού κραυγάζει. Ως απάντηση σε αυτό  ήρθε η προσπάθειά μας φέτος σε συνεργασία με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση να βγούμε μπροστά στη δημόσια σφαίρα και να μιλήσουμε για την αποδοχή από την κοινωνία και την αποδοχή του εαυτού μου. Θελήσαμε να διηγηθούμε τρεις αληθινές ιστορίες που σχετίζονται με τον HIV. Και πραγματικά ήταν η προσπάθεια για να βρούμε αυτές τις ιστορίες πάρα πολύ δύσκολη. Υπάρχει φόβος. Φόβος από την κοινωνία αλλά και από τον ίδιο μας τον εαυτό. Γι’ αυτό θεωρώ πως πέρα από την ενημέρωση είναι σημαντικό κάποιος άνθρωπος να βρεθεί σε ένα περιβάλλον που θα μπορέσει να συζητήσει. Η συζήτηση, η δικτύωση, η επικοινωνία είναι έννοιες εξίσου απαραίτητες με τη γνώση για να σταθεί κάποιος άνθρωπος ξανά στα πόδια του μετά το αιφνίδιο σοκ της αποκάλυψης της οροθετικότητας».

Η μη εξωτερίκευση των συναισθημάτων και η διατήρηση του φόβου δρουν  ανασταλτικά στην προσπάθεια αναχαίτισης της νόσου. Ο Γιώργος Τσιακαλάκης τονίζει ότι «δεν μπορούμε να μιλάμε για αντιμετώπιση της επιδημίας αν παράλληλα με τη θεραπεία  δεν αναγάγουμε ως εξίσου σημαντική και πολύτιμη παράμετρο με το ίδιο το φάρμακο, την κοινωνική διάσταση της νόσου. Θα πρέπει να αντιμετωπιστούν δηλαδή οι παράμετροι εκείνοι που ωθούν ευάλωτες συγκεκριμένες ομάδες στο περιθώριο. Όσο δεν εφαρμόζουμε πολιτικές, κι αυτό δεν είναι κάτι θεωρητικό, αλλά κάτι που το έχουμε δει σε χώρες του εξωτερικού, που τραβούν προς την κοινωνική ενσωμάτωση τις ομάδες αυτές αλλά τις ωθούν περαιτέρω στο περιθώριο, τόσο θα βλέπουμε τον HIV και άλλες νόσους να εξαπλώνονται. Ο HIV είναι το σύμπτωμα της περιθωριοποίησης».