Στο Λούβρο η Ζάκρος του Φίλιππου Κουτσαφτή

Με την «Αγέλαστο Πέτρα» μας έκανε να ανακαλύψουμε τη χαμηλόφωνη μυσταγωγική ατμόσφαιρα της Ελευσίνας, σαν ένα νήμα ανάμεσα στην αρχαιότητα και στην έλευση της βιομηχανίας στην Ελλάδα. Με το «Αρκαδία Χαίρε» μας μετέφερε σε έναν άλλο μαγικό τόπο. Στις 25 Ιανουαρίου του 2023, σύμφωνα με το kathimerini.gr,  θα γίνει στο Λούβρο η πρεμιέρα του τρίτου ντοκιμαντέρ του χαρισματικού Φίλιππου Κουτσαφτή, που στρέφει το βλέμμα του στη Ζάκρο, γνωστή για το μινωικό ανάκτορο σε μια περιοχή αλώβητη από τον μαζικό τουρισμό. «Είναι ένα σημαδάκι στην ανατολική πλευρά του νησιού, λουσμένο στο φως και στον άνεμο», λέει ο σκηνοθέτης στη στήλη συμπληρώνοντας: «Επιχειρώ μια περιδιάβαση στους λαβυρίνθους του χρόνου, της μνήμης και της καθημερινότητας».

Πώς όμως ο Κουτσαφτής βρέθηκε στο θάμβος αυτού του μικρού όρμου; Ενα ασφαλές μικρό λιμανάκι όπου αγκυροβόλησε για πάντα η Ιστορία; «Πήγα το 1987 και μου έχει μείνει ακόμα στο μυαλό η πρώτη εικόνα του αρχαιολογικού χώρου πλάι στη θάλασσα. Είναι από αυτές τις σκηνές που σε κάνουν και ερωτεύεσαι αμέσως ένα μέρος. Η αφορμή να το επισκεφτώ ήταν ότι γνωρίστηκα με τη Μαρία Πλάτωνος, κόρη του ανασκαφέα Νικολάου Πλάτωνος (1909-1992), ο οποίος εντόπισε το ασύλητο μινωικό ανάκτορο το 1961». Σε αντίθεση με τις προηγούμενες ανακαλύψεις στη Φαιστό, στην Κνωσό και στα Μάλια, τα οποία ανέσκαψαν και στα οποία επενέβησαν ξένοι αρχαιολόγοι, εδώ υπάρχει κάτι ανέγγιχτο, ήταν όπως το εγκατέλειψαν οι άνθρωποι που ζούσαν κάποτε εκεί γύρω στο 1450 π.Χ. Χιλιάδες χρόνια μετά, η σκαπάνη του Πλάτωνος το έβγαλε με σεβασμό και γνώση ξανά στο μεσογειακό φως.

«Ανακαλύπτοντας τη Ζάκρο στα τέλη της δεκαετίας του ’80, γνώρισα και τον ίδιο τον ανασκαφέα του οποίου τη δουλειά αποτύπωσα στα πλάνα μου. Οταν βρήκε το ανάκτορο ήταν Εφορος Αρχαιοτήτων Κρήτης, ένας σοφός χαμηλών τόνων άνθρωπος, μια προσωπικότητα γοητευτική και καλλιεργημένη, συνεπώς το ντοκιμαντέρ δεν είναι μόνον οδοιπορικό σε έναν τόπο αλλά και σε έναν σπουδαίο επιστήμονα της παλιάς γενιάς. Η ανακάλυψη της Ζάκρου έλυσε ένα μυστήριο. Εφταναν στα χέρια των αρχαιολόγων περίτεχνα ή απλά αντικείμενα από κάποιο ανακτορικό κέντρο στην Ανατολική Κρήτη, αλλά για χρόνια δεν ήξεραν πού είναι. Το κοπιώδες έργο του πατέρα του συνέχισε ο επίσης αρχαιολόγος Λευτέρης Πλάτων, ο οποίος επωμίστηκε το δύσκολο καθήκον της δημοσίευσης των πλουσιότατων ευρημάτων», λέει στην «Κ» ο Κουτσαφτής.

Μπήκα στον πειρασμό να τον ρωτήσω, από όλους τους θησαυρούς που εντοπίστηκαν στη Ζάκρο, τι τον εντυπωσίασε περισσότερο. «Μου τράβηξε την προσοχή ένα αφάνταστα ταπεινό κύπελλο. Ομοιά του έχουν βρεθεί χιλιάδες. Ηταν για καθημερινή και τελετουργική χρήση αλλά τόσο κομψό, όμορφο και καλοφτιαγμένο που έχει για εμένα την ίδια ίσως αξία με τα τεχνουργήματα που βρέθηκαν στο θησαυροφυλάκιο».