Περπατώντας με… "Τα στιβάνια του παππού"

Της Εύας Νιργιανάκη

Το όνομα του Γιάννη Μεγαλακάκη συνδέεται άρρηκτα με τον πολιτισμό και την παράδοση της Κρήτης, αφού από μικρό παιδί έχει αφιερωθεί ψυχή τε και σώματι στην καταγραφή και διάδοση της κουλτούρας και της ξεχωριστής ταυτότητας των Κρητών.

Έχει λάβει μέρος σε σπουδαίες διοργανώσεις και δρώμενα ανά την Ελλάδα και το εξωτερικό, μεταλαμπαδεύοντας τις γνώσεις του σε ότι αφορά τον πολιτισμό αλλά και τις χορευτικές του φιγούρες, κάνοντας γνωστό το νησί του στην υφήλιο!

Συνιδρυτής της ‘’Ομάδας Έκφρασης Κρητικών Χορών’’, με τον αδελφό του Γιώργο Μεγαλακάκη, με έδρα την Αθήνα, όπου και διαμένει.

Ο πολυπράγμων Γιάννης Μεγαλακάκης εκτός από τον χορό, έχει ιδιαίτερη αγάπη και στην συγγραφή βιβλίων. Το τελευταίο του δημιούργημα είναι το παραμύθι για παιδιά – και όχι μόνο- ‘’Τα στιβάνια του παππού’’ που διδάσκει στους μικρούς αναγνώστες το πόσο σημαντικό είναι να ανακαλύπτει κάποιος τις ρίζες του…

-Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με τον κόσμο της παράδοσης και πότε ανακαλύψατε την αγάπη σας για την κρητική μουσική και τους χορούς;

Είναι ένα μεγάλο ταξίδι αυτό, το οποίο έχει βάσεις από την οικογένεια μου. Από μικρή ηλικία ταξιδεύαμε στην Κρήτη όπου έμεναν οι παππούδες μου. Οι γονείς του πατέρας μου ήταν άριστοι γνώστες της κρητικής παράδοσης, του χορού αλλά και του τραγουδιού. Βιωματικά λοιπόν, από τα ταξίδια μου στην Κρήτη, έβλεπα ανθρώπους να εκφράζονται αυθόρμητα στον χορό, τη μουσική και το τραγούδι. Όντας ακόμα στο σχολείο, κατάλαβα πως η παράδοση είναι το αντικείμενο που θα ήθελα να ασχοληθώ στη ζωή μου

-Γιατί επιλέξατε το επάγγελμα του χοροδιδασκάλου και ποιο ήταν το έναυσμα που σας παρακίνησε στο να μεταλαμπαδεύσετε τις γνώσεις σας στους νεότερους;

Εγώ χαρακτηρίζω τον εαυτό μου ως έναν ‘’ξεναγό-ερευνητή’’ της Κρήτης, που ξεναγώ τους μαθητές μου, στον κρητικό πολιτισμό, τους κατατοπίζω στο που να πάνε, τι να ακούσουν, τι να διαβάσουν και στη συνέχεια ο καθένας πραγματοποιεί το δικό του προσωπικό ταξίδι.
Η αποστολή μου ως χοροδιδάσκαλος είναι η ευθύνη που νιώθω στο να μιλήσω σε νέους ανθρώπους και να τους ‘’παρουσιάσω’’ ποια είναι η Κρήτη και η ιστορία της.
Με το να διδάσκω σε παιδιά τόσα χρόνια ήθελα να επικοινωνήσω μαζί τους με έναν τρόπο άμεσο και οικείο αλλά συνάμα και στη γλώσσα που καταλαβαίνουν καλύτερα, γι αυτό δημιούργησα το παραμύθι μου ‘’Τα στιβάνια του παππού’’.

-Πρωτότυπος ο τίτλος του παραμυθιού.. Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να αποκομίσει κάποιος διαβάζοντας ‘’Τα στιβάνια του παππού’’;

Εκείνο  που με ενδιαφέρει περισσότερο είναι να μιλήσω σε ένα μικρό παιδί του σήμερα! Και συγκεκριμένα, γιατί ένα παιδάκι του σήμερα που ζει στην απόλυτη τεχνολογία και την άνεση της σύγχρονης ζωής, πρέπει κι επιβάλλεται να μάθει τους χορούς, την μουσική, τη γλώσσα αλλά και τους άγραφους κανόνες και νόμους του τόπου του. 

Τελείως συμβολικά έχω επιλέξει να χρησιμοποιήσω τα στιβάνια –που φοράνε οι παλιοί άνθρωποι-  γιατί είναι αυτά που φοράμε για να περπατήσουμε στη ζωή και κατ’ επέκταση να βαδίσουμε στα χνάρια εκείνων ώστε να δούμε κι εμείς που πάμε.

-Γιατί επιλέξατε να δημιουργήσετε συγκεκριμένα ένα παραμύθι και όχι κάποιου άλλου είδους βιβλίο;

Το παραμύθι μιλάει απευθείας στην καρδιά και την παιδική ψυχή! Ο στόχος μου ήταν ‘’Τα στιβάνια του παππού’’ να μείνουν σαν κειμήλιο στο κάθε σπίτι και να διαβάζονται από γενιά σε γενιά. Μέσω του παραμυθιού περνάμε εύκολα μηνύματα με πολύ απλές και εύκολα κατανοητές λέξεις. Έτσι κατάφερα κι εγώ να μιλήσω πολύ απλά για ένα πολυσύνθετο πράγμα που είναι η ιστορία και η καταγωγή μας.

-Μπορείτε να μας πείτε εν περιλήψει την πλοκή του παραμυθιού σας;

Ο κύριος χαρακτήρας του παραμυθιού είναι ο μικρός Βιτσέντζος που ζει στην Κρήτη του σήμερα και ψάχνει εναγωνίως να βρει στιβάνια στο νούμερο του για να χορέψει. Πηγαίνει λοιπόν στον παππού του τον Δομίνικο, που του δίνει τα δικά του με μεγάλη χαρά.
Προτού όμως ο παππούς του δώσει τα στιβάνια του αφηγείται όλη την ιστορία και την πορεία τους.
Ο μικρός Βιτσέντζος ανακάλυψε μέσα από τα στιβάνια τις ρίζες του, την Κρήτη και όλα όσα αφορούν την οικογένεια του.
Το τέλος αυτής της ενδιαφέρουσας ιστορίας όμως θα το ανακαλύψουν όσοι διαβάσουν το παραμύθι…

-Τα ονόματα που χρησιμοποιούνται στο παραμύθι, καταλαβαίνει κανείς πως είναι εμπνευσμένα από σημαντικά και διαπρεπή πρόσωπα του νησιού μας. Γιατί έγινε αυτή η επιλογή;

Στο τελευταίο κομμάτι του βιβλίου, υπάρχει αναλυτικό αφιέρωμα σε όλα τα αναφερθέντα ονόματα του παραμυθιού, κι έτσι το παιδί έχει την ευκαιρία να διαβάσει και να μάθει την ιστορία αυτών των σπουδαίων ανθρώπων.

-Από πού προέρχεται ο τόσο μεγάλος ζήλος σας για την συνεχή ‘’εξερεύνηση’’ και διάδοση της κρητικής παράδοσης;

Η επιτόπια έρευνα με φέρνει αντιμέτωπο με καταστάσεις που δεν περίμενα, με συγκλονιστικούς ανθρώπους, εκπληκτικές προσωπικότητες και με αυτόν τον τρόπο καταλαβαίνω το σκεπτικό του κρητικού, τον τρόπο ζωής του αλλά και το πώς φιλοσοφεί τη ζωή.
Με λίγα λόγια καταβαίνω την κουλτούρα του. Ερευνώ τον άνθρωπο για να μάθω την ιστορία και την παράδοση. 

Ο χορός που διδάσκω εκδηλώνει κι ελευθερώνει τη δική μας προσωπικότητα κι αυτό είναι το δικό μου ζητούμενο.
Κάθε φορά που ψάχνω κάτι νέο για έναν χορό, με τις μαρτυρίες που συλλέγω και την εκδοχή του καθενός που ρωτάω ανοίγεται κι ένα τεράστιο πέπλο ιστορίας που με μαγεύει και δεν τελειώνει ποτέ!
Αυτό είναι που με παροτρύνει να συνεχίζω την ερεύνα τόσα χρόνια.

-Θα μας αποκαλύψετε εκείνο το χαρακτηριστικό του κρητικού πολιτισμού που τον κάνει μοναδικό; Ποια η ειδοποιός διαφορά του νησιού σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα;

Ο κρητικός πολιτισμός είναι παγκόσμιος! Η Κρήτη είναι πρωτοπόρος σε πολλές ανακαλύψεις, σε ιδέες , οι Κρήτες επίσης είναι και από τους πρώτους χορευτές του κόσμου, άρα αν καταλάβουμε ποιοι είμαστε, τότε θα καταλάβουμε ότι αυτόματα έχουμε παγκόσμια ακτινοβολία.
Αν διδάσκω, αν χορεύω, αν ταξιδεύω, αν κάνω σεμινάρια και βγάζω βιβλία, όλο αυτό συμβαίνει  για να διαδώσω σε μια παγκόσμια κοινότητα ποιος είναι καταρχήν ο ελληνικός πολιτισμός και κατ’ εξειδίκευση ποιος είναι ο κρητικός πολιτισμός.

-Τι ‘’σημάδι’’ αφήνουν ‘’Τα στιβάνια του παππού’’ σε κάθε μέρος που ταξιδεύουν;

Οι ερωτήσεις των παιδιών είναι αυτές που με συγκινούν κάθε φορά.
Αν και στο τέλος του παραμυθιού τα συναισθήματα είναι ανάμεικτα, χαρά και λύπη, πάντα ξεκινάει μια τεράστια συζήτηση με τα παιδιά που ανακαλύπτουν γιατί θα πρέπει να γνωρίσουν καλύτερα την παράδοση του τόπου τους.
Μέσα από το παραμύθι ακόμα και οι γονείς αναθεωρούν ορισμένα, έως τότε δεδομένα και παίρνουν μια πιο ορθή κατεύθυνση στο γιατί πρέπει να ασχοληθεί κάποιος με τους δημοτικούς χορούς.

 -Μέχρι που θα θέλατε να ταξιδέψουν τα στιβάνια της γνώσης και της ιστορίας… του πολιτισμού;

Ο Καζαντζάκης εδώ και πολλά χρόνια έχει πει… ‘’Φτάσε όπου δεν μπορείς!’’. Έτσι κι εγώ, κάθε φορά που με ρωτάνε ποιο θέλω να είναι το ταξίδι, απαντάω με αυτή τη φράση!
Εύχομαι να πάει το παραμύθι σε όσες περισσότερες παιδικές βιβλιοθήκες του κόσμου γίνεται.



«Τα στιβάνια του παππού»

  Γονείς και παιδιά έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν το βιβλίο του καταξιωμένου ερευνητή και δασκάλου κρητικών χορών Γιάννη Μεγαλακάκη

«Τα στιβάνια του παππού» με την εικονογράφηση της Δήμητρας Πέππα το οποίο κυκλοφόρησε με την υποστήριξη του Παγκοσμίου Συμβουλίου Κρητών.

Τα βασικά μηνύματα του παραμυθιού είναι η αξία της διαχρονίας του ελληνικού πολιτισμού, πώς πρέπει οι σύγχρονοι Έλληνες αλλά και οι μελλοντικές γενιές να ασχοληθούν ουσιαστικά με τον πολιτισμό και το πόσο σημαντικό είναι για ένα παιδί της σύγχρονης εποχής να μαθαίνει και να βιώνει την μουσικοχορευτική παράδοση του τόπου του.

  Όλα τα ονόματα των ηρώων του παραμυθιού είναι εμπνευσμένα από την ιστορία της Κρήτης. Μέσα από το παραμύθι, το παιδί έχει την ευκαιρία να γνωρίσει σπουδαίες προσωπικότητες της Μεγαλονήσου.

Εκτός από το κείμενο, το πολυτροπικό (καθώς συνδυάζει εικόνα και λόγο), την προσοχή μας αξίζουν και οι  υπέροχες εικόνες της Δήμητρας Πέππα, που φιλοτεχνούν το παραμύθι του Γιάννη Μεγαλακάκη. Ανακαλούν στη μνήμη τα παλιά –εξαίρετα- «Αναγνωστικά»,  τα οποία αποτελούν πλούσια πηγή έρευνας και μελέτης ποικίλων εκδηλώσεων της νεοελληνικής κοινωνίας.  Επί πλέον, τα μηνύματα που απορρέουν από τις εικόνες κάθε σελίδας του παραμυθιού του Γιάννη Μεγαλακάκη, προκαλούν ποικίλους συνειρμούς, παραπέμποντας στην παιδική ηλικία κάθε αναγνώστη.

 Ο χορός είναι ένα όχημα που κουβαλάει στα πέρατα του κόσμου και μέσα στους αιώνες την ελληνικότητα, τον ελληνισμό και την ελληνική γλώσσα.

Ο μικρός Βιτσέντζος ο οποίος είναι ο πρωταγωνιστής του παραμυθιού θα καταλάβει μέσα από τα στιβάνια ( κρητικές ανδρικές μπότες ) την αξία του πολιτισμού που εκπροσωπεί και τον ουσιαστικό λόγο που κάθε παιδί θα πρέπει να μαθαίνει να χορεύει και να τραγουδάει τους σκοπούς και τους χορούς του τόπου του. 

    Είναι το τρίτο βιβλίο του Γιάννη Μεγαλακάκη,  ο οποίος κλείνει φέτος 25 χρόνια αφιέρωσης στην διδασκαλία και στην μύηση στους χορούς της Κρήτης σε άτομα κάθε ηλικίας.