Της Ελένης Μπετεινάκη
Είναι το προανάκρουσμα της Μεγάλης Γιορτής και η ίδια η εκκλησία μιλά για την «Πρώτη Ανάσταση » που ο λαός την ονομάζει Λαζαροσάββατο.
Ο Λάζαρος ή όπως συχνά τον αποκαλεί ο λαός Φτωχολάζαρος είναι μια πολύ συμπαθητική μορφή, φίλος του Ιησού, που είχε την τύχη να γεννηθεί, να πεθάνει και να αναστηθεί αν και θνητός. Λένε στις Γραφές και στη συνείδηση του λαού πως μετά την Ανάστατη του έμεινε «αγέλαστος » σε όλη του τη ζωή γιατί όλα όσα είδε τον Κάτω κόσμο έμεινα ανεξίτηλα στην ψυχή του.
Μάλιστα η παράδοση θέλει να γελάει μόνο μια φορά στη ζωή του ξανά, όταν στο παζάρι είδε ένα χωρικό να κλέβει με τρόπο μια στάμνα από τον πραματευτή. Χαμογέλασε γιατί σκέφτηκε πώς στον άλλο κόσμο χώμα γίνεται ο καθένας μας. Μια φράση πέρασε στα σοφά λόγια του λαού μας από τότε: «Το ένα χώμα κλέβει τα άλλο για να γελούν κι οι πικραμένοι»! Ένα πανηγύρι νεκρολατρευτικό συναντιέται που σε πολλά μέρη της Ελλάδας σήμερα και η αναπαράσταση της νεκρανάστασης του Λάζαρου γιατί ταιριάζει με το ξύπνημα της φύσης , την ώρα που το χώμα της γης αναδίδει την βλάστηση και τα λουλούδια.
Στη μνήμη του Λάζαρου οι γυναίκες ζυμώνουν για τα παιδιά ειδικά κουλούρια που τους δίνουν ένα ανθρώπινο σχήμα σαν σπαργανωμένο όπως συνήθως παριστάνεται σε εικόνες ο Λάζαρος. Είναι τα λεγόμενα «Λαζαράκια» ή «Λαζόνια» ή απλά «Λάζαροι» και τα παιδιά τους δίνουν εξαιρετικές ιδιότητες.Την ημέρα αυτή που ξεκινούν οι διακοπές τους έφτιαχναν ομάδες και τριγυρνούσαν στα σπίτια των χωριών ή και της πόλης και τραγουδούσαν τα λαζαρικά. Κρατούσαν στα χέρια τους εικονική παράσταση του Λάζαρου και στη Στερεά Ελλάδα, στη Μακεδονία και στη Θράκη έλεγαν τα τραγούδια μόνο κορίτσια που τα ονόμαζαν Λαζαρίτσες. Στην Κρήτη έφτιαχνα έφτιαχναν ένα σταυρό με καλάμια και τον στόλιζαν με κολαϊνες (γιρλάντες) από λεμονανθούς και μαχαιρίδες. Σ΄ άλλα μέρη κρατούσαν ένα καλαθάκι στολισμένο με λουλούδια και πολύχρωμες κορδέλες ή έναν κόπανο (δηλαδή ένα μεγάλο ξύλο που κοπάνιζαν τα ρούχα αντί να τα πλύνουν), τυλιγμένο με πολλά παρδαλά και πολύχρωμα κομμάτια πανιών, να φαίνεται σαν να κρατούσαν μωρό.
Σε άλλα μέρη της Ελλάδας και ιδιαίτερα στην Βόρειο Ήπειρο, τα παιδιά μασκαρεύονταν και φορούσαν στη μέση τους γιαταγάνια, χατζάρια και κουδούνια. Μια πομπή με νύφη και γαμπρό με αρχηγό τον Μπαϊραχτάρη, τον σημαιοφόρο δηλαδή, κατάφορτοι με όλα τα κουδούνια ξεκινούσε κι ακολουθούσαν οι κουμπουράδες κι όλοι απειλώντας με τις κουμπούρες και τα γιαταγανάκια τους μπροστά σε κάθε πόρτα έλεγαν τα τραγούδια τους ίσαμε οι νοικοκυρές να δώσουν αυγά, ή οπωρικά και να σταματήσουν. Λένε πως τούτη η πομπή συμβόλιζε την πάλη ανάμεσα στο χειμώνα και το καλοκαίρι και γινόταν για να ξορκίσουν το κακό και τη δύναμη της αφορίας της γης.
ΠΗΓΕΣ:
Πασχαλινά και της άνοιξης, Δη, Λουκάτος
Ελληνικές Γιορτές και έθιμα της Λαϊκής Λατρείας, Γ.Μέγας
