Η γη σείεται. Τα συστήματα σκέψης έχουν καταρρεύσει και δεν υπάρχουν πια ευθείες διαδρομές. Συνεχείς πλημμύρες, εκρήξεις, σεισμοί, πυρκαγιές. Σήμερα, ο κόσμος είναι απρόβλεπτος και σε έναν τέτοιο κόσμο, η ουτοπία είναι απαραίτητη. Αλλά η ουτοπία χρειάζεται τρεμάμενη σκέψη: δεν μπορούμε να συζητάμε για την ουτοπία με παγιωμένες ιδέες. - Εντουάρ Γκλισάν
Η συγγραφέας, ποιήτρια και ζωγράφος Ετέλ Αντνάν «έγραφε σε μια ξένη γλώσσα» για τη ζωή της υπό το άκουσμα των αραβικών, των γαλλικών, των αγγλικών, των ελληνικών και των τουρκικών αλλά και για τα ταξίδια της στη Μεσόγειο. Οι γλώσσες που συγκρούονταν μεταξύ τους γίνονται ένα δοχείο αφήγησης όχι μόνο για στο συγκεκριμένο δοκίμιο αλλά και σε ολόκληρο το έργο της, όπου η τριβή και η σύγκρουση βρίσκονται στο επίκεντρο. Είτε πρόκειται για τη γλώσσα, είτε για το φύλο, είτε για τη γεωπολιτική διάσταση που συχνά πλαισιώνει τα παραπάνω, η τριβή και η ένταση προϋποθέτουν την ύπαρξη μιας επιτελεστικής ζώνης επαφής ή αγγίγματος. Μέσα σε αυτή τη ζώνη, η ένταση εκδηλώνεται όχι μόνο στην επαφή, αλλά και στην κίνηση. Η επέκταση της παραπάνω παρατήρησης και η ανάγνωσή της μέσα από μια γεωλογική σκοπιά ανοίγει ένα πεδίο για την κατανόηση νοημάτων που υπερβαίνουν την ανθρώπινη και τη γήινη επιφάνεια, επεκτείνει τις καθιερωμένες γραμμικές χρονικότητες και επιστημολογικές υποδείξεις, ενώ παράλληλα προσφέρει χώρο για αφηγήσεις που κοιτούν και αξιολογούν πιο μακριά και πιο βαθιά.
Με σημείο εκκίνησης το ρίζωμα και την υπέρβαση των γλωσσών μέσω της διασύνδεσής τους, την εξορία από και σε αυτές, οι εικαστικές και παραστατικές δράσεις υπό τον τίτλο Touching Faultlines / Ρήγματα σε Επαφή καταλαμβάνουν το Ρωμαϊκό Ωδείο στην Αρχαία Γόρτυνα στο Ηράκλειο της Κρήτης. Η τοποθεσία δημιουργεί σημεία επαφής μεταξύ του κοινού και της πολύχρονης ιστορίας της τέχνης και του πολιτισμού που αναπόφευκτα βρίσκονται σε κίνηση και ταυτόχρονα σε διάλογο με το ρήγμα των τεκτονικων πλακών της Ευρασίας και της Αφρικής που εντοπίζονται μόλις λίγα χιλιόμετρα μακριά.
Στο παρόν πρόγραμμα δράσεων, η γλώσσα που χρησιμοποιείται για την περιγραφή των γεωλογικών συνθηκών και των αρχαιολογικών ερευνών διατηρεί βαρύνουσα σημασία καθώς ορίζει και ένα προκαθορισμένο πολιτικό πλαίσιο δράσης που γλιστράει μέσα στο πεδίο της «επιστήμης» και της «τεκμηριωμένης» γνώσης. Η καλλιτεχνική παραγωγή εμφανίζεται ως μέσο αμφισβήτησης των δεδομένων που αναπλαισιώνει μέσα από διαδικασίες αισθητηριακής ανασάλευσης.
Ιστορικοίσεισμοίκαι ηφαιστειακές εκρήξεις έχουν διανοίξει τον μανδύα της γης επανειλημμένα ανά τους αιώνες, καθιστώντας τη λεκάνη της Μεσογείου μια περιοχή συνεχούς τρικυμίας.
Ζώνες επαφής. Χρησιμοποιώ αυτόν τον όρο για να αναφερθώ σε κοινωνικούς χώρους όπου οι πολιτισμοί συναντιούνται, συγκρούονται και παλεύουν μεταξύ τους, συχνά σε πλαίσια εξαιρετικά ασύμμετρων σχέσεων εξουσίας, όπως η αποικιοκρατία, η δουλεία ή τα επακόλουθά τους, όπως αυτά βιώνονται σε πολλά μέρη του κόσμου σήμερα αναφέρει η Μαίρη Λουίζ Πρατ. Αν τα σημεία σύγκρουσης θεωρηθούν επιφάνειες επαφής, τι μπορούμε να μάθουμε γι’αυτήν την επαφή παρατηρώντας τα γεωλογικά σώματα και τις μετακινήσεις τους ακολουθώντας τις γραμμές του ρήγματος της Μεσογείου; Η τριβή μέσω της γεωλογικής κίνησης και η χρονικότητα προσθέτουν ένα ακόμα στοιχείο στη διασύνδεση που συχνά παραβλέπεται στις δυτικές κοινωνίες, ενώ αναδεικνύει μετατοπίσεις στην πολιτιστική κληρονομιά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Έχοντας ως αφετηρία γεωεπιστημονικές οντότητες και δομές το πρόγραμμα καλλιτεχνικών δράσεων Τouching Faultlines / Ρήγματα σε Επαφή στοχεύει να θέσει υπό αμφισβήτηση τις διχοτομήσεις μεταξύ φύσης και πολιτισμού, σώματος και νου, επιφάνειας και εσωτερικού χώρου, επιστήμης και μυθολογίας.
Μέσα από τον χορό, τη γλυπτική, τη ζωγραφική, εγκαταστάσεις, ηχητικές παρεμβάσεις, βίντεο και περφόρμανς με καλλιτέχνιδες/ες από την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αλβανία, τον Λίβανο, την Τυνησία και την Ιταλία, το πρόγραμμα δράσεων Touching Faultlines / Ρήγματα σε Επαφή μελετά την τριβή και πραγματεύεται ιστορικές αφηγήσεις, πολιτισμικά υπόβαθρα και κληρονομημένα τραύματα. Σε διάλογο με το γεωλογικό υπόστρωμα και τις αέναες κινήσεις των τεκτονικών πλακών που συχνά οδηγούν σε ιστορικές εκτονώσεις, τα έργα προτείνουν νέες πολιτικές και πολιτισμικές αναγνώσεις πάνω στις έννοιες της έντασης, της επούλωσης και της αναδόμησης.
Η ζώνη επαφής στην οποία αναφέρεται η Μαίρη Λουίζ Πρατ αλλά και η αρχιπελαγική σκέψη του Εντουάρ Γκλισάν, ενσαρκώνουν τα περιθώρια των τεκτονικών πλακών, κοιτώντας τα σώματα σε συνεχή κίνηση και διαβάζοντας τη μεταξύ τους τριβή ως ένα βήμα προς την κατανόηση της διαφοροποίησης και του μετασχηματισμού.
Το πρόγραμμα φέρνει σε διάλογο τη σύγχρονη καλλιτεχνική παραγωγή με το αρχαιολογικό πλαίσιο παρουσίασης, δημιουργώντας πολλαπλές συνδέσεις και αναγνώσεις. Η υλικότητα του τόπου εμπλέκεται με προσωπικές αφηγήσεις, τις έννοιες της θεσιακότητας, της συμβίωσης, της αλληλεπικάλυψης αλλά και τις δυνατότητες αλλαγής παραδείγματος και συνδιαλλαγής. Η μυθολογία τέμνεται από την ανάμνηση και την επιστημονική φαντασία για ένα (γεωλογικό) μέλλον που δεν είναι ακόμη εδώ.
Η Περιοχή:
Η Γόρτυνα, στο κέντρο της Μεσαράς, της μεγαλύτερης και πιο εύφορης πεδιάδας του νησιού της Κρήτης, κατοικήθηκε συνεχόμενα από τα Νεολιθικά χρόνια. Έγινε πρωτεύουσα της ρωμαϊκής επαρχίας Κρήτης και Κυρηναϊκής και γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη. Η αρχική κατοίκηση του χώρου του Ρωμαϊκού Ωδείου, γύρω από τον οποίο τοποθετούνται οι δράσεις, χρονολογείται στους Αρχαϊκούς χρόνους. Οι ανασκαφές έχουν φέρει στην επιφάνεια σημαντικά μνημεία, ενώ οι διαστρωματώσεις είναι εμφανείς. Η τοπογραφία της Γόρτυνας αντικατοπτρίζει τις αλλαγές που σημειώθηκαν σε πολιτικό, θρησκευτικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο ανά τους αιώνες με διάσπαρτους πυρήνες εγκατάστασης. Η σωζόμενη επιγραφή στον βόρειο κυκλικό τοίχο του Ωδείου αποτελεί πολύτιμη πηγή σχετικά με ζητήματα του δικαίου κατά την Αρχαϊκή και Κλασική εποχή. Τα κοντινότερα χωριά στον αρχαιολογικό χώρο σήμερα είναι οι Αγ. Δέκα ανατολικά και η Μητρόπολη νότια.
Πρόγραμμα
23 Αυγούστου, Εγκαίνια 17.30 - 21.00
Περφόρμανς:
18:00 Άννα Παπαθανασίου & Inga Galinytė, Empathetic Bodies
19:00 Ερμίρα Γκόρο, Faultlines
Προβολή:
20:30 Huniti Goldox, The Dido Problem
24 August, 8.00 - 20.30
Performances:
19:00 Ερμίρα Γκόρο, Faultlines
Προβολή:
20:30 Huniti Goldox, The Dido Problem
Ώρες επισκεψιμότητας έκθεσης:
Παρασκευή 23 Αυγούστου: 08.00 - 21.00
Σάββατο 24 Αυγούστου: 08.00 - 21.00
Κυριακή 25 Αυγούστου: 08.00 - 20.00
Συντελεστές
Επιμέλεια: Αγγελική Τζωρτζακάκη, Πάνος Γιαννικόπουλος
Παραγωγή: Φοίβος Πετρόπουλος & WILD REEDS
Γραφιστικά και οπτική ταυτότητα: Bend
Το Touching Faultlines πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος 2024 του θεσμού του Υπουργείου Πολιτισμού «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός». www.allofgreeceoneculture.gr
Η εκδήλωση προσφέρεται δωρεάν από το Υπουργείο Πολιτισμού. Καταβάλλεται μόνο το αντίτιμο εισόδου του αρχαιολογικού χώρου.
