Εμμονή με την καθαριότητα: Πώς οδηγεί σε ανθεκτικά μικρόβια

Η χρήση χλωρίνης και οινοπνεύματος στα νοσοκομεία θεωρείται απαραίτητη για την αποτελεσματική απολύμανση των χώρων. Τα ίδια καθαριστικά υπάρχουν σχεδόν σε κάθε σπίτι και σε κάθε ρουτίνα καθαριότητας. Η κατάχρησή τους, ωστόσο, θα μπορούσε να οδηγήσει και σε αρνητικά αποτελέσματα.

Ειδικότερα, τα χημικά μείγματα, που ονομάζονται βιοκτόνα, που περιέχονται σε απολυμαντικά προϊόντα και αντισηπτικά, θα μπορούσαν να τροφοδοτούν βακτήρια ανθεκτικά στα φάρμακα, προειδοποιούν οι ειδικοί.

Γι’ αυτό το λόγο, οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι η ευρεία και ανεξέλεγκτη χρήση τους μπορεί στην πραγματικότητα να αυξήσει την αντίσταση στα αντιβιοτικά, δηλαδή τα μικρόβια να αναπτύξουν την ικανότητα να αντιστέκονται στα φάρμακα που έχουν σχεδιαστεί για να τα εξουδετερώσουν.

Στην παρούσα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Nature Microbiology, μια ομάδα από το Πανεπιστήμιο Macquarie της Νέας Νότιας Ουαλίας, στην Αυστραλία, ανέλυσε ένα μικρόβιο που ονομάζεται Acinetobacter baumannii. Αυτό το εξαιρετικά μεταδοτικό βακτήριο μπορεί να προκαλέσει μια σειρά ασθενειών, όπως πνευμονία και μηνιγγίτιδα, και είναι ήδη ανθεκτικό σε πολλά αντιβιοτικά.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν γενετικό έλεγχο για να αναζητήσουν γονίδια που είτε αυξάνουν είτε μειώνουν την ευαισθησία του βακτηρίου σε 10 διαφορετικά απολυμαντικά και αντισηπτικά. Διαπίστωσαν ότι ορισμένα βιοκτόνα, συμπεριλαμβανομένης της χλωρεξιδίνης, επηρέαζαν τον τρόπο συμπεριφοράς των βακτηρίων. Η χλωρεξιδίνη είναι μια απολυμαντική ουσία που χρησιμοποιείται συνήθως για τον καθαρισμό του δέρματος πριν από τη χειρουργική επέμβαση και για την αποστείρωση των χειρουργικών εργαλείων, ενώ εντοπίζεται και σε ορισμένα στοματικά διαλύματα.

Από την ανάλυση, προέκυψε ότι τα βακτήρια A. baumannii ανταποκρίθηκαν σε χαμηλά επίπεδα του αντισηπτικού – και αυτές οι αλλαγές θα μπορούσαν να τα βοηθήσουν να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν όταν εκτίθενται σε πολλαπλά είδη αντιβιοτικών.

Σύμφωνα με τους συγγραφείς, τα χαμηλά επίπεδα βιοκτόνων που παραμένουν στο περιβάλλον λόγω της ευρείας χρήσης τους μπορεί να προωθήσουν την αντίσταση στα αντιβιοτικά – την οποία χαρακτήρισαν ως «ανησυχητικό ζήτημα δημόσιας υγείας». Όπως συμπληρώνουν, «η χρήση των βιοκτόνων τόσο σε οικιακή όσο και επαγγελματική χρήση, είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτη. Τα αποτελέσματά μας υποστηρίζουν την ανησυχία ότι τα υπολείμματα βιοκτόνων ενδέχεται να προωθούν την αντοχή των παθογόνων βακτηρίων στα αντιβιοτικά».

H αντίσταση στα αντιβιοτικά θεωρείται ήδη μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως – υπεύθυνη για 1,3 εκατομμύρια θανάτους ετησίως – με την υπερβολική συνταγογράφηση αντιβιοτικών να ευθύνεται εν μέρει.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει προειδοποιήσει ότι ένας αυξανόμενος αριθμός λοιμώξεων, όπως η πνευμονία, η φυματίωση, η γονόρροια και η σαλμονέλα, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να αντιμετωπιστούν, καθώς τα αντιβιοτικά γίνονται όλο και λιγότερο αποτελεσματικά.

Φωτογραφία από Gorilla via vista.create