Επιτακτική η ανάγκη περαιτέρω χρηματοδότησης στην έρευνα για τις νευροεπιστήμες

Η έρευνα για τις νόσους του εγκεφάλου χρήζει περαιτέρω χρηματοδότησης, ήταν το γενικό συμπέρασμα της ημερίδας που έγινε την περασμένη Τετάρτη στο αμφιθέατρο του Ινστιτούτου Παστέρ με θέμα: «Η προσφορά των Νευροεπιστημών στην Κοινωνία και στη Δημόσια Υγεία». Την ημερίδα διοργάνωσε η Ελληνική Εταιρεία για τις Νευροεπιστήμες σε συνεργασία με την Ομοσπονδία των Ευρωπαϊκών Εταιρειών για τις Νευροεπιστήμες (Federation of European Neuroscience Societies/FENS) και τον Διεθνή Οργανισμό για την Έρευνα στον Εγκέφαλο (International Brain Research Organization/IBRO).

   Η επ. καθ. Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή Αθηνών και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας για τις Νευροεπιστήμες Χριστίνα Δάλλα, μιλώντας στο Πρακτορείο FM και στην εκπομπή της Τάνιας Μαντουβάλου «104,9 Μυστικά Υγείας», επισημαίνει ότι ενώ ασθένειες του εγκεφάλου όπως εγκεφαλικά, πάρκινσον, Αλτσχάιμερ, κατάθλιψη, κλπ γίνονται συχνότερες, επειδή αυξάνεται και το προσδόκιμο επιβίωσης, η χρηματοδότηση στην έρευνα είναι πολύ χαμηλότερη απ' ότι σε άλλες νόσους, όπως πχ στον καρκίνο και στα καρδιαγγειακά, με αποτέλεσμα να μην έχουμε βρει ακόμα για κάποιες από αυτές τις τόσο διαδεδομένες ασθένειες, θεραπείες που να εκριζώνουν το πρόβλημα.    

   Αναγνώριση των Ελλήνων ερευνητών στο εξωτερικό

   Στην ημερίδα τονίστηκε ότι πρέπει να υπάρξει συνέπεια στη χρηματοδότηση, όχι διακοπτόμενα όπως συμβαίνει στην Ελλάδα, όπου υπήρχαν πριν από δέκα χρόνια κάποια προγράμματα και μετά σταμάτησαν, τονίζει η κ. Δάλλα. «Κάτι τέτοιο όπως είναι γνωστό, αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες για να φεύγουν στο εξωτερικό οι νέοι επιστήμονες. Και η αλήθεια είναι ότι υπάρχει αναγνώριση των Ελλήνων επιστημόνων που κάνουν έρευνα και βγάζουν πολύ καλές δημοσιεύσεις στο εξωτερικό. Μας καλούν σε διάφορα πάνελς, για να είμαστε εμπειρογνώμονες και αξιολογητές, αλλά χωρίς τη χρηματοδότηση δεν μπορούμε να προχωρήσουμε».   

   Τα οφέλη της χρηματοδότησης

   Σύμφωνα με τις τοποθετήσεις των ειδικών στην ημερίδα, η χρηματοδότηση αυτού του πεδίου θα έχει ανταποδοτικά οφέλη, όχι μόνο μέσω της ανάπτυξης καινοτόμων θεραπειών για την αντιμετώπιση των νευρολογικών και ψυχιατρικών νόσων και κατ' επέκταση της μείωσης των σοβαρών κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεών τους, αλλά θα συμβάλλει και στην κατανόηση της λειτουργίας του υγιούς εγκεφάλου, παρέχοντας γνώσεις που βρίσκουν εφαρμογές στην εκπαίδευση, στην κατασκευή «έξυπνων» μηχανών και στην κατανόηση του ίδιου μας του εαυτού («γνώθι σαυτόν»), αφού από τον εγκέφαλο μας πηγάζουν όλες οι εκφράσεις της προσωπικότητάς μας.   

   Το 1/3 του πληθυσμού της ΕΕ θα εμφανίσει κάποια ασθένεια του εγκεφάλου

   Όπως δηλώνει η κ. Δάλλα, το κοινωνικο-οικονομικό «φορτίο» των ασθενειών του εγκεφάλου είναι τεράστιο σε Ευρωπαϊκό επίπεδο: Περίπου 165 εκατομμύρια άνθρωποι (το 1/3 του πληθυσμού της ΕΕ) θα εμφανίσουν κάποια ασθένεια του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια της ζωής τους, ενώ το κόστος των νόσων αυτών σε επίπεδο ΕΕ φτάνει περίπου τα 800 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. «Οι ασθένειες του εγκεφάλου προκαλούν το 35% του συνολικού "φορτίου" όλων των ασθενειών στην Ευρώπη, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, και θα δημιουργήσουν τις μεγαλύτερες απαιτήσεις στο χώρο της υγείας στον αιώνα μας. Επίσης ένα στα έξι παιδιά εμφανίζει κάποιου είδους ήπια έως σοβαρή νευροαναπτυξιακή διαταραχή».   

   Ασθένειες του εγκεφάλου που «προτιμούν» τις γυναίκες.

   «Κατάθλιψη, διαταραχές άγχους, άνοια, Αλτσχάιμερ και πολλαπλή σκλήρυνση εμφανίζονται συχνότερα σε γυναίκες, για κάποιο λόγο που και εμείς τον ερευνούμε στο δικό μας εργαστήριο», αναφέρει η κ. Δάλλα εξηγώντας ότι «σίγουρα παίζουν κάποιο ρόλο τα οιστρογόνα και οι ορμόνες».   

   Πέντε εκατομμύρια άτομα ετησίως παθαίνουν μόνιμη αναπηρία από εγκεφαλικό 

   Ο αριθμός των ασθενών με εγκεφαλικό αυξάνεται, καθώς αυξάνεται ο αριθμός των ατόμων τρίτης ηλικίας. Παγκοσμίως 15 εκατομμύρια άτομα παθαίνουν αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο κάθε χρόνο, και από αυτά τα άτομα, τα 5 εκατομμύρια πεθαίνουν, κάνοντας τα αγγειακά εγκεφαλικά, μία από τις σημαντικότερες αιτίες θανάτου, ειδικά στην τρίτη ηλικία. «Ωστόσο σήμερα επιβιώνουν περισσότεροι ασθενείς σε σχέση με το παρελθόν, αλλά από αυτούς ένα μεγάλο ποσοστό (περίπου 5 εκατομμύρια ετησίως) μένουν με μόνιμη αναπηρία για την υπόλοιπη ζωή τους. Όσον αφορά τη χώρα μας, όπως ειπώθηκε στην ημερίδα, νεότερες νευροχειρουργικές παρεμβάσεις για τα εγκεφαλικά δεν εφαρμόζονται, γιατί χρειάζονται υποδομή και εξειδικευμένες ομάδες», λέει η κ. Δάλλα.

      Δεν υπάρχει θεραπεία που να αναστρέφει τη νόσο Πάρκινσον μέχρι στιγμής

   Σύμφωνα με δεδομένα που παρουσιάστηκαν στην ημερίδα η νόσος Πάρκινσον είναι μία χρόνια νευρική διαταραχή, της οποίας τα συμπτώματα γίνονται σοβαρότερα όσο περνάει ο χρόνος. Εμφανίζεται συνήθως μετά τα 60 αλλά το 1/10 των ασθενών διαγιγνώσκεται πριν την ηλικία των 50. Δεν υπάρχει θεραπεία που να αναστρέφει τη νόσο προς το παρόν και οι θεραπευτικές παρεμβάσεις στοχεύουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων. Στην Ευρώπη υπάρχουν 1,2 εκατομμύρια ασθενείς με νόσο Πάρκινσον, περίπου 1 στα 1.000 άτομα.   

   Το 2040 στην Ευρώπη θα υπάρχουν περίπου 4,9 εκατομμύρια ασθενείς με Aλτσχάιμερ

   Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η πιο συχνή μορφή άνοιας (περίπου το 50% του συνόλου). Η συχνότητα της αυξάνεται με την ηλικία και προβλέπεται ότι το 2040 στην Ευρώπη θα νοσούν περίπου 4,9 εκατομμύρια άτομα. Κυκλοφορούν τέσσερα-πέντε φάρμακα, τα οποία δεν είναι αποτελεσματικά, απλά λίγο καθυστερούν την έκβαση της νόσου σε ορισμένους ασθενείς, δεν την θεραπεύουν, αναφέρει η κ. Δάλλα και προσθέτει: «Γίνεται πολύ μεγάλη έρευνα παγκοσμίως και υπάρχουν αρκετές ουσίες που βρίσκονται υπό μελέτη, αλλά δυστυχώς δεν πάει όσο καλά θα περιμέναμε η έρευνα».

      Κατάθλιψη: η κύρια αιτία μειωμένης λειτουργικότητας στον ανεπτυγμένο κόσμο

   Η κατάθλιψη και οι διαταραχές άγχους που συχνά πάνε μαζί αποτελούν την κύρια αιτία μειωμένης λειτουργικότητας στον ανεπτυγμένο κόσμο, λέει η κ. Δάλλα. «Ενώ έχουμε κάποια φάρμακα, τα οποία λύνουν το πρόβλημα, -τα νεότερα ανακαλύφθηκαν το 1980- υπάρχει ένα μεγάλο κομμάτι ασθενών που δεν "απαντά" στη θεραπεία και δεν αντιμετωπίζεται η νόσος».

   Περίπου το 10% του πληθυσμού θα εμφανίσει κάποια μορφή κατάθλιψης κατά τη διάρκεια της ζωής του, ενώ είναι δύο φορές πιο συχνή στις γυναίκες απ ότι στους άντρες. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ προκαλεί παγκοσμίως πολύ μεγάλο «φορτίο» ως προς το κόστος θεραπείας, τις επιπτώσεις στον ασθενή και στους οικείους, αλλά και στη μείωση της παραγωγικότητας.   

   Πολλαπλή σκλήρυνση: Έως τρεις φορές συχνότερη στις γυναίκες

   Η πολλαπλή σκλήρυνση είναι μια αυτοάνοση νευροεκφυλιστική νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, έχουν καταγραφεί πάνω από 2,3 εκατομμύρια πάσχοντες παγκοσμίως, ενώ η νόσος είναι 2-3 φορές συχνότερη στις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες. Είναι μια χρόνια νόσος που μειώνει προοδευτικά την ποιότητα ζωής των ασθενών, ενώ μειώνει και το προσδόκιμο επιβίωσης τους. Οι υπάρχουσες θεραπευτικές αγωγές δεν θεραπεύουν την νόσο, αλλά μόνο καθυστερούν την εξέλιξη της.   

   Σχιζοφρένεια: ο κοινωνικός αποκλεισμός επιβαρύνει κι άλλο την υγεία των ασθενών

   Σχιζοφρένεια εμφανίζει περίπου το 1% του πληθυσμού. Είναι μια χρόνια ασθένεια που συνήθως ξεκινά στο τέλος της εφηβείας και συχνά διαρκεί για ολόκληρη τη ζωή του ασθενούς. Όσο νωρίτερα ξεκινήσει η θεραπεία, σύμφωνα με τους ειδικούς τόσο πιο αποτελεσματική είναι. Η πλειονότητα των ασθενών όμως δεν λαμβάνει έγκαιρα αγωγή, γεγονός που δυσχεραίνει την κατάσταση τους, αλλά και το «φορτίο» των οικείων τους. Ο κοινωνικός αποκλεισμός και το «στίγμα» των ατόμων με σχιζοφρένεια δρα αρνητικά στην υγεία τους, και επιβαρύνει επιπλέον το ήδη μεγάλο «φορτίο» των οικογενειών τους   

   Ένα στα 59 παιδιά πάσχει από διαταραχή αυτιστικού φάσματος

   Ο αυτισμός είναι μία αναπτυξιακή ασθένεια με 1 στα 59 παιδιά να πάσχει από διαταραχή αυτιστικού φάσματος (αυτισμό). Σύμφωνα με τους ομιλητές, ο αυτισμός είναι τέσσερις φορές πιο συχνός στα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια. Δεν υπάρχουν διαθέσιμες ιατρικές εξετάσεις για την πρόβλεψη και τη διάγνωση του αυτισμού, ούτε φάρμακα εγκεκριμένα για τη θεραπεία των διαταραχών αυτιστικού φάσματος.