Η συγχώρεση και τα οφέλη της στην ψυχολογία μας

Από την ψυχολόγο, Μαρία Φωτιάδου

Η Συγχώρεση θεωρείται ως ένα προτέρημα της ανθρώπινης προσωπικότητας.

Ένα άτομο που συγχωρεί σημαίνει ότι παίρνει την απόφαση να μη νιώθει θυμό, μίσος και δεν διακατέχεται από την επιθυμία της εκδίκησης. Δε σημαίνει ότι δεν αναγνωρίζει το μέγεθος της πράξης του άλλου ατόμου, ή δεν καταλαβαίνει κάποια προσβολή ή αρνητική πράξη/λόγια προς το πρόσωπό του απλά πιστεύει ότι έχει 2 επιλογές: να ζει με το θυμό και την σκέψη της εκδίκησης ή να συγχωρίσει το άλλο άτομο και να προχωρίσει παρακάτω στη ζωή του. Όταν επιλέγουμε τη συγχώρεση σημαίνει ότι επιλέγουμε να δείξουμε γενναιοδωρία, ευγένεια και αγάπη όχι μόνο προς το άλλο πρόσωπο αλλά και προς τον ίδιο μας τον εαυτό.

Η Συγχώρεση δε σημαίνει ότι αγνοούμε τη σοβαρότητα μιας προσβολής ή άσχημης πράξης από ένα άλλο άτομο ή από ομάδα ατόμων προς το πρόσωπό μας. Σημαίνει όμως ότι επιλέγουμε να βάλουμε ένα τέλος σε αυτό και ότι συνεπάγεται, δηλαδή τα αρνητικά συναισθήματα και την ψυχολογική και σωματική ένταση, και να έρθουμε σε συμφιλίωση πρώτα με τον εαυτό μας αλλά και με τους γύρω μας. Μας επιτρέπει να έχουμε ηρεμία στην καθημερινή μας ζωή.

Πόσο όμως εύκολο ή δύσκολο είναι όμως να καταφέρει κανείς να φτάσει στο σημείο να συγχωρεί δίχως να νιώθει ποτέ αρνητικά συναισθήματα για τους άλλους; Σε ορισμένες περιπτώσεις, η συγχώρεση αποτελεί μια δοκιμασία αφού μπορεί το άλλο άτομο να μην θέλει να παραδεχτεί το λάθος του και να μην αξίζει τη συγχώρεση από εμάς.

Σύμφωνα με έρευνες της Ψυχολογίας, η Συγχώρεση μπορεί να είναι ένα χαρακτηριστικό που είναι έμφυτο στην προσωπικότητα μας ή να κάτι για το οποίο χρειάζεται να κάνουμε εξάσκηση ώστε να μπορούμε να το καταφέρουμε, ακόμα κι αν κάποιοι το θεωρούνε ιδιαίτερα δύσκολο στην πράξη.

Έχουν γίνει πολλές μελέτες στον τομέα της Ψυχολογίας για την Συγχώρεση οι οποίες έδειξαν ότι τα άτομα που νιώθουν αρνητικά συναισθήματα, προς κάποιο άλλο άτομο μη δεχόμενοι τη συγνώμη τους ή ζούνε περιμένοντας το άλλο άτομο να ζητήσει συγνώμη, έχουν αυξημένα επίπεδα στρες τα οποία μπορούν να έχουν συνέπειες στην πνευματική και σωματική τους υγεία. Για παράδειγμα, αντιμετωπίζουν προβλήματα στην προσοχή, στον ύπνο, σωματική κούραση, πονοκεφάλους, αρνητικά συναισθήματα, όπως απογοήτευση, θυμό, και μακρόχρονα, βλαβερές συνέπειες στην καρδιά και την αρτηριακή πίεση.
Το πρώτο λοιπόν και πιο βασικό είναι να καταλάβουμε την αξία της Συγχώρεσης και της εφαρμογής της.
Αρχικά, τα άτομα που συγχωρούν, έχει βρεθεί ότι ζούνε περισσότερο.

Η Συγχώρεση μας κάνει πιο ευτυχισμένους. Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι συγχωρούν πιο εύκολα. Παράλληλα, η απόφαση να συγχωρέσουμε μπορεί να μας κάνει πιο ευτυχισμένους.
Μειώνει το άγχος και τα αρνητικά συναισθήματα.
Βοηθάει στη λειτουργία της καρδιάς και της αρτηριακής πίεσης.

Η Συγχώρεση καλυτερεύει τις ανθρώπινες σχέσεις. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στις κοντινές μας σχέσεις, όπως οικογένεια, στενοί φίλοι, συνεργάτες. Βοηθάει τις σχέσεις μας να διατηρηθούνε στο χρόνο και να γίνουν ακόμα πιο δυνατές.

Μία κοινωνία που αποτελείται από άτομα που θεωρούν τη Συγχώρεση αρετή όχι μόνο στη θεωρία αλλά και στην πράξη, μπορεί να βοηθήσει να χτιστούν πιο δυνατά θεμέλια σε αυτήν και να  βοηθήσει και άλλα θετικά στοιχεία να αναπτυχθούν, όπως η ευγένεια, η αλληλεγγύη, η γενναιοδωρία, και η αγάπη.

Η Συγχώρεση βοηθάει ένα γάμο να διατηρηθεί περισσότερο στο χρόνο και τη σχέση του ζευγαριού να γίνει πιο δυνατή.

Μας δίνει της αίσθηση του ελέγχου, ότι μπορούμε να έχουμε έλεγχο στην κατάσταση και δεν αφήνουμε την κατάσταση και το άλλο ατόμο να ορίζουν τα συναισθήματα και την σκέψη μας.

Ερευνητές της Θετικής Ψυχολογίας που έχουν μελετήσει τις θετικές συνέπειες της Συγχώρεσης σε προσωπικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο υποστηρίζουν ότι υπάρχουν τεχνικές που μπορούν να μας βοηθήσουν στο να μπορούμε να καταφέρουμε να συγχωρούμε πιο εύκολα τους άλλους και καταστάσεις.

Κάποιες από αυτές είναι:
-    Αρχικά κατανοήστε ότι η Συγχώρεση και η πρακτική της είναι προτέρημα.
-    Δώστε χρόνο στον εαυτό σας να διώξει κάθε είδους θυμού ή επιθυμία για εκδίκηση. Η Συγχωρεση αποτελεί μια διαδικασία και είναι πιθανό και κατανοητό να χρειαστούμε χρόνο.
-    Προσπαθείστε να καταλάβετε τη θέση του άλλου ατόμου. Για παράδειγμα, έχει κάνει κάτι που ίσως δεν έχει συνειδητοποιήσει και επομένως δεν γνωρίζει το βαθμό που σας έχει πειράξει; Αν αυτή είναι μια εκδοχή αποφασίστε να του μιλήσετε. Πολλές φορές η έλλειψη σωστής επικοινωνίας μεταξύ των ατόμων μπορεί να εντίνει μια αρνητική κατάσταση.
-    Αποφασίστε ότι η εκδίκηση ή η κακία δεν συμβαδίζουν με τις αξίες που έχετε ως άτομο. Προσπαθείστε να καταλάβετε τα κίνητρα του άλλου ατόμου και παραμείνετε σταθεροί σε ότι εσείς πιστεύετε ότι αποτελεί σωστό και ηθικό να ακολουθήσετε. Το να παραμείνετε θυμωμένοι βλάπτει κυρίως εσάς τους ίδιους.
-   Δείξτε συγχώρεση ακόμα και στην περίπτωση που το άλλο άτομο δεν έχει ζητήσει ποτέ συγνώμη, ή δεν πρόκειται να το κάνει στο μέλλον για οποιοδήποτε λόγο. Αποφασίστε ότι θα συγχωρήσετε την κατάσταση για το δικό σας όφελος. 
-  Δουλέψτε με το συναίσθημα του θυμού. Έχει βρεθεί σε έρευνες ακόμα και σε άτομα που έχουν υποστεί κακοποίηση ψυχική ή σωματική, ότι καταφέρνουν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση που τους έχει πληγώσει πολύ καλύτερα όταν αποφασίζουν να μειώσουν τα επίπεδα θυμού που αισθάνονται.
-  Γράψτε ένα γράμμα προς το άτομο που σας έχει πληγώσει ή αδικήσει, χωρίς να το δώσετε. Αυτό θα βοηθήσει να εξωτερικεύσετε οποιαδήποτε αρνητικά συναισθήματα συνδέονται με τη συγκεκριμένη κατάσταση και το άτομο. Αν χρειαστεί, επαναλάβετε μετά από καιρό.
-  Πολλές φορές τα συναισθήματα θυμού και η επιθυμία για εκδίκηση αποσπούν πολύτιμο χρόνο από την καθημερινή μας ζωή, τα προσωπικά μας ενδιαφέρονται, τις υπόλοιπες σχέσεις μας και τον εαυτό μας. Αξιολογήστε τι είναι πραγματικά σημαντικό για σας και σας δίνει νόημα στη ζωή. Πάρτε την απόφαση να βάλετε την συγκεκριμένη κατάσταση που σας κάνει να αισθάνεστε αδικημένοι ή πικραμένοι παράμερα, ειδικά όταν δεν μπορείτε να την αλλάξετε, και δώστε την προσοχή σας στα πράγματα και τους ανθρώπους που πραγματικά σας ευχαριστούν.

Eίναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η Συγχώρεση και τα θετικά συναισθήματα που τη συνοδεύουν, αποδεσμεύουν εμάς κυρίως από καταστάσεις, σκέψεις και συναισθήματα που έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχική και σωματική μας υγεία. Όσο σημαντικό όμως είναι να συγχωρούμε άλλους ανθρώπους και καταστάσεις, τόσο σημαντικό είναι να ζητάμε κι εμείς από τη μεριά μας συγχώρεση όταν γνωρίζουμε ότι φταίμε σε μια κατάσταση.

Η λέξη ‘Συγνώμη’ και η πρακτική εφαρμογή της θεωρείτε μαγική και όχι άδικα, αφού μπορεί να επαναφέρει τις σχέσεις μας με τα άλλα άτομα, αλλά και με τον ίδιο μας τον εαυτό.  Ρωτήστε τον εαυτό σας τι πραγματικά αξίζει την προσοχή σας και το χρόνο σας, συγχωρέστε μια κατάσταση ή ένα άτομο και γίνετε εσείς παράδειγμα προς τους άλλους ανθρώπους.